فروشگاه اینترنتی آموزش و پرورش استثنایی چگونه عمل می‌کند

• آموزش و پرورش استثنایی در کشور ما شباهت بسیار زیادی به فروشگاه‌های اینترنتی دارد. وقتی شما از یک فروشگاه اینترنتی خرید می‌کنید، آنچه که در نهایت به دستتان می‌رسد، دست‌کم در یک مورد هم که شده، با آنچه شما سفارش داده‌اید تفاوت دارد: یا رنگش متفاوت است، یا شرکت گارانتی آن یا امثال این‌ها. والدین کودکان نابینا هم وقتی فرزندشان را جهت تعلیم و تربیت به دست مراکز ویژۀ نابینایان می‌سپارند، در نهایت آنچه که در پایان مدت تحصیل فرزندشان به او آموزش داده می‌شود، با آنچه والدینش انتظار داشته‌اند، تفاوت‌هایی دارد. البته ما همین‌جا باید متذکر شویم که حق در هر دو مورد با مشتری نیست؛ چراکه هم فروشگاه‌های اینترنتی و هم آموزش و پرورش استثنایی کشور، صلاح را در این دیده‌اند که این‌گونه عمل کنند. دلیلش هم این است که به شرایط جامعه و اقتصاد و این حرف‌ها بیشتر از من و شما واقف‌اند و توصیه می‌کنیم چشم‌بسته به این بزرگواران اعتماد کنید و مطمئن باشید که متضرر نخواهید شد.

یکی از مواردی که والدین کودکان نابینا از آموزش و پرورش استثنایی انتظار دارند، آموزش مهارت‌های مربوط به جهت‌یابی و حرکت است؛ در‌صورتی‌که آموزش و پرورش استثنایی صلاح را در این نمی‌بیند که این آموزش را به ایشان ارائه دهد. اصلاً چه کاریست که دانش‌آموز نابینا جهت‌یابی یاد بگیرد؟ معابر ما که هر روز با حفاری و اقدامات مشابه تغییر شکل می‌دهند، رانندگان هم که رعایت نمی‌کنند، امکانات هم که کافی نیست؛ پس بهتر است که دانش‌آموز به‌صورت میدانی خودش جهت‌یابی یاد بگیرد تا این که به‌صورت آکادمیک این آموزش را ببیند. فوقش چند‌بار داخل کانال یا چاله می‌افتد یا با درخت یا داربستی چیزی برخورد می‌کند و کمی آسیب می‌بیند. اگر هم تصادفی چیزی کند که دیگر احتمالاً مرحوم می‌شود و نیازی نیست آموزشی ببیند. دیه‌اش هم می‌رسد به بازماندگانش که امیدواریم به خوشی خرجش کنند.

آموزش خط بریل انتظار دیگریست که خانواده‌ها از آموزش و پرورش استثنایی دارند. این مورد اتفاقاً کاملاً درست است. منتها مراکز نابینایان برای آموزش بریل استاندارد‌های خاص خود را دارند. مثلاً درحالی‌که همه اطمینان دارند که خط بریل از چپ به راست خوانده می‌شود، مراکز نابینایان کاملاً این موضوع را رد کرده و بریل را از راست به چپ به دانش‌آموزان آموزش می‌دهند. دلیلش هم اصلاً نداشتن دانش کافی از سوی کسی که این آموزش را می‌دهد نیست؛ بلکه دلیلش همسان‌سازی خط بریل با خط بینایی‌ست. چه معنی دارد که خط بینایی از راست به چپ باشد و خط بریل عکس آن؟!

یکی دیگر از انتظاراتی که والدین از مراکز نابینایان دارند، این است که آموزش لازم در زمینۀ روابط اجتماعی به فرزندشان داده شود. اینجا هم در واقع تعریف روابط اجتماعی نزد والدین و مراکز نابینایان متفاوت است. مثلاً والدین توقع دارند که فرزندشان قانونمند باشد و همه‌جا طبق ضوابطش عمل کند و سعی کند طوری رفتار کند که کسی به او ترحم نکند؛ در‌صورتی‌که مراکز نابینایان معتقدند که تا یک فرد نابینا از شرایط خاصی که دارد استفاده نکند، کارش راه نمی‌افتد. بنابراین در یک اقدام کاملاً به‌جا، به دانش‌آموز یاد می‌دهند که چگونه در موقعیت‌های مختلف از معلولیت خود طوری استفاده کند که به هدفش برسد. در‌واقع نظام آموزشی ما شرایط جامعه را بهتر از خانواده‌ها می‌شناسد و به این یقین رسیده که تنها به این شکل فرد نابینا می‌تواند در جامعه به خواسته‌هایش برسد.

