هدیه‌خریدن فرد نابینا و کم‌بینا
مسعود طاهریان: کارشناس ارشد روان‌شناسی کودکان استثنایی
مقدمه
تا حالا فکر کرده‌اید با وجود آسیب بینایی، چطور می‌توانید یک هدیۀ باب میل برای کسی که دوستش دارید یا برایتان مهم است، بخرید؟ تا حالا از خود پرسیده‌اید که من که نابینا یا کم‌بینا هستم، از کجا می‌توانم یک خرید خوب داشته باشم؟ شده است سردرگم باشید و ندانید چه‌چیزی برای کادو مناسب است؟ آیا گرفتار این پرسش بوده‌اید که از چه‌کسی می‌توان برای انتخاب یک خرید خوب کمک گرفت؟ احساس کرده‌اید که نمی‌توانید با هدیه‌های خود کسی را غافل‌گیر کنید؟ آیا تجربۀ ناموفق در خرید هدیه داشته‌اید؟
اگر حتی یکی از مسائل بالا دغدغۀ شما باشد، خوب است تا آخر این مطلب همراه من، مسعود طاهریان باشید؛ چون سعی کردم در دومین شماره از سلسله نوشته‌های محک تجربه، جواب‌هایی برای این سؤال‌ها پیدا کنم.
چه هدیه‌ای انتخاب کنیم؟
وقتی به‌دنبال خرید یک هدیۀ باب میل برای کسی هستیم، باید گفت‌وگوها و پیام‌های قبلی بین خودمان را بررسی کنیم تا ببینیم طرف مقابلمان به چه‌چیزی نیاز دارد؛ سلیقۀ او در رنگ و مدل کدام است و از چه‌چیزی خوشش می‌آید؛ پس هر‌چقدر فردی را بیشتر بشناسیم، می‌توانیم هدیۀ بهتری برای او بخریم و با توجه به بودجۀ خود، از بین انواع خریدنی‌هایی مانند کتاب، آلبوم موسیقی، پوشاک، تزئینات خانه، عطر و ادکلن، زیورآلات، وسایل الکترونیکی و… کادوی مناسبی بگیریم. بهتر است انتخاب نهایی را خودمان بکنیم و اگر سردرگم شدیم، می‌توانیم مشورت بگیریم. باید در خرید حضور داشته باشیم و کادو را خود لمس و امتحان کنیم و در نهایت خودمان آن را بگیریم؛ چراکه ما بیشترین شناخت را نسبت به طرف مقابل داریم و این ما هستیم که می‌خواهیم آن هدیه را به او بدهیم. در کل خرید برای فردی که سن و جنسیتی مشابه ما دارد ساده‌تر است؛ چراکه دغدغه‌های او را بهتر می‌فهمیم و هدیه‌ای را که می‌خواهیم برای او بخریم، احتمالاً پیش‌تر برای خود هم خریده‌ایم.
از چه‌کسی مشورت بگیریم؟
گاهی مجبوریم برای خرید خود، مشورت بگیریم؛ مثلاً هنگامی که:
- درست هدیه‌گیرنده را نشناسیم.
- می‌خواهیم هدیه‌ای بگیریم که خودمان نمی‌توانیم از نظر ظاهری دربارۀ آن اظهارنظر کنیم.
- هدیه‌گیرنده از نظر سن یا جنسیت با ما متفاوت باشد.
- ندانیم از کجا خرید کنیم و چه بگیریم.
اگر گفت‌وگوی زیادی بین ما و طرف مقابل رد‌و‌بدل نشده بهتر است هدیه‌هایی که بیشتر افراد می‌پسندند، انتخاب کنیم. می‌توانیم از دوستانی که در خرید هدیه تجربه دارند مشورت بگیریم. گاهی نظر فروشنده یا سایر مشتری‌های فروشگاه هم کمک‌کننده است.
راهنمای دیگر ما، خود فرد است که گاهی از وسیله‌ای که برای خود خریده‌ایم، خوشش می‌آید یا از چیزی که می‌خواهد برای خود بگیرد، حرف می‌زند؛ پس می‌توانیم همان چیز را برای او بخریم که هم خودمان و هم هدیه‌گیرنده دوستش داریم؛ اما در مورد زیبایی ظاهری، باید در خصوص شکل، رنگ و مدل کمک بگیریم. در این حالت بهتر است از افرادی کمک بگیریم که از سلیقۀ طرف مقابلمان آگاه هستند (مانند اعضای خانواده و دوستان) یا به‌دلیل شباهت‌های موجود، انتخاب‌هایشان به او نزدیک است؛ مثلاً از خالۀ خود دربارۀ خرید هدیه برای مادر یا از دوست دانشجوی خود در گرفتن هدیه برای یک دانشجوی دیگر، کمک می‌گیریم؛ پس باید بین خانواده و دوستانمان کسانی را پیدا کنیم که به جزئیات توجه می‌کنند و سلیقه‌شان را دوست داریم. بعد می‌توانیم نظر آن‌ها را به‌طور حضوری یا اینترنتی بپرسیم. اگر برای خریدهای خود به یک فروشگاه مشخص می‌رویم و راهنمایی‌های فروشندۀ آن را از قبل امتحان کرده‌ایم، می‌توانیم از کمک او هم استفاده کنیم.
