ورود به دانشگاه: طعمی میان عشق و اضطراب
زهرا همت: روان‌شناس و آموزگار آموزش و پرورش استثنایی شهر تهران
دوهفته‌ای از اعلام نتایج آزمون سراسری می‌گذرد و بسیاری از دختران و پسران ما، سربلند از نتیجه، غرق در شادی پذیرش در دانشگاه و ورود به دنیای دانشجویی هستند و چه خوب که بسیاری از جوانان با آسیب بینایی نیز با تمام فراز و نشیب‌های دانش‌آموزی و آزمون سراسری، موفق به کسب مجوز ورود به دانشگاه شده‌اند! نسل مانا هم به‌نوبۀ خود، به این عزیزان تبریک می‌گوید و برای تمام این پسران و دختران تلاشگر سرزمینمان آرزوی موفقیت دارد.
شما نودانشجویان عزیز، احتمالاً چند ساعت یا چند روز پس از دیدن نتیجۀ آزمون سراسری، متوجه شدید که عشق و شادی قبولی در دانشگاه، تنها هیجان درونی‌تان نیست و چه‌بسا در دل کمی احساس اضطراب و نگرانی از ورود به محیط جدید‌تر و بزرگ‌تر و آنچه در انتظارتان است کرده‌اید. ممکن است برخی از شما خودتان را برای داشتن این احساس سرزنش کرده باشید یا حتی سعی کرده باشید با کسی در این مورد صحبت کنید. باید گفت
داشتن این احساس دوگانۀ خوشحالی و اضطراب، بسیار طبیعی است و شما باید خودتان را به شکل شایسته‌ای برای ورود به دانشگاه و حضور در کلاس‌ها و آشنایی با هم‌کلاسی‌ها و مواجهه با چالش‌های دانشجویی آماده کنید تا بتوانید بر این اضطراب غلبه کنید.
محیط دانشگاه، تفاوت‌های بسیاری با مدرسه دارد و به همین دلیل در بسیاری از کشور‌ها پیش از شروع کلاس‌های درس، یک تور دانشگاه‌گردی برای آشنایی دانشجویان تازه‌وارد با محیط و مقررات دانشگاه برگزار می‌شود، اما متأسفانه در کشور ما تا جایی که ما بررسی کردیم، خبری از برگزاری چنین برنامه‌هایی نیست، به‌ویژه که امسال با تأخیر ایجادشده در اعلام نتایج آزمون سراسری و زمان مورد نیاز برای ثبت‌نام و گذراندن روند پیچیدۀ اداریِ پذیرش دانشجویان، احتمالاً فرصت چنین برنامه‌هایی هم وجود نداشته و بسیاری از دانشگاه‌ها و مؤسسه‌ها هنوز مشغول ثبت‌نام و سامان‌دهی کلاس‌ها هستند. پس حالا که امکان چنین برنامه‌هایی نیست، باید خودتان دست‌به‌کار شوید و برای خودتان فکری کنید.
هرگز فراموش نکنید که ممکن است شما به‌واسطۀ آسیب بینایی، اندکی با هم‌کلاسی‌هایتان تفاوت داشته و نیاز‌های ویژه‌ای داشته باشید، اما این هرگز به معنای برتری دیگران بر شما نیست و تمام افراد، صرف‌نظر از تفاوت‌های فردی باهم برابرند و حالا که نهادها و رسانه‌ها، مسئولیت فرهنگ‌سازی را فراموش کرده‌اند؛ خود شما باید این کار را هم بر عهده بگیرید و با حفظ عزت‌نفس، با هم‌کلاسی‌ها ارتباط بگیرید و هرگز در دام گوشه‌گیری و انزوا نیفتید.
شما باید مهارت‌های جهت‌یابی و حرکتتان را ارتقا دهید. اکنون که وارد مرحلۀ جدیدی از زندگی می‌شوید، فرصت خوبی است که با یادگیری یا ارتقای مهارت‌های جهت‌یابی و حرکت، یک گام بزرگ در مسیر استقلال بردارید. بسیاری از دانشجویان در شهرهایی غیر از شهر محل سکونتشان پذیرفته شده‌اند. اگر شما هم از آن دسته هستید، از همین الآن تلاشتان را برای استقلال شروع کنید و این فرصت طلایی را از دست ندهید، حتی اگر هم در شهر خودتان دانشجو شده‌اید، رفت و آمد مستقل را در نظر داشته باشید. در سال‌های گذشته با دانشجویانی مواجه شده‌ایم که گاه با یکی از اولیا در کلاس درس حاضر می‌شدند. نکند به خودتان چنین ظلمی کنید و خودتان را از حق زندگی آزاد و مستقل محروم کنید!
مدیریت مالی از موارد بسیار مهم در مسیر استقلال است. اکنون که فاصلۀ بیشتری از خانواده می‌گیرید، باید بتوانید پول‌توجیبی‌هایتان را بهتر مدیریت کنید؛ بنابر‌این حواستان به همه‌چیز باشد و هزینه‌های رفت و آمد، خوراک، کتاب و جزوه و وسایل و ابزار‌های مورد نیاز را در نظر داشته باشید و کم‌کم به فکر کسب درآمد، هرچند درآمد‌های اندک از کار‌های دانشجویی باشید.
پنهان کردن آسیب بینایی را فراموش کنید. در بین افراد با آسیب بینایی، هستند کسانی که تصور می‌کنند برملا شدن این ویژگی نزد دوستان و آشنایان مایۀ شرمساری است. یادتان باشد که نه شما و نه هیچ‌کس دیگر مقصر این آسیب نیستید؛ پس خجالت کشیدن هم در اینجا معنایی ندارد؛ به‌راحتی در مورد آسیب بینایی‌تان با سایرین صحبت کنید و هر جا احساس نیاز کردید، از دیگران کمک بگیرید.
