در پیشخوان آذر به دو رویداد برگزار شده در حوزه دسترسپذیری پرداخته و انبوهی از امکانات و ابزارهای جدید را معرفی کردهایم. با ما همراه باشید.
سیسال با «جاز»: صفحهخوانی که جهان نابینایان را دگرگون کرد
در کنوانسیون اخیر فدراسیون ملی نابینایان آمریکا، سالن اصلی هتل «نیو اورلینز ماریوت[1]» میزبان رویداد سیامین سالگرد صفحهخوان «جاز[2]»، ابزاری که بسیاری از نابینایان آن را «ریسمان استقلال» خود در دنیای دیجیتال میدانند بود. نشریه بریل مانیتور در یکی از جدیدترین مطالب به شرح آنچه در این مراسم گذشت پرداخته است.
نخستین سخنران، گلن گوردون، از چهرههای کلیدی در توسعه جاز، با نگاهی صمیمی و صریح به گذشته، از روزهایی گفت که هنوز صفحهخوان جدی برای ویندوز وجود نداشت و او مجبور بود با ترکیبی از «داس[3]» و نسخههای آزمایشی نرمافزارهای ابتدایی، خود را در دنیای ویندوز بالا بکشد. او تجربه شخصی سالهای طولانی فعالیت در این حوزه را به چند توصیه کلیدی برای نابینایان امروز تبدیل کرد. گوردون نخست به پیداکردن کاری که برای فرد «بهوجدآورنده» باشد اشاره کرد. او معتقد است وقتی کاری از سر علاقه انجام شود، بسیار خوب به پایان خواهد رسید.
نکته دوم گوردون، اهمیت شبکهسازی و ارتباط با فعالان یک حوزه بود. او معتقد است اگر سالها پیش با «تد هانتر[4]» آشنا نمیشد و از وقت و راهنماییهای سخاوتمندانه او بهره نمیگرفت، هرگز وارد تیم جاز نمیشد. علاوه بر این، او نابینایان را به ابتکار و چارهجویی تشویق کرد. از نظر گوردون دانستن همه پاسخها ممکن نیست. در عوض باید راه درست پیداکردن پاسخها را یاد گرفت و از گذاشتن مشکلات خود بر شانه دیگران خودداری کرد.
پس از مرور این تاریخچه، نوبت به آینده رسید که رایان جونز، معاون نرمافزار شرکت «ویسپرو[5]»، تصویر روشنی از آن ترسیم کرد. او یادآور شد که جاز دیگر فقط مجموعهای از کلیدهای میانبر نیست، بلکه ابزاری است که به نابینایان امکان میدهد در مدرسه، محیط کار و زندگی اجتماعی حضوری درخشان داشته باشند. جونز بهویژه بر نقش جاز در محیط کار تأکید کرد و هدف ابزارهای دسترسپذیری را تسلط کاربران نابینا بر حرفه خود در بالاترین سطح دانست.
هوش مصنوعی در قلب تحولات آینده جاز قرار دارد. جونز توضیح داد که این فناوری جدید برای ویسپرو یک پدیده زودگذر نیست، بلکه ابزار کاهش اصطکاکهای روزمره – از رابطهای کاربری و صفحات وب دسترسناپذیر گرفته تا وقت و انرژیای که برای یافتن اطلاعات صرف میشود – به شمار میآید. ابزارهایی مانند «پیکچر اسمارت[6]» که از عکس خانوادگی تا نمودار پیچیده را توصیف میکند، و «افاسکامپنیون[7]» انجام کارها را در به زبان طبیعی جاز توضیح میدهد، نمونههای فعلی این رویکرد هستند.
گام بعدی امکان خلاصهسازی و توصیف هوشمند صفحات وب و پاسخگویی به پرسشهای کاربر درباره همان صفحه خواهد بود. جاز قرار است به سؤالاتی مانند «آیا این منوی رستوران غذای گیاهی دارد؟» یا «متن اصلی صفحه را بدون تبلیغات و لینکهای اضافی نشان بده» پاسخ دهد.
جونز همچنین از راهاندازی «باشگاه اینسرت جی[8]» برای مشارکت بیشتر کاربران در طراحی آینده جاز خبر داد و وعده یک دوره آموزشی تازه برای توانمندسازی نابینایان در استفاده از ابزارهایی مانند چت جیپیتی و جمینای را داد؛ با این هدف که کاربران نابینا در موج جدید فناوری پیشتاز باشند، نه در حال جبران شکاف اطلاعات.
اگر بخواهیم روح این رویداد را در یک جمله خلاصه کنیم، شاید همان شعار آشنا بهترین باشد: «هیچچیز درباره ما، بدون ما [9]».
ویترین رنگارنگ دسترسپذیری: در نمایشگاه سایت ویلیج لندن چه گذشت
نمایشگاه «سایت ویلیج لندن» یکی از رویدادهای پربار در زمینه ابزارهای تسهیلگر و تکنولوژیهای دسترسپذیر است که امسال در مرکز کنفرانس «آیلِک[10]» برگزار شد. آنچه این گزارش را شکل میدهد، جمعبندی ما از پادکستها، ویدئوها و پستهای منتشر شده توسط بازدیدکنندگان و شرکتهای حاضر در این نمایشگاه است که از ابزارهای کلاسیک بزرگنمایی تا راهکارهای تازه مبتنی بر هوش مصنوعی را پوشش میدهد.
