تخلف شهرداری تهران؛امکانات ورزشی معلولان را اجاره می‌دهند/ نابینایان در مراکز ورزشی پذیرش نمی‌شوند
رؤیا بابایی : خبرنگار حوزه معلولان
شهرداری تهران با تخطی از قانون حمایت از معلولان، به معلولان خدمات ورزشی رایگان نمی‌دهد. مراکز ورزشی، نابینایان را پذیرش نمی‌کنند و شهریه کلاس‌های ورزشی آن قدر بالاست که معلولان و نابينايان امکان ادامه فعالیت ورزشی را ندارند.
به گزارش ماهنامه نسل مانا؛ کارشناسان حوزه معلولیت همواره «ورزش» را مهم‌ترین عامل حضور اجتماعی و پُر کننده خلأهای ناشی از نگرش نادرست اجتماع به معلولیت دانسته‌اند. همچنین ورزش در حفظ سلامتی و پیشگیری از پیشرفت معلولیت و ابتلا به معلولیت‌های ثانویه حرف اصلی را میزند؛ اما شهرداری تهران پس از سال‌های کرونا اگر چه بر اساس قانون موظف به ارائه خدمات ورزشی رايگان به معلولان بود، دیگر حاضر به ارائه این خدمت نشد.
خانم چلوی از ورزشکاران نیمه بینا و توانمند می‌گوید: امکانات ورزشی شهرداری تا سال ۱۴۰۰ و پیش از سال‌های کرونا بهتر بود. ما در استخرهای شهرداری آموزش رایگان شنا می‌دیدیم و هر کسی می‌توانست در منطقه مورد سکونت خود در هر جای تهران تحت آموزش قرار بگیرد؛ اما بعد از کرونا اوایل سال 1401 وقتی دوباره به این مراکز مراجعه کردیم، گفتند دیگر چنین خدمتی نداریم.
او ادامه می‌دهد: من خودم ورزش شنا را از صفر و از طریق همین آموزش‌های رایگان در استخر شهرداری شروع کردم. بستر آن قدر مهیا بود که من در همان سال اول حرفه‌ای شدم و توانستم به مسابقات اعزام شوم و ۴ مدال کسب کنم؛ اما بسیاری از ورزشکاران نابینا و نیمه بینا، دیگر نمی‌توانند این ورزش را ادامه دهند؛ چون دیگر رایگان نیست و هزینه استخرهای خصوصی هم بسیار بالاست.
چلوی می‌افزاید: فاصله استخر هرندی که در جنوب تهران ویژه نابینایان ساخته شده تا منزل ما در شرق تهران بسیار زیاد است و در صورت مراجعه به این استخر باید دو فرزند کوچکم را برای یک سانس ورزش، 5 الی 6 ساعت تنها بگذارم که نمی‌توانم. ولی اگر شهرداری همچنان اجازه استفاده از فضاهای ورزشی خود را به معلولان می‌داد، همه ما می‌توانستم در نزدیکی منزل خود از این خدمات استفاده کنیم.
شهریه‌های بالا دلیل ترک ورزش
او بیان می‌کند: شهریه ورزش‌های عمومی بسیار بالاست. سال 1400 شهریه یک ترم تی آر ایکس به عنوان یک ورزش گران در مراکز زیرمجموعه شهرداری تهران 92 هزار تومان بود که این هزینه اکنون به 500 هزار تومان برای هر ترم رسیده؛ در حالی که شهریه همین ورزش در مراکز خصوصی تنها 250 هزار تومان بیشتر است که آن هم با توجه به اینکه کلاس‌های ورزشی مراکز شهرداری 40 تا 70 نفر شرکت کننده و کلاس‌های خصوصی 15 نفر شرکت کننده دارد و زمان کلاس‌های خصوصی بیشتر و کیفیت خدمات آن بالاتر است، مبلغ زیادی نیست.
همراه، شرط پذیرش نابینایان در مراکز ورزشی
چلوی می‌گوید: مراکز ورزشی زیرمجموعه شهرداری و البته مراکز خصوصی افراد نابینا را بدون داشتن همراه پذیرش نمی‌کنند. به این دلیل که یک مربی هنگام ورزش باید در کنار افراد نابینا باشد تا حرکات را کامل به او بگوید؛ اما مراکز ورزشی حاضر به استخدام یک مربی اختصاصی برای نابینایان نیستند و می‌خواهند هزینه‌ای که برای استخدام مربی نمی‌دهند را با الزام حضور یک همراه، از خود نابینایان و کم‌بینایان بگیرند.