یکی از تفاوت‌های مدرسه و دانشگاه این است که معمولاً در مدرسه، تمام کلاس‌ها در یک اتاق خاص تشکیل می‌شود و فقط کافی است اتاق مخصوص کلاستان را یاد بگیرید و رفت و آمد کنید، اما در دانشگاه، هر درس در یک اتاق یا حتی دانشکدۀ خاص برگزار می‌شود، پس نیاز دارید، مکان‌های بسیاری را شناسایی کنید. می‌توانید بدون ناراحتی و خجالت از یکی از دوستان قدیمی، یکی از اعضای خانواده یا حتی یکی از هم‌کلاسی‌های جدیدتان بخواهید که باهم گشتی در دانشگاه بزنید و مکان‌ها را شناسایی کنید.
با استادان نیز در مورد آسیب بینایی‌تان صحبت کنید. بسیاری از استادان، قدرت درک شرایط ناشی از آسیب بینایی را دارند و با یک مناسب‌سازی کوچک در شیوۀ مدیریت کلاس، مثل یک‌بار خواندن آنچه روی تخته می‌نویسند یا نمایش می‌دهند، می‌توانند کار جزوه‌برداری شما را بسیار ساده‌تر کنند. اگر قصد ضبط کردن صدای کلاس را دارید، با اطلاع استاد مربوط این کار را انجام بدهید و با توجه به اینکه بسیاری از هم‌کلاسی‌های فاقد آسیب بینایی هم همین کار را می‌کنند؛ بدون هیچ نگرانی این کار را انجام دهید. اگر کم‌بینا هستید، می‌توانید از تخته یا نمایشگر کلاس عکس بگیرید و بخوانید و با اطمینان از اینکه بسیاری از هم‌کلاسی‌های شما هم همین کار را انجام می‌دهند، نگران غیر‌طبیعی بودن این کار نباشید. این کارها کاملاً طبیعی است و در حال حاضر با پیشرفت فناوری، دیگر نوشتن جزوه روی کاغذ کمتر رایج است.
برای دسترسی به منابع مطالعاتی، با بخش نابینایان کتابخانه‌های عمومی شهر، انجمن‌ها و… ارتباط برقرار کنید. ممکن است بسیاری از کتاب‌های مورد نیاز شما به‌صورت صوتی یا الکترونیکی موجود باشد و بتوانید از طریق منابع آگاه به‌راحتی به آنها دست پیدا کنید. اگر هم کتاب مورد نظرتان را پیدا نکردید، می‌توانید به دفتر امور دانشجویان دارای معلولیت در دانشگاه مراجعه کنید. اگر چنین تشکلی در دانشگاه شما وجود ندارد، می‌توانید از هم‌کلاسی‌ها کمک بگیرید. اگر قبلاً با آنها ارتباط دوستی مناسبی برقرار کرده باشید، می‌توانید باهم گروه‌های مطالعه تشکیل دهید و بسیاری از کارها را با مشارکت هم انجام دهید.
حواستان به دوستی‌هایتان باشد. با توجه به ویژگی‌های عاطفی خاص اوایل جوانی، ممکن است هر دوستیِ ساده‌ای، عشق تصور شود. اگر در شکل دادن دوستی‌ها و رعایت حدود و مرز‌های آن، احتیاط لازم را به خرج ندهید، ممکن است با مشکلات و آسیب‌های بسیاری مواجه شوید.
با فناوری آشنا شوید یا شاید بهتر باشد بگوییم بیشتر آشنا شوید. استفاده از ابزار‌هایی مانند درشت‌نمای الکترونیک، یادداشت‌بردار بریل، نرم‌افزار‌های کامپیوتر و تلفن همراه، می‌تواند بسیاری از دشواری‌های دانشجویان دیروز را از سر راه شما بردارد و به شما کمک کند همگام با دوستانتان پیش بروید.
صمیمانه برای شما، دانشجویان عزیز، آرزوی موفقیت و سربلندی داریم و آرزو می‌کنیم در سال‌های آینده، دانشجویان پیش از ورود به کلاس درس، آموزش‌های منسجمی ببینند. از انجمن‌ها و تشکل‌های افراد با آسیب بینایی انتظار داریم در این مسیر، اقدام‌هایی انجام دهند، ازجمله اینکه خواستار توجه دانشگاه‌ها به دانشجویان با آسیب بینایی و تشکیل دفترهایی در هر دانشکده برای رسیدگی به امور و دغدغه‌های آنان باشند یا پیش از ورود دانشجویان به دانشگاه، همایش‌هایی با هدف آشناسازی دانشجویان با آسیب بینایی با محیط دانشگاهی برگزار کنند و متخصصین مواردی مانند شیوۀ دسترسی به منابع مطالعاتی و استفاده از فناوری‌های کمکی را آموزش بدهند.
از آنجا که با مواردی مواجه بوده‌ایم که تجهیزات آموزشی و توان‌بخشی توسط ارگان‌ها تهیه شده، ولی به دلیل ناآگاهی مسئولین و ترس از خراب شدن تجهیزات گران‌قیمت، در اختیار جامعۀ هدف قرار نگرفته است؛ باید تهیه و دسترسی افراد با آسیب بینایی به این ابزار‌ها به‌طور جدی پیگیری شود.
آرزویمان این است که با انجام چنین اقدام‌هایی، اضطراب ناشی از ورود به دانشگاه در دل افراد با آسیب بینایی کم‌رنگ‌تر و عشق و شادی ورود به یک دنیای بزرگ‌تر، قلب ایشان را پرتپش‌تر کند.
