نواک: نوای کتاب در گفتگو با صاحب‌نظران نابینا
رقیه شفیعی: کارشناس بخش نابینایان نهاد کتابخانههای عمومی ایلام
درود بر خوانندگان همیشگی نواک. مفتخریم تا بار دیگر با حضور میهمانی دیگر در خدمت شما خوبان باشیم و از لابه‌لای قفسه‌های کتاب برای آشنایی با تاریخچۀ تئاتر، سینما و موسیقی کتاب‌هایی را بیرون بکشیم و راجع‌به آنها به گپ و گفت بنشینیم.
میزبان مجید سرایی شده‌ایم که هفده‌سال است در عرصۀ رسانه کار می‌کند. فعالیتش را با سینما شروع کرده و به‌مرور تئاتر و موسیقی نیز به کارش اضافه شده است. همچنین طی ده سال اخیر در حوزۀ شهری هم فعالیت داشته است.
سرایی بهترین روش مطالعۀ تاریخ هنرهایی چون سینما، تئاتر و موسیقی را آشنایی و مطالعۀ کتاب‌های نوشته‌شده در این حوزه می‌داند و درعین‌حال اذعان می‌دارد که همۀ این کتاب‌ها برای افراد با آسیب بینایی به زیور صوت آراسته نشده یا برگردان بریل ندارند، اما همان اندک منابعی هم که قابل دسترسی است، چشم‌انداز لازم را برای افراد علاقه‌مند که می‌خواهند در حوزۀ تاریخ هنر اطلاعاتی کسب کنند فراهم می‌آورد.
او صحبت‌هایش را راجع‌به سینما، تئاتر و موسیقی با این توضیح شروع می‌کند که سینما در سال 1895م توسط برادران لومیر اختراع شد. پنج یا شش سال بعد از این اختراع، یعنی در سال 1279ش، مظفرالدین‌شاه قاجار در سومین سفر خود به اروپا دوربین سینماتوگراف را به ایران آورد. سرایی در ادامه مراحل پیشرفت سینما در ایران را می‌گوید.
او راجع‌به موسیقی هم توضیح می‌دهد که عقبۀ آن به دوران باستان بازمی‌گردد؛ به زمان نکیسا و باربد. همچنین می‌افزاید بعد از اسلام بعضی از دانشمندان در این زمینه تلاش‌های بسیاری کرده و در ساختِ ساز نیز دستی داشته‌اند، مثلاً ساخت ساز قانون را به فارابی نسبت داده‌اند. انسجام موسیقی و نوشتن نت‌ها مبتنی بر حروف ابجد در قرن هشتم توسط عبد‌القادر مراغه‌ای صورت گرفته است. موسیقی‌ای هم که امروزه می‌شنویم بر اساس ردیف‌ها و مقاماتی است که میرزا عبدالله تنظیم کرده است. سرایی همچنین در باب موسیقی در قرون اخیر هم توضیحاتی می‌دهد که شنیدن آن در پادکست خالی از لطف نخواهد بود.
میهمان نواک در باب تاریخچۀ تئاتر می‌گوید که ردپای تئاتر را باید در یونان باستان جست‌وجو کرد؛ بنابراین معتقد است که بهترین معلم‌ها و معرف‌ها در این حوزه کتاب‌هایی هستند که با بیان همۀ نکات و جزئیات بهترین راهنماها محسوب می‌شوند.
سرایی در پاسخ به این سؤال که کدام‌یک از ساز‌ها ساخت هنرمندان ایرانی است، می‌گوید: چنگ و رباب و عود از ساز‌هایی هستند که کاملاً ایرانی هستند و ساخت آنها هم در ایران بوده است.
مجید سرایی در ادامۀ گفتگوی خود با نواک ابتدا به دسته‌بندی کتاب‌های موجود در موضوع هنر، به‌خصوص تئاتر، موسیقی و سینما می‌پردازد و سپس با بیان نمونه‌هایی در هر زمینه سعی دارد تا علاقه‌مندان را با کتاب‌های موجود آشنا کند. او در دستۀ کتاب‌های پژوهشی برای تئاتر‌دوستان ابتدا کتاب تاریخ تئاتر از ویل دورانت را معرفی می‌کند که از شکل‌گیری تئاتر گرفته تا معرفی مکاتب و سیر تاریخی تئاتر تا قرن نوزده و بیست میلادی در آن مطرح می‌شود. کتاب دیگر، نمایش در ایران، اثر بهرام بیضایی، است که برای نمایش‌دوستان اثری حائز اهمیت است. این کتاب به پیشینۀ نمایش در ایران و انواع نمایش پرداخته است.
برای موسیقی‌دوستان سرگذشت موسیقی ایران از روح‌الله خالقی در سه جلد و برای طرف‌داران سینما دو کتاب تاریخ سینمای جهان، از دیوید بوردول و کریستین تامسون، با ترجمۀ روبرت صافاریان و تاریخ سینمای ایران نوشتۀ جمال امید کتاب‌هایی هستند که مجید سرایی برای هنر‌دوستان معرفی می‌کند. همچنین سرگذشت موسیقی جاز، اثر یو آخیم برنت، ترجمۀ پرتو اشراق، برای کسانی که می‌خواهند هنر را به بریل مطالعه کنند، در هشت جلد به چاپ رسیده است.
دیگر کتاب‌هایی که برای علاقه‌مندان به هنر می‌توانند جذاب باشند، کتاب‌های خاطرات یا سرگذشت‌نامه‌ها هستند که خود این کتاب‌ها هم به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ یکی کتاب‌هایی که خود هنرمند می‌نویسد، یعنی خودزندگی‌نامه و دیگری کتاب‌هایی که بر اساس گفتگو‌هایی با شخصیت هنری تألیف می‌شوند. سرایی پس از ذکر این دسته‌بندی‌ها به بیان و معرفی نمونه‌هایی از این دست نیز می‌پردازد.
در پایان یادآور می‌شوم که برای تهیۀ کتاب‌های معرفی‌شده و هر منبع مطالعاتی دیگر به بخش‌های نابینایان و کم‌بینایان کتابخانههای عمومی در سراسر کشور مراجعه کنید.
