گزارش عملکرد انجمن نابینایان ایران (آذر ۱۴۰۲)

شرح فعالیت‌های این ماه را با ارائۀ گزارشی در خصوص حضور نمایندگان انجمن نابینایان ایران در جلسۀ ستاد مناسب‌سازی کشور آغاز می‌کنیم؛ جلسه‌ای که به میزبانی وزارت کشور و با شرکت رئیس سازمان بهزیستی و آموزش و پرورش استثنایی و تعدادی از معاونان وزارتخانه‌های مرتبط برگزار شد. در این جلسه، انجمن نابینایان ایران پیشنهاد‌ها و راهکار‌هایی را در زمینۀ متناسب‌سازی وبگاه‌ها و اپلیکیشن‌های تلفن همراه ارائه کرد و با توجه به عدم آشنایی هیچ یک از مدیران و رؤسایی که سال‌ها در ستاد مناسب‌سازی کشور حضور داشتند با موضوع دسترس‌پذیری دیجیتال، توضیحات مفصلی را دربارۀ چگونگی استفادۀ کاربران نابینا از رایانه و تلفن همراه ارائه کرد و در پیشنهاد‌های خود بر این نکته تأکید کرد که در طول این سال‌ها، در ستاد مناسب‌سازی فقط به موضوع اصلاح معابر و ساختمان‌ها توجه شده و صرف‌نظر از میزان اثربخشی طرح‌هایی که تاکنون انجام شده، مسئلۀ وبگاه‌‌ها مغفول مانده است. این در حالی است که هزینه و زحمت مناسب‌سازی دیجیتال، به‌مراتب کمتر از مناسب‌سازی معابر و ساختمان‌ها است و اهمیت این بخش از مناسب‌سازی هم کمتر از سایر بخش‌ها نیست. در این جلسه مقرر گردید صد دستگاه دولتی در نامه‌ای موظف به همکاری با ستاد مناسب‌سازی شوند و وبگاه‌هایشان را برای استفادۀ نابینایان متناسب کنند. از این صد دستگاه، ده‌تایشان ادعا کردند که قبلاً مراتب مناسب‌سازی را انجام داده‌اند؛ بنابراین از سوی ستاد، از انجمن خواسته شد تا صحت ادعای این ده دستگاه را بررسی کند. همچنین قرار شد ستاد مناسب‌سازی از جایگاه دولتی خود استفاده کند و کسب‌ و ‌کار‌های مهم و پر مخاطبی همچون دیجی‌کالا، علی‌بابا، دیوار، شیپور و سایر اپلیکیشن‌ها را هم پای کار بیاورد تا آنها هم مراتب دسترس‌پذیری را در طراحی برنامه‌های خود در نظر بگیرند.

حواشی مربوط به برنامه‌های روز جهانی افراد دارای معلولیت، دیگر موضوعی است که لازم دیدیم در این گزارش به آن بپردازیم. انجمن نابینایان ایران مدت‌ها پیش از روز جهانی، از طرف بهزیستی فرا خوانده شده بود تا در برنامه‌ریزی‌های مربوط به این روز مشارکت داشته باشد. این انجمن، طی چهار جلسۀ سه ساعته با متولیان بهزیستی کشور، پیشنهاد‌های خود را به این سازمان ارائه داده بود و محور‌هایی را که بهتر بود در طول روز‌های قبل و بعد از ۱۲ آذر مورد توجه قرار گیرد، برشمرده بود، اما آنچه به‌عنوان مراسم روز جهانی برگزار شد، در کمال شگفتی، هیچ سنخیتی با تصمیم‌هایی که در جلسات گرفته شده بود نداشت. مراسم با بی‌سلیقگی تمام و در خنثا‌ترین شکل ممکن برگزار شد که می‌توانید جزئیاتی را در این خصوص در بخش یادداشت مدیر‌مسئول در همین شماره مطالعه کنید.

