چهارم ژانویه روز گرامیداشت خط بریل بود؛ مجمع عمومی سازمان ملل متحد با هدف افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت خط بریل در زندگی و استقلال افراد نابینا و کم‌بینا، از سال ۲۰۱۸ این روز را به‌عنوان روز جهانی خط بریل معرفی کرده است و دلیل این نام‌گذاری در تاریخ چهارم ژانویه، در واقع گرامیداشت و یادآوری زادروز «لویی بریل»، خالق فرانسوی خط بریل است. سیستم خواندن و نوشتنی که همچنان یکی از ابزارهای مؤثر ارتباطی برای کمک به تحقق حقوق بشر در زندگی افراد دارای اختلال بینایی محسوب می‌شود.
کم‌رنگ‌کردن نقش بریل، خیانت در حق نابینایان است
روزنامه شرق
امیر سرمدی-فعال رسانه‌ای: چهارم ژانویه روز گرامیداشت خط بریل بود؛ مجمع عمومی سازمان ملل متحد با هدف افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت خط بریل در زندگی و استقلال افراد نابینا و کم‌بینا، از سال ۲۰۱۸ این روز را به‌عنوان روز جهانی خط بریل معرفی کرده است و دلیل این نام‌گذاری در تاریخ چهارم ژانویه، در واقع گرامیداشت و یادآوری زادروز «لویی بریل»، خالق فرانسوی خط بریل است. سیستم خواندن و نوشتنی که همچنان یکی از ابزارهای مؤثر ارتباطی برای کمک به تحقق حقوق بشر در زندگی افراد دارای اختلال بینایی محسوب می‌شود.
خط بریل در مسیر تکامل
با وجود زندگی در عصر تکنولوژی‌های صوتی، نسل جدید گوشی‌های هوشمند، افزایش تعداد کتاب‌ها و محتواهای شنیداری، خط بریل برای افراد نابینا و کم‌بینا، هنوز هم یکی از امکانات مؤثر دسترسی به منابع اطلاعاتی محسوب می‌شود.
امکانات بریل در سال‌های اخیر همگام با پیشرفت فناوری‌های دیجیتال دچار تحولاتی شده و امکاناتی نظیر نمایشگرهای بریلی که به کامپیوتر، تبلت و گوشی‌ها متصل می‌شوند، نوشته‌ها را در قالب بریل نشان داده و امکان نوشتن به خط بریل را فراهم می‌کنند.
خط بریل و کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
سیستم خط بریل در کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت و کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل گنجانده شده است.
کشورهایی که مانند ایران این کنوانسیون را پذیرفته‌‌اند، براساس ماده ۹ این کنوانسیون، موظف هستند برای توانمندسازی افراد دارای معلولیت، برخورداری آنها از یک زندگی مستقل و مشارکت کامل در تمام جنبه‌های زندگی، اقدامات مناسبی انجام دهند تا نابینایان دسترسی برابری به امکانات و منابع داشته باشند.
این دسترسی شامل محیط فیزیکی، حمل‌ونقل و اطلاعات است و استفاده از خط بریل هم یکی از این اقدامات به شمار می‌آید.
در عین حال «منصور شادکام»، قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران، با بیان این دغدغه که نباید اجازه داد نقش و ضرورت کاربرد خط بریل در زندگی نابینایان کم‌رنگ شود، به «شرق» تأکید می‌کند:
«با توسعه تکنولوژی در سال‌های اخیر و دسترسی نابینایان به منابع مطالعاتی متعدد، آشنایی با خط بریل، سواد یک فرد نابینا محسوب می‌شود، به همین دلیل سازمان ملل متحد در گزارش سالانه بر اجراشدن کنوانسیون جهانی افراد دارای معلولیت تأکید فراوانی کرده است. در همین چارچوب دولت‌ها نسبت به حمایت از این خط و تکنولوژی‌های نوظهور مرتبط مکلف شدند».