والدین دانش‌آموزان نابینا انتظار دارند که مراکز نابینایان امکانات مناسبی در اختیار فرزندشان قرار دهد تا بتواند در شرایط مناسبی تحصیل کند. منابع تحصیلی مناسب‌سازی‌شده، استفاده از تکنولوژی روز، دبیران باتجربه و سایر مسائل، از جمله انتظارات والدین از مراکز نابینایان است؛ در‌صورتی‌که مراکز به هیچ وجه صلاح نمی‌بینند که این امکانات در اختیار دانش‌آموزان قرار گیرد. چراکه در سایر بخش‌های کشور ما امکانات همیشه ناکافی و ناقص است. پس اگر در این مراکز دانش‌آموز با امکانات ایده‌آل تحصیل کند، یاد نمی‌گیرد که با کمبود امکانات، خودش را وفق دهد. مثلاً کتاب‌ها با دو ماه تأخیر به دست دانش‌آموز می‌رسد تا در زمان تحصیلش در دانشگاه، بابت دیر آماده شدن منابع درسی غافلگیر نشود. به‌جای دبیران باتجربه هم صلاح در این است که افراد ارزشی به دانش‌آموزان تدریس کنند که در آینده بتوانند با کمک گرفتن از این ارزش‌ها به موقعیت‌های اجتماعی و شغلی مناسبی که آنها را فرا می‌خواند، غیورانه سلام کنند. البته در این میان گاهی افرادی پیدا می‌شوند که سعی دارند انسجام این نظام کارآمد آموزش و پرورش استثنایی را برهم بزنند و تفکرات مسموم خود را پیاده کنند و آموزش‌های درست و اصولی را با استفاده از دانش و تجربۀ بالای خود به دانش‌آموزان نابینا القا کنند، که ما همین‌جا این اقدام ایشان را محکوم می‌کنیم و توصیه می‌کنیم بگذارند دانش‌آموز نابینا گرگ باران‌دیده بار بیاید و مثل ما به توانمندی مسئولین امر در سیاست‌گذاری در خصوص آموزش و پرورش استثنایی اعتماد کافی را داشته باشند.

در پایان ما به والدین دانش‌آموزان نابینا توصیه می‌کنیم که نگاهشان به زندگی را تغییر دهند؛ چرا‌که این تغییر خیلی ساده‌تر از تغییر ساختار آموزش و پرورش استثنایی کشور است. مطمئن باشید که با ساختار‌های موجود، اتفاقاً با این نوع آموزش‌هاست که فرزند شما به جایی می‌رسد و اگر بخواهیم به اصولش بازگردیم، هیچ بعید نیست که در آینده که فرزند شما وارد جامعه شد، دچار مشکلاتی شود که مجبور شوید وی را در مراکز خاصی بستری کنید تا شاید بهبودی حاصل شود.

ضمن اینکه همین‌جا به تمام مدیران و دبیران مراکز ویژۀ نابینایان خسته نباشید می‌گوییم که در تعلیم و تربیت دانش‌آموزان نابینا شبانه‌روز تلاش می‌کنند و سعی دارند هر روز بیش از پیش الگوی آموزش و پرورش استثنایی کشور را بومی‌سازی کنند، برای این که منظورمان از نوشتن این مطلب را به طور کامل به شما خوانندۀ گرامی برسانیم، این شعر پرمعنا را هم در انتها تقدیم می‌کنیم:

تو کلاس درسی که معلمش تو بودی

الف اول و یای آخرش تو بودی

تو کلاس درس تو از امتحان نترسیدم

اونی که ازش می‌ترسیدم، خود تو بودی

امضا: یخ نکنی نمکدون