دیگر فعالیت انجمن در ماه گذشته معطوف به همکاری‌هایی بود که با موزۀ کاخ گلستان شکل گرفته است. انجمن به مناسبت ۱۲ آذر، از سامانۀ پایگاه اطلاع‌رسانی نابینایان و ناشنوایان در موزۀ کاخ گلستان رونمایی کرد. این پایگاه، دربردارندۀ اطلاعات مبسوطی در خصوص اشیا و بنا‌های موزه است که مراجعان نابینا می‌توانند از طریق آن، این اطلاعات را به شکل صوتی و بریل، مطالعه کنند. همچنین ماکت دو‌بُعدی از برخی بنا‌های مهم نظیر کاخ مرمر و شمس‌العماره هم در قالب یک آلبوم طراحی شده که مراجعان نابینا می‌توانند آنها را ورق بزنند و لمس کنند تا با تصویر کلی هریک از بنا‌ها آشنا شوند. همچنین قرار شد مولاژی از برخی بنا‌ها و اشیا هم ساخته شود تا مراجعان نابینا بهتر بتوانند جزئیات هر اثر را لمس کنند. در این مراسم، دو سند مربوط به نابینایان از دورۀ ناصر‌الدین‌شاه قاجار هم رونمایی شد. این دو سند متن‌هایی هستند که به خط «مون»، از خطوط پیشابریل، از اروپا به ایران آمده‌اند. نسخۀ بریل متن هر سند هم به همت انجمن در زیر هر سند قرار داده شده است. علاقه‌مندان می‌توانند همه‌روزه، برای بازدید از پیاگاه نابینایان موزه، به کاخ گلستان تهران مراجعه کنند.

یکی از مهم‌ترین فعالیت‌هایی که بعد از حدود شش ماه تلاش بی‌وقفه، سر‌انجام در ۱۴ آذر در محل تالار قلم سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد، اختتامیۀ جشنوارۀ کتاب افراد معلول ایران (کاما) بود. انجمن برای برگزاری این جشنواره، از خرداد سال جاری، هشت جلسه را با اعضای سیاست‌گذاری جشنواره برگزار کرد. لازم می‌دانیم از همین طریق با نام بردن از یک‌یک اعضا، از زحمات ایشان سپاس‌گزاری کنیم: سرکار خانم رجبی‌فرد از خانۀ کتاب؛ خانم شادی و آقای روح‌الله ساعی از نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور؛ آقای عربشاهی از معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ خانم علی‌آبادی از ادارۀ کل سلامت شهرداری تهران؛ آقای یاوری از سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران؛ آقای نعمتی از سازمان بهزیستی؛ آقایان محمد و علی نوری از دفتر فرهنگ معلولین؛ خانم مینو یثربی، مدیر اسبق مرکز توان‌بخشی خزانه؛ آقای حسین روحانی و خانم هاشمی از سازمان اسناد و کتابخانه ملی و آقایان شادکام، جمالی و سرمدی از انجمن نابینایان ایران و کامران آروان از جامعۀ معلولین ایران.

