آکوردها و گام‌های دسترس‌پذیر گیتار و بانجو برای نابینایان و کم‌بینایان
مترجم: میثم امینی
نواختن آلات موسیقی مختلف از دیرباز یک سرگرمی و شغل محبوب بین نابینایان بوده است؛ اما در گذشته، خصوصاً در ایران، منابع دسترس‌پذیر لازم برای یادگیری نوازندگی و مواردی مثل نت‌های موسیقی برای نوازندگان نابینا قابل‌دسترس نبود.
خوشبختانه امروزه با گسترش فن‌آوری، امکانات نسبتاً دسترس‌پذیری برای نابینایان و کم‌بینایان علاقه‌مند به موسیقی فراهم شده است. برنامه‌های تلفن همراه و رایانه برای کوک‌کردن سازهای زهی، استفاده از مِترُونُوم، خواندن نت‌های موسیقی با صفحه‌خوان‌ها، تبدیل نت‌های موسیقی به بریل، میکس و ویرایش موسیقی و… از‌جمله این امکاناتند که می‌توانند به افراد نابینا و کم‌بینا در یادگیری موسیقی و اشتغال در این زمینه کمک کنند.
یکی از امکانات مفیدی که در حال حاضر در اختیار افراد نابینا و کم‌بینا قرار دارد و می‌تواند در یادگیری سازهای گیتار، بانجُو، ماندُولین و یوکُلِلِی بسیار مفید باشد، وبسایت آکوردها و گام‌های موسیقی دسترس‌پذیر است که زیرمجموعه وبسایت گیتار استاندارد است و به افراد نابینا و کم‌بینا اجازه می‌دهد توصیف نحوۀ نواختن انواع آکوردها و گام‌ها را بخوانند و نمونه نواخته‌شده این آکوردها و گام‌ها را بشنوند.
این وبسایت به زبان انگلیسی ارائه‌شده است؛ اما در بالای وبسایت گزینه‌ای برای انتخاب زبان وجود دارد که با فعال‌کردن آن در پایین صفحه، لیست زبان‌ها نمایش داده می‌شود و می‌توانید یکی از آنها را انتخاب کنید تا سایت به آن زبان نمایش داده شود. البته ترجمه توسط یک مترجم آنلاین انجام می‌شود و کیفیت ترجمه فارسی بسیار پایین است.
برای استفاده از این وبسایت، حتی اگر به فارسی ترجمه شده باشد، باید نام انگلیسی نت‌های موسیقی را بدانید؛ زیرا در سراسر این سایت نت‌ها با نام انگلیسی‌شان نمایش داده شده‌اند.
علاوه‌بر دسترس‌پذیری کامل برای صفحه‌خوان‌ها، این وبسایت امکان تغییر رنگ و اندازه فونت را هم برای کاربران کم‌بینای خود فراهم کرده است.
در صفحه اصلی این وبسایت می‌توانید بخش‌های مختلف را انتخاب کنید. در این صفحه دو بخش برای یادگیری گام‌ها و آکوردهای گیتار و یک بخش برای آموزش آکوردهای بانجو ارائه شده است.
همچنین در یک قسمت دیگر از این وبسایت می‌توانید نحوۀ نواختن آکوردهای ماندولین را یاد بگیرید. ماندولین یک آلت موسیقی زهی با اصالت ایتالیایی است که کمی کوچک‌تر از گیتار است و هشت سیم دارد که به‌صورت دو به دو باهم جفت شده و چهار جفت سیم را تشکیل داده‌اند.
نهایتاً یک بخش دیگر نیز وجود دارد که با استفاده از آن می‌توانید آکوردهای ساز یوکللی را بیاموزید. یوکللی یک ساز زهی کوچک است که جزو خانواده گیتار محسوب می‌شود. این ساز که از گیتار کوچک‌تر است و چهار سیم دارد، در سده نوزدهم میلادی در هاوایی ابداع شده است.
در بخش یادگیری آکوردهای هر ساز، دو جعبه کشویی در اختیار کاربر قرار گرفته است که در آنها می‌توانید نت و مُد موردنظر خود را انتخاب کنید. سپس با فعال‌کردن دکمه ارسال اطلاعات در یک صفحه جدید توصیف، نحوۀ نواختن آکورد موردنظر را می‌بینید و می‌توانید صدای آن را نیز بشنوید.