وی می‌افزاید: الزام داشتن همراه برای نابینایان در مراکز ورزشی عادلانه نیست و تحمیل هزینه است؛ چون هزینه‌های کلاس ورزشی و رفت و آمد آنها را دو برابر می‌کند و بسیاری از افراد دارای معلولیت به دلیل عدم توانایی در تأمین این هزینه از ورزش کردن منصرف می‌شوند.
او می‌گوید: حتی افراد نابینایی که در میادین ورزشی شناگرانی ماهر و دارنده انواع مدال‌ها هستند هم به مراکز ورزشی راه داده نمی‌شوند و آنها هم حتماً باید همراه داشته باشند.
ورزش و جوانان خدماتی برای معلولان ندارد
فرزانه دیبایی از دیگر ورزشکاران دارای محدودیت بینایی نیز بیان می‌کند: اداره ورزش و جوانان با اینکه متولی ورزش‌های قهرمانی است، از اول هم خدمتی برای معلولان نداشت. بعد از سال‌های کرونا که مراکز ورزشی شهرداری دیگر به معلولان خدمت رایگان ندادند، ما به برخی از مراکز ورزشی زیرمجموعه ورزش و جوانان مانند مرکز الزهرا یا شهید وصالی مراجعه کردیم؛ اما آنها گفتند: ما زیرمجموعه دولتیم و بخشنامه رایگان بودن خدمات ورزشی شامل ما نمی‌شود.
فدراسیون به ورزش‌های خانم‌ها بها نمی‌دهد
خانم دیبایی می‌گوید: نابینایان با مشکلات زیادی مواجه‌اند؛ اما در این بین مشکلات خانم‌های نابینا و کم‌بینا به مراتب بیشتر است. محدودیت خانم‌های این گروه زیاد است. فدراسیون ورزش‌های نابینایان و کم‌بینایان به ورزش‌های خانم‌ها بها نمی‌دهد. مسابقاتشان را معمولاً در زمان‌های پِرت برگزار می‌کنند و یا برخی سال‌ها اصلاً برگزار نمی‌کنند.
وی اذعان می‌کند: در گذشته شرایط بهتر بود. الآن به فرد نابینا بدون همراه اجازه استفاده از امکانات را نمی‌دهند و این افراد در صورت همراه با افزایش هزینه مواجه‌اند. قبلاً شهرداری شرایطی را فراهم می‌کرد که افراد نابینا هم بتوانند از امکانات استفاده کنند؛ اما در سال‌های اخیر با واگذاری فضاهای ورزشی ویژه معلولان به بخش خصوصی دیگر این امکان وجود ندارد.
منصوری می‌افزاید: مراکز ورزشی نابینایان را در صورت تنها بودن پذیرش نمی‌کنند. این اقدام منطبق با قانون نیست و علتش این است که مراکز نمی‌خواهند، مسئولیت پذیرش آنها را بر عهده بگیرند. در صورتی که این مراکز موظف‌اند فضای ورزشی خود را متناسب با نیاز همه آحاد جامعه استاندارد کنند.
وی دوری مسافت و فاصله زیاد بین منزل و مراکز ورزشی را از دیگر مشکلات نابینایان در تهران دانسته و اذعان می‌کند: خطر عدم مناسب سازی، قرار گرفتن لوله‌های یو شکل در ورودی پیاده‌روها و تردد موتوری‌ها از پیاده‌رو از مشکلاتی است که ما هر روز با آن روبرو هستیم.
ورزش و جوانان به فکر نابینایان نیست
منصوری می‌گوید: اداره کل ورزش و جوانان وقتی برخی از فضاهای مجموعه هرندی که در تملک هیئت ورزشی نابینایان است را اجاره می‌دهد؛ یعنی این نهاد هم به فکر ما نیست.
او ادامه می‌دهد: ۶۰ الی ۷۰ درصد مجموعه به بخش خصوصی واگذار شده و باقی فضاها هم قابلیت استفاده را از دست می‌دهند؛ مثلاً وقتی زمین چمن اجاره شده و تعدادی داخل چمن در حال فعالیت هستند، استفاده از پیست عملاً ممکن نیست. چون خطر برخورد با توپ یا افراد، دویدن را برای ما نابينايان غیر ممکن می‌کند.
این دونده کم‌بینا اذعان می‌دارد: ما چندین ملی‌پوش، قهرمان پارالمپیک و قهرمان بازی‌های آسیایی داریم؛ اما توجه کافی دریافت نمی‌کنیم؛ مثلاً از دو سال پیش در حال هماهنگی برای استفاده از پیست آفتاب انقلاب که تنها پیست استاندارد استان تهران است، هستیم ولی با وجود دستور مدیر کل استان تهران هنوز امکان استفاده از پیست برایمان فراهم نشده است.