در برگزاری این رویداد بزرگ ملی، انجمن شاهد تلخی‌هایی هم بود. از این طریق لازم است مراتب انتقاد خود را از شیوۀ مشارکت آموزش‌و‌پرورش استثنایی به عمل آوریم. علی‌رغم اهمیتی که رویداد‌هایی از این دست در زندگی افراد دارای معلولیت ایفا می‌کند و با توجه به در نظر گرفتن شاخۀ ادبیات کودک و نوجوان، آموزش‌و‌پرورش استثنایی به هیچ وجه در برگزاری این رویداد مشارکتی نداشت و بعد از نامه‌نگاری‌های فراوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را معرفی کرد که نمایندگان کانون هم درنهایت در یکی دو جلسه حاضر شدند و در ادامه از همراهی سر باز زدند. همچنین از شرکت‌های بزرگ و بانک‌ها هم انتظار می‌رفت در تأمین هزینه‌های برگزاری این رویداد فرهنگی دوشادوش انجمن در برگزاری مشارکت کنند که آنها هم این همراهی را از انجمن نابینایان ایران دریغ کردند. همچنین این انتقاد به وزارت فرهنگ هم وارد است که چرا به رویداد‌هایی از این قسم، بی‌توجهی می‌کند؟! انتظار می‌رود دوستان همان توجهی را که به رویدادی مثل کتاب سال در آن وزارتخانه دارند، به کتاب سال معلولان هم داشته باشند. این انتقاد به شهرداری و بهزیستی هم وارد است که اهمیت لازم را به این رویداد کشوری از خود نشان ندادند. شهرداری فقط در حد و اندازه ادارۀ کل سلامت و بهزیستی هم صرفاً در حدود مدیر‌کل در این مراسم حاضر شدند. سازمان بهزیستی در تأمین جوایز جشنواره، مشارکت قابل قبولی با انجمن داشت، اما انتظار می‌رفت در روز اختتامیه، شاهد حضور رئیس سازمان و معاونت توان‌بخشی هم باشیم که این مهم به وقوع نپیوست. امید است از سال آینده، این رویداد، با حضور محسوس رؤسا و مدیران رده‌بالای مرتبط برگزار شود. امسال ۲۰۲ اثر به دبیرخانه ارسال شده بود که در نهایت ۴۲ اثر به بخش نهایی راه یافتند و از هشت اثر تقدیر ویژه به عمل آمد و  هجده اثر هم شایستۀ تقدیر شناخته شدند. همچنین در بخش ناشران بریل، از ماهنامۀ نسل مانا و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور هم تقدیر به عمل آمد. شما می‌توانید جزئیات مربوط به جشنوارۀ کاما را در وبگاه انجمن نابینایان ایران به نشان IBNGO.IR مطالعه کنید. همچنین فایل صوتی مراسم اختتامیه هم برای استفادۀ عموم، ذیل گزارش وبگاه، در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.

در روز ۱۹ آذر، تفاهم‌نامه‌ای میان انجمن و مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد به امضا رسید. پیرو این تفاهم‌نامه، نابینایان می‌توانند با ۵۰درصد تخفیف، از دوره‌های آموزشی بلند‌مدت یا مقطعی که در این مرکز برگزار می‌شود، بهره‌مند شوند. دوره‌های بلندمدت این مرکز به‌صورت دانشگاه و در قالب دانشگاه علمی‌کاربردی ارائه و مدرک کاردانی یا کارشناسی در پایان دوره اعطا می‌شود و مدارک دوره‌های کوتاه‌مدت هم رسمی و قابل ترجمه هستند. همچنین رعد متعهد شده در رشته‌هایی نظیر موسیقی و برنامه‌نویسی که کاربران نابینا به تجهیزات خاص دارند، این تجهیزات را تهیه کند و در اختیار شرکت‌کنندگان نابینا بگذارد؛ افزون بر این اولویتی را هم برای مشارکت استادان و مدرسان نابینا در تدریس در دانشگاه رعد در نظر گرفته است. تمامی ساختمان‌های رعد مناسب‌سازی‌های محیطی را رعایت کرده‌ و استادان و کارمندان هم آموزش‌های لازم را در خصوص چگونگی تعامل با افراد دارای معلولیت دریافت کرده‌اند. علاقه‌مندان می‌توانند برای مشاهدۀ فهرست دوره‌های آموزشی مجتمع رعد به پایگاه‌های اینترنتی انجمن نابینایان ایران مراجعه کنند.

برگزاری اردوی تفریحی در اردوگاه حبیب بن مظاهر تنکابن، دیگر فعالیت انجمن در طول آذر بود. این تور تفریحی با پنجاه نفر از نابینایان در تاریخ ۲۳ تا ۲۶ آذر برگزار شد. قرار است سفر‌های سیاحتی و زیارتی انجمن در طول زمستان هم ادامه داشته باشد. تور‌های طبیعت‌گردی انجمن هم از دی‌ماه، از سر گرفته خواهد شد.