سایت اند ساند: رویکردی نوین از یک شرکت باسابقه در عصر هوش مصنوعی
«سایت اند ساند[11]» که از سال ۱۹۷۹ بهعنوان توزیعکننده مستقل فعالیت میکند، امسال با رویکرد انتخاب محدود اما دقیق از بهترین محصولات هر حوزه و ارائه پشتیبانی جدی برای آموزش و خدمات پس از فروش وارد نمایشگاه شد. «گلن توکی[12]»، مدیر این شرکت، تأکید کرد که همزمان با رشد تکنولوژیهای «آماده برای استفاده»، نقش توزیعکنندهای که ارزش افزودهاش آموزش و تنظیم دقیق راهکار برای نیاز هر فرد است، همچنان حیاتی میماند.
یکی از مسائل موردتوجه سایت اند ساند، تغییر سبک مصرف کاربران است. امروزه بسیاری از افراد در سنین بالاتر هم با گوشی هوشمند و فناوریهای جدید خو گرفتهاند و انتظار دارند در صورت کاهش بینایی، همان سطح از دسترسی و استقلال را حفظ کنند. همین تغییر، سبد محصولات و مدل خدماترسانی این شرکت را به سمت ابزارهای قابلحمل، پوشیدنی و مبتنی بر هوش مصنوعی سوق داده است.
در این چارچوب، نامهایی مثل «ویواک[13]»، محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی از شرکت «کپسیس[14]» و حتی ابزارهای آموزشی سادهتر مانند «بریل دودل[15]» در کنار هم دیده میشدند. این ترکیب نیاز بازار به نوآوری در کنار راهکارهای اقتصادی و آموزشی برای شروع مسیر را به تصویر میکشد.
«آیز ریلیتی»: شبیهسازی مسئولانه برای تغییر رفتار
یکی از جذابترین محصولات حاضر در این رویداد «آیز ریلیتی[16]» بود. این ابزار شبیهسازی واقعیت افزوده برای تجربه طیفهای مختلف بیماریهای چشمی طراحی شده است. تفاوت مهم آیز ریلیتی با عینکهای شبیهسازی سنتی، «درجهبندی» و «لایهگذاری» دقیق شرایط است. برای مثال آبمروارید نه به شکل صفر و یک، بلکه در چندین سطح قابل تجربه میشود و کاربران میتوانند همزمان چند وضعیت چشمی را رویهم شبیهسازی کنند. پیام اصلی تیم آیز ریلیتی در سایت ویلیج این بود که شبیهسازی نباید به ترساندن یا ایجاد هیجان کوتاهمدت ختم شود. این ابزار زمانی معنا پیدا میکند که با بهکارگیری در آموزش مددکاران اجتماعی، کارمندان خدمات درمانی، خدمات عمومی و حتی مراکز فرهنگی مانند تئاترها به تغییر واقعی در بازنمایی و شیوه حمایت از افراد نابینا و کمبینا منجر شود.
«اسپیکسی»: گسترش مفهوم دسترسپذیری فراتر از بینایی
در کنار فناوریهای مرتبط با بینایی، «اسپیکسی[17]» راهکاری برای افراد ناشنوا یا کمشنوا را به این رویداد آورد. جعبهای شامل میکروفونهای پوشیدنی که گفتار را با دقت بالا به متن تبدیل میکند و حتی امکان استفاده همزمان چند سخنران را فراهم میسازد. اسپیکسی اولین ابزاری است که میتواند مکالمات چندنفره را به متن تبدیل کند و از رنگهای مختلف برای نشاندادن افراد استفاده میکند. این سیستم همچنین ظرفیت ترجمه زنده میان زبانها را دارد و برای محیطهای دانشگاهی، درمانگاهها، پذیرشها و جلسات کاری طراحی شده است.
این حضور نشان میداد سایت ویلیج بهسوی «اکوسیستم دسترسپذیر» یعنی جایی که مرزهای سنتی میان انواع معلولیتها در طراحی فناوری کمرنگتر باشد حرکت میکند.
روشنایی روز در میان تاریکی شب: با عینکهای لونا بیشتر آشنا شوید
لونا یکی دیگر از ستارههای رویداد امسال بود. این شرکت عینکهای دید در شب با فرم نزدیک به عینکهای معمولی تولید میکند که با هدف افزایش پذیرش اجتماعی طراحی شدهاند. بنیانگذار لونا که خود با بیماری آرپی زندگی میکند از مشکل «توقف زندگی بعد از غروب» بهعنوان منشأ ایده ساخت عینک لونا یادکرد.