توپ گلبال نداریم
یکی دیگر از مطلعین حوزه ورزش نابینایان می‌گوید: گلبال یکی از ورزش‌های ویژه نابینایان است؛ اما الآن در سطح استان تهران به این بزرگی ما توپ برای تمرین نداریم؛ یعنی همین امکانات کم هم از افراد نابینا دریغ می‌شود.
وی علت را در مشکلات موجود بین اداره کل ورزش با فدراسیون می‌داند و توضیح می‌دهد: هر کدام از این دو می‌خواهند برای دیگری ایجاد مشکل کنند. در حالی که توپ‌های گلبال اختصاصی است و به شکلی نیست که در خیابان بشود، پیدا کرد و فقط توسط فدراسیون وارد و توزیع می‌شود؛ اما دود این اتفاقات در چشم بچه‌های نابینا می‌رود.
این فرد مطلع اظهار می‌کند: الآن دو بازیکن داریم که با تیم ملی قرار است به پارالمپیک بروند و این درحالیست که مشکل توپ همچنان پابرجاست. یا استان تهران دو تیم باشگاهی گلبال دارد که فاقد توپ هستند.
انحراف مدیریتی در تنها مجموعه ورزشی اختصاصی تهران برای نابینایان
یک مسئول که نخواست نامش ذکر شود بیان می‌کند: مجموعه ورزشی حدود ۳۰ ماه است با سرپرستی اداره می‌شود.
او می‌گوید: مالکیت و مدیریت این مجموعه طی یک تفاهم‌نامه بین اداره کل ورزش و جوانان تهران و شهرداری، به عهده هیئت ورزش‌های نابینایان و کم‌بینایان استان تهران گذاشته شده؛ اما از اردیبهشت سال ۱۴۰۱ رئیس این هیئت با توافق نایب رئیس مجمع یعنی همان مدیر کل ورزش و جوانان و رئیس مجمع همان رئیس فدراسیون برکنار شد و از آن موقع تاکنون که خلاف مقررات است، هیئت به صورت سرپرستی اداره می‌شود و هر مدیری که می‌آید، چند ماه می‌ماند و می‌رود و در نتیجه مجموعه همچنان دچار بی‌مدیریتی است.
وی تأکید می‌کند: در ۳۰ ماه گذشته در این مجموعه ۵ سرپرست جابجا شده و نتیجه این شده که همین یک مجموعه ویژه نابینایان هم از اهداف سازمانی خود دور و منحرف شده است.
سطح آمادگی بچه‌ها با امکانات موجود واقعاً بالاست؛ اما مسابقات خانم‌ها را در سطح بسیار پایین و در واقع به صورت از سر باز کنی برگزار می‌کنند.
خانم‌های نابینا مسابقات برون مرزی ندارند
مهدیه بهاری که سال‌هاست فعالیت ورزشی دارد، هم بیان می‌کند: خانم‌های نابینا مسابقات برون مرزی ندارند. با توجه به اینکه بچه‌های توانمند رکوردهای عالی دارند اما سقف محک زدن توانایی‌هایشان شرکت در مسابقات داخل کشور است به شرط آنکه همان هم برگزار شود.
او ورزش خانم‌های نابینا را مورد اجحاف دانسته و می‌گوید: کلاً ورزش‌های ویژه خانم‌ها رشته‌های شنا و گلبال، شطرنج و دو ومیدانی است. شنا فقط درون مرزی است و گلبا ل هم که مسابقات برون مرزی دارد مورد توجه فدراسیون نیست و به بچه‌های این رشته بها نمی‌دهند. می‌گویند چون ممکن است تیم ما به تیم اسرائیل بخورد پس تیم اعزام نمی‌کنیم.
این ورزشکار نابینا ادامه می‌دهد: حتی یک سال امضا جمع کردیم و گفتیم ما را اقلاً به مسابقات کشورهای اسلامی اعزام کنند؛ اما قبول نکردند. گفتند حجاب شما مشکل دارد. الآن هم بچه‌ها انگیزه‌شان را از دست داده‌اند و آنهایی هم که ورزش می‌کنند نگاه اعزام به مسابقات ندارند، بلکه برای سلامتی کار می‌کنند.
بهاری اضافه می‌کند: الزام رشته دو ومیدانی این است که مربی، حتماً خانم باشد در حالی که در این رشته مربی خانم که بتواند آموزش حرفه‌ای دهد، بسیار کم است و اجازه کار با مربی آقا را هم نمی‌دهند و همین عامل محدودیت ورزشکاران این رشته است.
