نواک: نوای کتاب در گفتگو با صاحب‌نظران نابینا
رقیه شفیعی: کارشناس بخش نابینایان نهاد کتابخانه‌های عمومی ایلام
بار دیگر میهمان لحظتان می‌شویم و همراه با سعید عابدی، کتابدار بخش نابینایان کتابخانۀ فاطمۀ زهرا (س)، در شهرداری اصفهان، سری به قفسه‌های کتاب می‌زنیم و این بار راجع‌به داستان و رمان خارجی با میهمان نواک به گپ و گفت می‌نشینیم.
سعید عابدی متولد سال 1359 و فارغ‌التحصیل رشتۀ حقوق عمومی از دانشگاه شهید بهشتی است. او معتقد است که چرخ روزگار آن‌قدر چرخیده که او را آنجایی که باید و برخلاف اراده و تصورش که برایش بهتر بوده، قرار داده است. وی ده سال است که به‌عنوان کتابدار فعالیت دارد و از تولیدکنندگان کتاب‌های گویا برای افراد با آسیب بینایی در موضوع‌های مختلف است و در این ده سال بیش از هشت‌صد عنوان کتاب گویا به جامعۀ نابینایان تقدیم کرده است.
عابدی داستان و رمان خارجی را هم از آن نظر که ما را با بافت فرهنگی و فکری متفاوتی از خودمان آشنا می‌کند و هم اینکه می‌شود کار مترجم‌های مختلف را باهم قابل‌مقایسه کرد، مهم و مورد علاقۀ خود می‌داند. او معتقد است داستان و رمان کوتاه در فرهنگ مغرب‌زمین ریشه دارد و عمدتاً آثار فاخر هم در همان بستر خلق می‌شوند. عابدی از دید مخاطبان هم تجربۀ خود را بیان می‌کند و می‌گوید که آنها نیز علاقه‌مند این ژانر هستند. به نظر او که خود را موظف به جلب رضایت مخاطبان می‌داند و آن را یکی از مهم‌ترین هدف‌هایش می‌‌شمارد؛ انتخاب داستان و رمان خارجی اهمیت ویژه‌تری دارد. به عقیدۀ کتابدار باید وظیفۀ خود بداند که به دنبال آثار فاخر در این ژانر ادبی باشد و آنها را برای مخاطبان به زیور صوت بیاراید.
سعید عابدی نخستین ملاک و معیار انتخاب کتاب برای تبدیل به نسخۀ صوتی را فاخر بودن آن کتاب می‌داند و اینکه می‌بایست کتاب در طول زمان شایستگی خود را به اثبات برساند. او می‌گوید: من معمولاً سراغ کتاب‌هایی که تازه به چاپ رسیده‌اند نمی‌روم، زیرا هم می‌خواهم حقوق ناشر حفظ شود و هم میزان ماندگاری اثر را بدانم و اینکه آیا راجع‌به آن نقد نوشته می‌شود یا نه و اینکه تا چه اندازه جدی گرفته می‌شود. پس از سنجیدن این موارد در صورت داشتن این معیار‌ها برای گویاسازی کتاب اقدام می‌کنم.
عابدی در ادامۀ صحبت‌های خود از نویسندگانی چون نیکوس کازانتزاکیس[1]، رومن گاری[2]، آلفرد آندرش[3] و تولستوی نام می‌برد که کتاب‌هایشان را به‌صورت نسخۀ صوتی در اختیار افراد نابینا قرار داده است. او ادامه می‌دهد: در انتخاب آثار ترجمه به نام و آوازۀ مترجمان نیز نظر داشته و به سراغ مترجمانی چون سروش حبیبی، مرحوم ابوالحسن نجفی، شادروان محمد قاضی و دیگر مترجمان صاحب‌نام و کارآشنایی رفته است که قطعاً سراغ هر کتابی نرفته و در انتخاب کتاب‌های خود برای ترجمه، کتابی را برگزیده‌اند که برای فارسی‌زبانان ارزش ویژه و حرف خاصی داشته است.
سعید عابدی در ادامۀ این گفتگو به معرفی کتاب‌هایی چون خانوادۀ تیبو، اثر روژه مارتن دوگار[4]؛ بیابان تاتارها، نوشتۀ دینو بوتزاتی[5]؛ ژان دوفلورت و دختر چشمه، از مارسل پانیول[6]؛ آزادی و مرگ، سرگشتۀ راه حق دربارۀ زندگی فرانسیس قدیس، زوربای یونانی، آخرین وسوسۀ مسیح، مسیح باز مصلوب، برادرکشی، از آثار نیکوس کازانتزاکیس؛ زنگ‌ها برای که به صدا درمی‌آیند، اثر همینگوی؛ گل‌های معرفت و نمایشنامه‌هایی چون خیانت انیشتین، اولیس از بغداد، از آثار اریک امانوئل اشمیت[7] و دیگر کتاب‌هایی که خوانده است می‌پردازد که علاقه‌مندان می‌توانند موضوع و معرفی کتاب‌ها را در پادکست بشنوند.
عابدی در پاسخ به این پرسش که نوشته‌های نویسندگان کدام کشور در میان مخاطبان شما یا حتی انتخاب خود شما اقبال بیشتری داشته‌اند؟ می‌گوید: کتاب‌هایی که از فرانسه و روسی به فارسی برگردانده شده، بیش از کتاب‌های اسپانیایی یا انگلیسی مورد پذیرش بوده‌اند. او دلیل این موضوع را این‌طور بیان می‌کند: شاید فرهنگ شرقی روس‌ها و ایرانی‌ها و مشترکات بین این دو فرهنگ، دلیل اشتیاق به کتاب‌های روسی باشد و در مورد کتاب‌های فرانسوی هم ارائۀ خوب ترجمه‌ها به‌واسطۀ مترجمانی است که تسلط بیشتری به فرانسه داشته‌اند. درنهایت عابدی امیدوار است که رسانه‌ای برای معرفی و انتقال کتاب‌هایی که تولید کرده است تشکیل شود تا نابینایان بیشتر و بهتر بتوانند آثار ضبط‌شده را بشناسند و مطالعه کنند. دعوتتان می‌کنیم به شنیدن نسخۀ صوتی این گفتگو ذیل همین نوشته در وبگاه و صفحات نسل مانا در پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی.
در پایان این شماره از نواک یادآور می‌شوم که اهل مطالعه می‌توانند برای تهیۀ کتاب‌های خود و نیز کتاب‌هایی که در پادکست‌های نواک معرفی می‌شوند، به بخش‌های نابینایان کتابخانه‌های عمومی در سراسر کشور مراجعه فرمایند.
[1]. Nikos Kazantzakis
[2]. Romain Gary
[3]. Alfred Andersch
[5]. Dino Buzzati
[6]. Marcel Pagnol (به فرانسوی)
[7]. Eric-Emmanuel Schmitt