این عینک با دوربین دید در شب و پروژکتورهای داخلی، تصویر روشنشده محیط را بهصورت همپوشان روی میدان دید کاربر میتاباند. استفاده مؤثر از آن معمولاً به داشتن میزان مشخصی از بینایی باقیمانده وابسته است. باتری داخلی حدود یک تا یک و نیم ساعت دوام دارد، اما امکان اتصال پاوربانک از طریق «یواسبی» برای استفاده طولانیتر وجود دارد. مدل فعلی در قالب برنامه «کاربران اولیه» عرضه میشود و قیمت آن حدود ۳۵۰۰ یورو اعلام شده است؛ با این وعده که کاربران اولیه نسخه بهبودیافته سال آینده را نیز دریافت کنند.
بزرگنماهای نوین: از آنیکس تا خانواده روبی و اسنو
بخش بزرگنمایی بهعنوان یکی از ستونهای ثابت این رویداد امسال با چهرهای مدرنتر به نمایش درآمد. در کنار سامانههای رومیزی مثل «آنیکس[18]» از شرکت «فریدوم ساینتیفیک[19]» با میزهای «ایکس وای» که برای مطالعه طولانی اسناد خانگی مناسباند، خانواده دستگاههای دستی «روبی[20]» از همان شرکت با ابعاد نزدیک به گوشی هوشمند ارائه میشوند. این ابزارها قابلیت بزرگنمایی، تنظیم کنتراست و در برخی مدلها قابلیت تشخیص متن و گفتار را ارائه میکنند.
در این میان، دستگاههایی مثل «اسنو پد[21]» و «اسنو 12[22]» با رویکردی تبلتی و امکان افزودن «دوربینهای فاصلهای[23]»، پلی میان بزرگنمایی کلاسیک و نیازهای آموزشی و کاری امروز ایجاد میکنند.
چشم یک فرشته: با «انجل آی» و «اورکم رید 3» بیشتر آشنا شوید.
برای کاربرانی که میخواهند از بزرگنمایی به سمت «خواندن و درک سریع» حرکت کنند، خواننده رومیزی «انجل آی[24]» بهعنوان یک دستگاه نویسهخوان مبتنی بر هوش مصنوعی معرفی شد. این ابزار میتواند اسناد، کتابها و صفحات چندستونه را با دقت بالا بخواند و حتی به پرسشهای کاربر درباره محتوای همان سند پاسخ دهد. این قابلیت در مواجهه با منوها، متنهای طولانی یا مطالب پیچیده بسیار کاربردی است. برای استفاده از ویژگیهای هوش مصنوعی نیاز به اتصال وایفای وجود دارد، هرچند خواندن پایه بهصورت داخلی انجام میشود.
در کنار آن، «اورکم رید 3[25]»بهعنوان گزینهای بسیار کوچکتر و قلممانند که برای استفاده سریع در حرکت و با یک دکمه ساده مناسب است نیز معرفی شد. این ابزار قابلیتهای مشابهی را به صورت قابل حمل ارائه میکند.
«بیگ پرپل فون»: تلفن همراه در دستان همه
«بیگ پرپل فون[26]» یکی از محصولات الهامبخش حاضر در این رویداد بود. این دستگاه تلفن همراهی است که با سیستمعامل اختصاصی و رابط کاربری بسیار ساده برای کسانی که با افت شناختی روبهرو هستند طراحی شده. این گوشی بر پایه یک مدل اندرویدی (اچامدی پالس[27]) عرضه شده که آیکونهای بزرگ، کنتراست بالا، صفحه تماس تصویری و مسیرهای دسترسی سادهتر به آن افزوده شده است.
در نسخه فعلی، پشتیبانی کامل از تاکبک هنوز در حال تکمیل است، اما قابلیت خوانش رابط کاربری وجود دارد. قیمت تقریبی دستگاه حدود ۵۲۰ پوند اعلام شد و داک شارژ جداگانه نیز با هزینهای کمتر عرضه میشود.
سایت ویلیج با نمایش وفاداری به ابزارهای امتحان پس داده، بزرگنمایی و جهشی جدی به سمت هوش مصنوعی، پوشیدنیها و طراحیهایی که شأن و سبک زندگی کاربران را در مرکز قرار میدهند، تصویری دقیق از مسیر آینده فناوری دسترسپذیری ارائه کرد. دسترسپذیری دیگر پروژهای حاشیهای نیست و بخشی از طراحی آینده زندگی شهری، آموزشی و حرفهای محسوب میشود و سایت ویلیج لندن این آینده را برای دو روز به شکل ملموس پیش چشم گذاشت.
[1] New Orleans Marriott
[2] Jaws (job access with speech)
[3] DOS
[4] Ted hunter
[5] Vispero
[6] Picture Smart AI
[7] FSCompanion
[8] Insert J club
[9] Nothing about us without us
[10] ILEC
[11] Sight and Sound Technology
[12] Glenn Tookey
[13] WeWalk
[14] Capsys
[15] Braille Doodle
[16] Eyes Reality
[17] SpeakSee
[18] Onyx
[19] Freedom scientific
[20] Ruby
[21] Snow Pad
[22] Snow 12
[23] distance cameras
[24] AngelEye
[25] OrCam Read 3
[26] Big Purple Phone
[27] HMD Pulse