در صفحه بازشده، تعداد روش‌هایی که می‌توانید برای نواختن آکورد انتخابی از آنها استفاده کنید مشخص شده است. مثلاً باز، فِرِت سوم، فرت پنجم و… . همۀ این روش‌ها که براساس دشواری از آسان‌ترین به دشوارترین مرتب شده‌اند، به‌صورت عنوان‌بندی‌شده برای مطالعه ارائه شده‌اند. در بالای صفحه هم فهرستی از پیوندها وجود دارد که با استفاده از آن می‌توانید سریع به روش موردنظر خود بروید. زیر توضیحات نیز پیوندی برای پخش آن آکورد وجود دارد.
فقط برای ساز گیتار، یک بخش هم جهت یادگیری گام‌های متعددی مثل ماژور، مینور، پِنتاتُونیک ماژور، پنتاتونیک مینور و ایرانی وجود دارد. این بخش هم شبیه بخش‌های مربوط به یادگیری آکوردها است. در صفحه دو جعبه کشویی وجود دارد که در آنها باید نتی که گام با آن شروع می‌شود و نوع گام را انتخاب کنید و سپس دکمه ارسال اطلاعات را بزنید.
در صفحه بازشده، انواع روش‌های نواختن گامی که انتخاب کرده‌اید، نمایش داده می‌شود و در این صفحه هم امکان گوش‌کردن گام‌ها را دارید.
شما می‌توانید بعد از یادگیری اصول پایۀ کار با ساز موردنظر خود مانند نحوۀ نگه‌داشتن، بخش‌های مختلف ساز، چگونگی ضربه‌زدن روی سیم‌ها، کوک ساز و…، با استفاده از مطالب آموزشی این وبسایت نحوۀ نواختن آلت موسیقی موردنظر خود را به‌صورت خودآموز یاد بگیرید. اگر به‌صورت خودآموز نواختن را یاد نمی‌گیرید و در کلاس شرکت می‌کنید هم این وبسایت می‌تواند یک منبع کمک‌آموزشی ارزشمند باشد.
همچنین اگر ساز گیتار را برای یادگیری انتخاب کرده‌اید و یکی از کاربران سیستم‌عامل اندروید هستید، می‌توانید برای کوک گیتار خود برنامه رایگان گیتارتیونا را از فروشگاه پِلِی روی دستگاه اندرویدی خود نصب کنید و از امکان کوک گیتار این برنامه استفاده کنید.
برنامه گیتارتیونا محیطی غیرقابل دسترس دارد؛ اما بعد از اینکه یک فرد بینا تنظیمات اولیه را یک‌بار انجام داد، از‌این‌به‌بعد کافی است فقط برنامه را باز کنید و یکی‌یکی گوشی‌های هر سیم را کم‌کم بچرخانید و روی سیم ضربه بزنید تا وقتی که برنامه با پخش یک صدا کوک‌بودن سیم را به شما اطلاع دهد.
نهایتاً با نصب برنامه رایگان مترونوم بیتس از فروشگاه پلی می‌توانید از تلفن همراه یا تبلت اندرویدی خود به‌عنوان یک مترونوم نسبتاً دسترس‌پذیر و با انعطاف‌پذیری بالا استفاده کنید و با به‌کارگیری آن از منظم‌بودن نت‌ها در هنگام نواختن اطمینان حاصل کنید. کافی است در صفحه اصلی برنامه، تنظیمات مثل تِمپُو یا تعداد ضرب بر دقیقه و انتخاب میزان موردنظر را انجام دهید و دکمه شروع مترونوم را فعال کنید. این برنامه امکانات متنوع دیگری از‌جمله تعیین زمان غیرفعال‌شدن خودکار مترونوم و تعیین تمپو با ضربه‌زدن ریتم موردنظر روی صفحه دستگاه را هم در اختیار شما قرار می‌دهد.
در سیستم‌عامل ویندوز هم برنامه محبوب و دسترس‌پذیر ریپِر علاوه‌بر ارائه امکانات متعدد برای ضبط و ویرایش موسیقی و صدا، کار با آلات موسیقی فیزیکی و مجازی میدی، اعمال جلوه‌های مختلف روی صدا و…، یک مترونوم هم دارد که می‌توانید از آن هم در هنگام نواختن استفاده کنید و هم در مواقعی که مشغول ضبط موسیقی هستید.
