رنگ رنگ تا پیروزی؛ آنچه نابینایان باید از جادوی رنگ‌ها بدانند
زهرا همت؛ روان‌شناس و آموزگار آموزش‌وپرورش استثنایی شهر تهران
در مطلب ماه گذشته در مورد کارایی یا بهره‌وری حواس[1] صحبت کردیم. این ماه بنا داشتیم با تفصیل بیشتر به پرورش حواس و استفاده از آن‌ها در زندگی روزمره بپردازیم؛ ولی با توجه به پیش رو بودن عید نوروز، مناسب دیدیم که به موضوع انتخاب رنگ لباس بپردازیم.
نتایج یک پژوهش کیفی در کرۀ جنوبی نشان داده که افراد آسیب‌دیدۀ بینایی، در زمانی بسیار کوتاه لباس انتخاب می‌کنند و از امتحان‌کردن مدل‌های لباس زیاد جهت انتخاب پرهیز می‌کنند. آن‌ها معمولاً برای خرید از یک نفر یا تعداد بسیار محدودی از آشنایان کاملاً مورداعتمادشان برای خرید لباس کمک می‌گیرند و در صورتی که بار‌های گذشته از ویژند (بِرَند) خاصی خرید کرده و از آن راضی بوده باشند، ترجیح می‌دهند مجدداً از همان ویژند استفاده کنند و به سراغ انتخاب‌های جدید نمی‌روند و می‌توان گفت خطر نمی‌کنند و همان همیشگی را انتخاب می‌کنند. از دیگر نتایج این مطالعه این بود که افراد آسیب‌دیدۀ بینایی در انتخاب لباس، بیشتر ترجیح می‌دهند لباس‌های ساده را انتخاب کنند و چندان اهمیتی به رنگ لباس‌ها نمی‌دهند و به‌طور کلی می‌توان گفت در انتخاب لباس‌ها چه برای خرید و چه هنگام انتخاب لباس برای پوشیدن در موقعیت‌های گوناگون، تنها معیار تمیز و مرتب‌بودن را مدنظر قرار می‌دهند. پژوهشگران با توجه به نتایج این مطالعه، معتقدند آموزش و اطلاع‌رسانی صحیح در زمینۀ معیار‌های انتخاب لباس و به‌ویژه انتخاب رنگ لباس، باید در اختیار افراد آسیب‌دیدۀ بینایی قرار گیرد.
درست است که در کشور ما تا‌کنون پژوهش علمی با موضوع انتخاب لباس آسیب‌دیدگان بینایی انجام نشده، اما بهتر آن است که منتظر پژوهش نمانیم و دربارۀ اثر رنگ لباس بر مخاطبان و تأثیر آن بر خُلق انسان‌ها، اطلاعاتی کلی به‌دست آوریم.
در گذشته‌هایی نه‌چندان دور، انتخاب‌های محدودی در لباس‌ها داشتیم و به‌خصوص رنگ‌بندی لباس‌ها خیلی محدود بود. گاهی رنگ‌های لباس‌ها با توجه به جنسیت انتخاب می‌شد. برای مثال، گفته می‌شد که پوشیدن رنگ صورتی برای آقایان مناسب نیست و این رنگ برای خانم‌هاست یا نارنجی و زرد را رنگ‌های مناسب کودکان می‌دانستند و پوشیدن این رنگ‌ها را برای بزرگ‌سالان زشت و نامناسب در نظر می‌گرفتند؛ اما خوشبختانه امروزه این تفکر وابسته به سن و جنسیت تا حد زیادی از بین رفته و بزرگ‌سالان زیادی را می‌بینیم که رنگ زرد و نارنجی می‌پوشند و آقایان بسیاری، رنگ صورتی را انتخاب می‌کنند؛ پس محدودیت در انتخاب رنگ لباس‌ها بسیار کاهش یافته و آزادی بیشتری داریم.
گاهی گفته می‌شود رنگ‌ها نشان‌دهندۀ شخصیت ما هستند؛ اما مطالعات علمی نشان از آن دارند که رنگ‌ها می‌توانند بر خُلق مخاطبان اثر بگذارند و نحوۀ این اثر‌گذاری را با استفاده از کارکرد این رنگ‌ها در طبیعت توضیح می‌دهند. آن‌ها معتقدند تأثیر رنگ‌ها بر افراد، ارتباطی با تفاوت‌های فردی ندارد و رنگ‌ها بر افراد متفاوت، تأثیر یکسانی می‌گذارند. این اطلاعات حاصل پژوهش‌های زمینه‌یابی است که در طول دهه‌ها انجام شده و در‌مورد احساسی که هر رنگ در افراد ایجاد می‌کند، از ایشان پرسش شده و نتایج، بررسی و تحلیل شده است. برای مثال رنگ آبی، آبی آسمان را در ذهن افراد متبادر می‌کند. رنگی که از کودکی با بازی‌کردن در فضای باز و درخشش آفتاب و آرامش و نبود طوفان، در ذهن افراد نقش بسته و به همین دلیل دیدن رنگ آبی، حس آرامش و سکون را در افراد ایجاد می‌کند.
رنگ لباس‌هایمان می‌تواند بر نحوۀ واکنش افراد نسبت به ما تأثیر زیادی داشته باشد؛ حتی برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که رنگ لباس‌ها می‌تواند بر فشار خون، ضربان قلب و الگوی تنفس افراد مؤثر باشد و این یکی از دلایل انتخاب رنگ‌های خاص در بیمارستان‌هاست.