در این راستا استفاده از مطالب فضای مجازی هم مفید است. در شبکه‌های اجتماعی (مانند اینستاگرام) یا فروشگاه‌های آنلاین (مانند دیجی‌کالا) دربارۀ هرچیزی عکس، فیلم و توضیحات دقیقی به‌همراه نظرات دیگران وجود دارد. با استفاده از این امکانات، می‌توانیم تمام دسته‌های موجود را بررسی کنیم و از انواع اجناس و ویژگی‌هایشان (مانند قیمت، جنس، رنگ، طرح یا مدل) آگاه شویم. خوب است از دوستانی هم که از سلیقه‌شان خوشمان می‌آید، برای پیدا‌کردن فروشگاه اینترنتی و شبکۀ اجتماعی مناسب کمک بگیریم. گشت‌و‌گذار در فروشگاه‌های آنلاین و موتورهای جست‌وجو راحت است؛ ولی اگر بخواهیم در شبکه‌های اجتماعی (مانند تلگرام) به‌دنبال کالایی بگردیم، باید علامت # را پشت کلمه و عبارت جست‌وجوی خود قرار دهیم. این‌گونه هر کانال، گروه و صفحۀ مرتبط با آن موضوع، به ما نشان داده می‌شود.
برای خرید کجا برویم؟
وقتی تنها یا با کسی بیرون می‌رویم، باید سعی کنیم محیط پیرامون خودمان را بشناسیم و ببینیم چه فروشگاهی کجاست و چه‌چیزی می‌فروشد. خوب است برای هریک از آن‌ها یک نشانۀ فیزیکی (مانند وجود پله یا رایحۀ خاص) بگذاریم یا در نرم‌افزارهای مکان‌یاب (مانند گوگل‌مپ، دات واکِر[1]، بلد یا نشان) آن مکان‌ها را ثبت کنیم تا در آینده بتوانیم دوباره آن‌ها را پیدا کنیم؛ همچنین خوب است از دوستان خود بپرسیم که از کجا خرید می‌کنند و اجناس آنجا چطور است. می‌توانیم از آن‌ها آدرس و مختصات نقشۀ این فروشگاه‌ها را بگیریم و ذخیره کنیم. با جست‌وجو در نرم‌افزارهای مکان‌یاب هم می‌توانیم فروشگاه‌هایی را که می‌خواهیم، پیدا کنیم؛ چراکه مکان آن‌ها توسط فروشندگان یا مشتری‌ها، ثبت شده است؛ همچنین شمارۀ تماس و نشانی فروشگاه‌ها در وب‌سایت‌ها یا شبکه‌های اجتماعی آن‌ها وجود دارد. می‌توانیم غیر‌حضوری از طریق فروشگاه‌های اینترنتی و اپلیکیشن‌های خرید آنلاین یا شبکه‌های اجتماعی با کمک درگاه‌های پرداخت یا کارت‌به‌کارت خرید کنیم و از راه پیک و پست آن‌ها را دریافت کنیم. اغلب این بسترهای مجازی فروش برای ما نابینایان و کم‌بینایان دسترسی‌پذیر هستند و می‌توانیم با ارسال عکس‌ها و فیلم‌های معرفی اجناس موجود در این فروشگاه‌های اینترنتی به افراد قابل‌اعتماد خود، نظر آن‌ها را جویا شویم. برای حل مشکل خواندن کدهای امنیتی تصویری، افزونه‌های کمکی برای افراد نابینا و کم‌بینا (مانند آنتی‌کَپچا[2]) و برای کارت‌به‌کارت کردن هم انواع اینترنت‌بانک، همراه‌بانک و اپلیکیشن انتقال وجه (مانند آپ) وجود دارد.