تحمیل دیدگاه‌های غیرکارشناسی در حوزه نابینایان
قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران با بیان اینکه توجه به خط بریل مطابق با قوانین بالادستی از نکات مورد توجه انجمن در سال‌های گذشته بوده و در این زمینه خطاب به مسئولان تأکیدهای فراوانی شده است، می‌افزاید: «متأسفانه افرادی که حتی جایگاه حساسی نیز در جامعه نابینایان دارند، از روی ناآگاهی، عدم تسلط یا در بعضی موارد به صورت مغرضانه خط بریل را منسوخ دانسته و با ارائه نظرات غیرکارشناسی از اهمیت آن کاسته و دیدگاه نادرست خودشان را بر سایر نابینایان تحمیل می‌کنند.
در مواردی هم در این زمینه مشاوره‌های نادرستی به مسئولان و تصمیم‌سازان می‌دهند که این اقدام با هدف کم‌رنگ‌کردن جایگاه خط بریل در زندگی افراد نابینا، خیانتی آشکار به جامعه نابینایان است».
نقش بریل در زندگی نابینایان به همان اندازه حائز اهمیت است که حروف الفبای بینایی برای مردم جامعه اهمیت دارد. اگر کسی بتواند یادگیری الفبای بینایی برای دانش‌آموزان بینا را نفی کند، می‌توان نافی یادگیری خط بریل برای نابینایان هم شد.
این فعال حوزه نابینایان با اعتقاد به اینکه یادگیری و کاربرد خط بریل برای افراد نابینا ضرورتی آشکار است، یادآور می‌شود: «شخصا بینایی‌ام را در آستانه 40سالگی از دست داده و دیر نابینا هستم به همین دلیل مانند بسیاری از افراد دیرنابینای دیگر که امکان تقویت حس لامسه را ندارند با خط بریل آشنایی چندانی ندارم، اما با این حال انجمن نابینایان ایران در راستای اعتقاد بر لزوم ترویج خط بریل در میان نابینایان، نسبت به تولید ماهنامه‌ای تخصصی برای نابینایان با عنوان «نسل مانا» اقدام کرده است.
انتشار «ماهنامه «نسل مانا» به خط بریل
قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران با اعلام این خبر که ماهنامه مزبور علاوه بر انتشار به دو فرمت صوتی و الکترونیک، به خط بریل نیز منتشر می‌شود، می‌گوید: «ماهنامه «نسل مانا» با حمایت انجمن نابینایان در اختیار انجمن‌های فعال در حوزه نابینایان، بخش نابینایان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و مراکز مرتبط با نابینایان قرار گرفته و علاوه بر این افراد نابینا نیز می‌توانند به صورت شخصی و اختصاصی حق اشتراک ماهنامه را خریداری و آن را به خط بریل مطالعه کنند».
توسعه بریل الکترونیک در دنیا
«سال‌های سال است که بریل الکترونیک در دنیا جایگزین بریل کاغذی و چاپی شده است و بریل نوت تیکرها جای ماشین‌های تایپ بریل سنتی را گرفته‌اند.
در ایران نیز یک شرکت دانش‌بنیان اقدام به تولید برجسته‌نگار هوشمند همراه در قالب تبلتی ویژه نابینایان (تبلت بریل) کرده اما متأسفانه سهم سازمان‌های دولتی در حمایت از این ابزار کارآمد و به‌روز بسیار کم است».
این نکات را «شادکام» فعال حوزه نابینایان مطرح کرده و یکی از عوامل کاهش استقبال نابینایان کشور از خط بریل را نظام آموزشی کشور می‌داند؛ «با توجه به اینکه نابینایان بیش از 10 سال از دوران تحصیل خود را در مدرسه با منابع صوتی پیش رفته‌اند و به آن عادت کرده‌اند، حالا به خواندن کتاب‌های بریل تمایل چندانی نداشته و به مرور زمان از آن گریزان می‌شوند. از طرفی دیگر، زیرساخت‌های خط بریل در اختیار نابینایان کشور نیست و چنانچه افرادی بخواهند از خط بریل برای مطالعه منابع خود استفاده کنند، عملا امکان آن را ندارند و دولت نیز اهتمامی به این امر ندارد. دلسوزان، کارشناسان و فعالان اجتماعی لازم است با برگزاری میزگردهای تخصصی این مسائل را آسیب‌شناسی کنند».
منبع: روزنامه شرق