با توجه به این اطلاعات، در اینجا راهنمای مختصری برای انتخاب رنگ لباس می‌آوریم
.سبز: سبز رنگ تازگی و شادابی و امنیت و توازن است. رنگ سبز با نشان عبور آزاد چراغ راهنمایی و با پول نیز متبادر می‌شود که هر دو مثبت هستند و در مخاطبان حس امنیت و آرامش ایجاد می‌کنند؛ بنا‌بر‌این برای مشاغلی که به‌طور مستقیم با افراد سروکار دارند، بسیار مناسب است.
آبی: آبی رنگ واقعیت و خرد و دانایی است؛ همچنین رنگ آبی با پایداری و قابل‌اتکا بودن و آرامش هم‌آیند است؛ بنا‌بر‌این اگر محیط کار پر‌تنشی دارید، رنگ آبی می‌تواند برای شما مناسب باشد. رنگ آبی برای آقایان، در اولین قرار‌های ملاقات عاشقانه مناسب است و حس پایداری و قابل‌اعتماد بودن را در طرف مقابل ایجاد می‌کند. خانم‌ها عاشق این هستند که آقایان را پایدار و قابل اتکا ببینند و رنگ آبی به ایجاد این حس کمک می‌کند؛ همچنین رنگ آبی می‌تواند از استرس قرار ملاقات شما بکاهد و به هر دو نفر‌تان آرامش بدهد.
قهوه‌ای: رنگی مرتبط با استحکام و پایداری است و بیشتر، رنگی مردانه در نظر گرفته می‌شود؛ بنا‌بر‌این اگر شما خانمی هستید که در محیطی مردانه کار می‌کنید، پوشیدن رنگ قهوه‌ای شکلاتی می‌تواند به شما اعتبار ببخشد.
مشکی: مشکی رنگ قدرت، جدیت و اسرار‌آمیزی است. این رنگ به رنگ مدیریتی هم معروف است و از ویژگی‌های جذاب دیگر آن این است که افراد را لاغر‌تر و خوش‌اندام‌تر نشان می‌دهد و چه کسی از این ویژگی بدش می‌آید؟ پس اگر می‌خواهید جدی و قَدَر به‌نظر برسید، مشکی برای شما مناسب است.
زرد: رنگ زرد، از شاد‌ترین و پر‌انرژی‌ترین رنگ‌ها محسوب می‌شود؛ ولی معمولا ناپایداری را به ذهن می‌آورد؛ بنا‌بر‌این زرد، رنگ مناسبی برای محل کار نیست؛ چون ممکن است شما را ضعیف جلوه دهد؛ اما در میهمانی‌های دوستانه، می‌تواند بسیار انرژی‌بخش باشد و موجب گرمی جمع شود.
خاکستری: این رنگ، افراد را غیر‌فعال و بی‌انرژی نشان می‌دهد؛ بنا‌بر‌این خاکستری از رنگ‌هایی است که بهتر است در محل کار نپوشید؛ اما اگر به این رنگ علاقه‌مند هستید، باید آن را با رنگ‌های دیگر مثل آبی و به‌ویژه آبی تیره بپوشید تا این اثر را خنثی کنید.
قرمز: قرمز رنگ تعصب و اشتیاق و عشق است. این رنگ بیشتر برای اولین قرار‌های ملاقات عاشقانه و به‌خصوص برای خانم‌ها مناسب است؛ زیرا شما را مشتاق نشان می‌دهد. این رنگ موجب افزایش ضربان قلب می‌شود و شور و حرارت را به قرار عاشقانه شما می‌آورد.
نارنجی: نارنجی رنگ تحرک و اشتیاق است و تفاوت آن با قرمز این است که تندی و تعصب رنگ قرمز را ندارد. نارنجی، ترکیب خوبی از اشتیاق قرمز و لذت رنگ زرد است. مطالعات نشان داده‌اند که رنگ نارنجی باعث افزایش اکسیژن‌رسانی به مغز می‌شود و فعالیت مغز را تحریک می‌کند و انرژی‌بخش است. بهتر است اعتدال در استفاده از رنگ نارنجی حفظ شود و در کنار رنگ‌های خنثی‌تر مثل خاکستری استفاده شود.
بنفش: بنفش، سبک زندگی اشرافی و خوش‌گذرانی را به ذهن می‌آورد. رنگ بنفش در طبیعت به‌ندرت یافت می‌شود و بیشتر به‌عنوان رنگی مصنوعی در نظر گرفته می‌شود. یک روسری، کراوات یا کیف دستی بنفش، می‌تواند انتخابی هوش‌مندانه برای خاص به نظر رسیدن باشد.
صورتی: صورتی رنگی سرشار از لطافت و ظرافت است و گاه گفته می‌شود که صورتی در جمع می‌تواند مانند یک آرام‌بخش عمل کند و افرادی که صورتی می‌پوشند، معمولاً افرادی گرم و هم‌دل قلمداد می‌شوند؛ پس می‌تواند رنگ مناسبی برای میهمانی‌های شما باشد.
سفید: این رنگ با کمال و پاکیزگی پیوند خورده است. سفید معمولاً یک انتخاب امن و همه‌پسند برای پیراهن یا روسری است؛ ولی استفادۀ بیش از حد آن می‌تواند، استریل‌بودن را به ذهن بیاورد و این برای روابط به‌ویژه روابط کاری خوب نیست.
امیدوارم این اطلاعات مختصر بتواند به شما کمک کند که برای هر موقعیت، بهترین را انتخاب کنید.
[1] Sensory Efficiency