در فروشگاه بین آن‌همه خریدنی، چه‌چیزی را بگیریم؟
در فروشگاه‌های آنلاین، به‌راحتی می‌توانیم جست‌وجو کنیم؛ به دسته‌های مختلف سر بزنیم؛ توضیحات نوشتاری را بخوانیم؛ نظرات کاربران را مرور کنیم؛ با کمک یک فرد قابل‌اعتماد عکس‌ها و فیلم‌های معرفی را بررسی کنیم و با بخش پشتیبانی فروشگاه، به‌صورت تلفنی یا نوشتاری ارتباط بگیریم و سؤالات خود را بپرسیم؛ پس در خرید اینترنتی، ما نابینایان یا کم‌بینایان قدرت عمل بالایی داریم؛ چراکه می‌توانیم تمام اجناس را ببینیم و خصوصیات آن‌ها را با یکدیگر مقایسه کنیم و در نهایت خرید خود را انجام دهیم.
از سویی دیگر، در خرید حضوری از یک فروشگاه، اول باید نوع و دستۀ کالای خود را (مانند لباس یا وسایل الکترونیکی) مشخص کنیم و به محل فروش آن‌ها برویم. بعد باید از فروشنده بخواهیم انواع کالای مدنظر ما را بیاورد و خصوصیات آن‌ها را توضیح دهد تا خرید خود را انتخاب کنیم. اگر فروشنده و سایر مشتری‌های فروشگاه با‌حوصله هستند و احساس می‌کنیم سلیقه‌شان به ما نزدیک است، می‌توانیم از راهنمایی و کمک آن‌ها نیز استفاده کنیم؛ همچنین می‌توانیم از کالاهای موجود در فروشگاه عکس یا فیلم بگیریم و برای افرادی که به آن‌ها اعتماد داریم، بفرستیم تا در انتخاب بهتر به ما کمک کنند. تماس تصویری در فضای فروشگاه با آن‌ها هم بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
علاوه بر این ما که نابینا و کم‌بینا هستیم، باید به‌طور نظری ساختارهای زیبایی‌شناسی تناسب و هماهنگی رنگ‌ها، طرح‌ها و زمینه‌ها را بدانیم و در خرید خود از این ساختارها استفاده کنیم. برای آشنایی با این ساختارها می‌توانیم از خانواده و دوستان خود کمک بگیریم و هروقت می‌شنویم کسی خوش‌سلیقه است، دربارۀ انتخاب‌های او پرس‌و‌جو کنیم؛ همچنین در خریدهای جدید از تجربه‌های قبلی خود استفاده کنیم؛ چراکه دربارۀ آن‌ها از دیگران بازخورد گرفته‌ایم و می‌دانیم که انتخاب خوبی بوده‌اند یا نه.
چطور کسی را غافل‌گیر کنیم؟
غافل‌گیرکردن یکی از هیجان‌های دادن کادو است که ما می‌توانیم با دادن هدیۀ خود در روزی که انتظار نمی‌رود، قرارگذاشتن در کافه و رستوران و آوردن ناگهانی کیک و شمع توسط گارسون، پنهان‌کردن کادو در کیف و کولۀ خود، گذاشتن قرار به بهانه‌ای متفاوت از دادن هدیه، استفاده‌کردن از کادوها و بسته‌بندی‌های نامعمول، دادن یک نماد از یک تجربۀ مشترک (مانند عکس دونفره یا یادگاری از یک زمان و مکان خاص)، کمک‌گرفتن از خانواده و دوستان، ساخت فایل صوتی از پیام‌های مشترک و صحبت‌های دوستان با کمک نرم‌افزارهای مختلف (مانند Sound forge یا Wavepad ) طرف مقابل خود را غافل‌گیر کنیم.
سخن پایانی
باید بدانیم با آنکه نابینا یا کم‌بینا هستیم، برای هر نوع خریدی با بررسی و پرس‌و‌جو می‌توانیم به یک راهکار برسیم.
از اینکه تا انتهای این مطلب همراه من بودید، متشکرم. پیشنهادها، انتقادات و سؤال‌های خود را از طریق واتساپ به شماره‌تلفن 09203950210 برای من بفرستید. من هر ماه یک موقعیت چالش‌برانگیز جدید را معرفی می‌کنم و منتظر تجارب و نظرات ارزشمند شما هستم.
از میان صدا‌هایی که در پاسخ به دومین فراخوان محک تجربه ارسال کردید، صدای ارسالی سرکار خانم مریم روزمند برگزیده شد و یادگاری ناقابل نسل مانا را دریافت کردند. شما هم می‌توانید پیام ایشان را ذیل همین پست بشنوید؛ همچنین دربارۀ موضوعات این نوشته با دو تن از نابینایانی که در خرید هدیه بسیار مجرب هستند، صحبت کرده‌ام که حاصلش یک فایل صوتی است. می‌توانید در انتهای این نوشته در وب‌سایت نسل مانا به آن هم گوش بدهید.
[1] Dot Walker
[2] Anti-CAPTCHA
فایل ارسالی برگزیدهٔ دومین چالش محک تجربه
پادکست محک تجربه
Podcast: Play in new window | Download
