لمس تاریخ برای نابینایان در موزه ملی ایران: گزارش صوتی نسل مانا از امکانات موزه ملی ایران برای مراجعان دارای آسیب بینایی
از شکوه سر‌ستون‌های تخت جمشید و جبروت دروازه ورودی پاسارگاد و زیبایی ریتون‌های دوره هخامنشی و ساسانی هرچه هم که قصه و حکایت شنیده باشی، باز هم تا آن هنگام که از نزدیک ندیده باشی، نباید حجت را تمام‌شده تلقی کنی. فرق است میان توصیفی که از دیگران می‌شنوی و آنچه خودت با لمس درمی‌یابی. قاعدتاً با وجود آسیب بینایی، به دیدن اشیای موزه که نمی‌توان امیدی داشت؛ امکان لمس اشیای موزه هم که طبیعتاً به‌خاطر احتمال آسیب به اشیا، برای هیچ‌کس و به طریق اولی برای نابینایان فراهم نیست؛ پس چاره چیست؟ چاره را گویا دست‌اندرکاران موزه ملی ایران پیدا کرده‌اند.
در روز‌های آغازین خرداد، خبردار شدیم قرار است به مناسبت هفته میراث فرهنگی، موزه ایران باستانِ موزه ملی، امکانی برای بازدید نابینایان از موزه فراهم کند. خبر را که پیگیری کردیم، کاشف به عمل آمد تعدادی از قطعات موزه شامل سی شیء از نُه هزار سال پیش تا دوران اسلامی، با استفاده از تکنیک مولاژ یا چاپ سه‌بُعدی، شبیه‌سازی شده‌اند و توضیحات هر شیء هم به صورت بریل در کنارش قرار گرفته است و نابینایان می‌توانند تا پایان خرداد، با مراجعه به موزه از این اشیا دیدن کنند. فرصت را مغتنم شمردیم و برای آنکه هم خود حظی ببریم و هم مخاطبانمان را در این لذت شریک کنیم، ضبط صوت را برداشتیم و راهی موزه شدیم.
موزه‌گردی بدون راهنمای کار‌بلد که لطفی ندارد؛ از‌این‌نظر اما خوشبختانه فرصتی ویژه در اختیار مراجعان نابینا قرار گرفته بود که گشت‌و‌گذار در موزه ایران باستان را با همراهی یکی از با‌سابقه‌ترین و مجرب‌ترین موزه‌داران ایرانی یعنی خانم «فیروزه سپیدنامه» تجربه کنند. اشیایی که برای بازدید نابینایان درنظر گرفته شده بود، شامل سی شیء از دوران نو‌سنگی تا اسلامی بود که بر روی هفت میز مجزا و به ترتیب زمانی از قدیم به جدید مرتب شده بودند. اغلب این اشیا با استفاده از هنر قالب‌ریزی (مولاژ) شبیه‌سازی شده بودند و در ساخت آنها بیشتری دقت مبذول شده بود تا ظریف‌ترین جزئیات نمونه اصلی در اثر شبیه‌سازی‌شده رعایت شود. حتی در مواردی که ابعاد نمونه اصلی آثار کوچک بود و ممکن بود ساخت مولاژ در ابعاد اصلی باعث شود مراجعان نابینا نتوانند جزئیات را به کمک لامسه درک کنند، نمونه‌ها را در ابعاد بزرگ‌تر ساخته بودند. همچنین دربارۀ آثاری که بر روی آنها نقاشی‌هایی وجود داشت، در نمونه شبیه‌سازی‌شده سعی شده بود این نقش‌ها هم به شکل برجسته نمایش داده شود تا برای نابینایان هم ملموس باشد.
حاصل بازدید نسل مانا از اشیای شبیه‌سازی‌شده موزه ایران باستان، یک گزارش صوتی جامع و کامل است که ذیل همین نوشته در وبسایت نسل مانا در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد. لازم می‌دانیم بدین‌وسیله از میزبانی جناب آقای دکتر جبرائیل نوکنده، رئیس محترم موزه ملی ایران، سرکار خانم فیروزه سپیدنامه، رئیس محترم موزه ایران باستان و راهنمای ما در این گردش صوتی و همکارانشان خانم‌ها رضایی و آریان که ما را در ثبت این تجربه ناب یاری کردند، سپاسگزاری کنیم.