جوایز ناچیز
او ابراز می‌کند: جوایز مسابقات خانم‌های نابینا در همه رشته‌ها بسیار ناچیز و در حد ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است. اخیراً سطح جوایز در تهران کمی افزایش یافته و به ۱ تا ۲ میلیون تومان رسیده؛ اما بچه‌های سایر شهرها هنوز جوایز ناچیز دریافت می‌کنند.
امکانات ورزشی معلولان ناچیز است
امیرحسین رجبی، دونده نابینای اصفهانی نیز می‌گوید: امکانات ورزشی شهرداری‌ها برای معلولان در حد صفر است. او که به دلیل فعالیت‌های ورزشی‌اش به اغلب استان‌ها سفر کرده و از بضاعت ورزشی هر استان شناخت دارد، می‌گوید: سطح امکانات ورزشی ویژه افراد دارای معلولیت پایین و در برخی از شهرها در حد صفر است.
وی وضعیت مراکز ورزشی اصفهان برای معلولان را نسبتاً بهتر از سایر شهرها می‌داند و بیان می‌کند: اگر نمره اصفهان در این زمینه ۵ از ۱۹ باشد سایر شهرها در حد ۲ و حتی کمتر هستند.
رجبی اضافه می‌کند: سازمان بهزیستی فضاهای ورزشی که متعلق به استفاده معلولان است را به سانس‌های آزاد می‌دهد و سانس‌های محدود را برای استفاده خود معلولان نگه می‌دارد. تنها شهری که دیده‌ام بهزیستی فضای فوتبال متعلق به معلولان را به سانس آزاد کرایه نمی‌دهد، شیراز است.
به گفته رجبی در تخصیص امکانات و به ویژه امکانات ورزشی به افراد دارای معلولیت برخوردها به گونه‌ای است که انگار آنها جزء شهروندان نیستند یا شهروند درجه آخر هستند.
وی وضعیت داخل ورزشگاه‌های ویژه معلولان را هم نامناسب ارزیابی کرده و می‌گوید: در فضای داخلی مراکز ورزشی هم موانع بسیار زیاد است و کسی که با فضا آشنایی نداشته باشد ممکن است آسیب ببیند.
امکانات نابينايان اجاره داده می‌شود
رجبی بیان می‌کند: در تهران فقط مرکز هرندی برای تمرین بچه‌های نابینا باقی مانده که در دروازه غار قرار دارد؛ اما به همین یک مرکز هم رحم نمی‌شود و یکی از ۲ سالن بدن‌سازی که وضعیت بهتری دارد، اجاره داده می‌شود و وسایل و تجهیزات سالنی که متعلق به نابینایان است، یکی در میان شکسته و قدیمی و متعلق به نسل دهه ۶۰ است.
این ورزشکار توانمند عنوان می‌کند: زمین چمن هرندی خراب و پیست آن هم غیراستاندارد است. این فضا هم با اینکه مخصوص بچه‌های دارای معلولیت ساخته شده؛ اما همان را هم اجاره می‌دهند.
نابینایان از امکانات هیچ باشگاهی نمی‌توانند استفاده کنند
محمد منصوری هم از دیگر ورزشکاران دارای محدودیت بینایی بیان می‌کند: امکانات تهران به عنوان پایتخت چندان چشمگیر نیست و جز برخی از فضاهایی که مختص خود نابینایان است، امکان استفاده از بقیه امکانات برای ما وجود ندارد.
وی ادامه می‌دهد: در هر محله تهران چند باشگاه بدن‌سازی وجود دارد؛ اما نابینایان و معلولان تقریباً از امکانات هیچ کدام از آنها نمی‌توانند، استفاده کنند و این تازه وضعیت تهران است و سایر شهرها به مراتب ضعیف‌تر هستند.
به گفته منصوری تنها جایی که در حال حاضر در شهر تهران برای نابینایان وجود دارد، مجموعه ورزشی هرندی است که برخی فضاهای آن مانند پیست دو ومیدانی و سالن بدن‌سازی‌اش را به بخش خصوصی اجاره داده‌اند و بچه‌های نابینا امکان استفاده از این فضاها را ندارند و یا بابت آن باید هزینه پرداخت کنند.
باشگاه‌ها نابينايان را ثبت نام نمی‌کنند
مریم بهشتی از افراد نابینا اظهار می‌کند: همراه با یکی از دوستان بینا به چند باشگاه مراجعه کردیم؛ اما هیچ کدام زیر بار ثبت نام من نرفتند و گفتند: ما مسئولیت شما را قبول نمی‌کنیم.
او بیان می‌کند: مشکل اصلی باشگاه‌ها این است که مربی مخصوص نابینایان ندارند. من گفتم حتی حاضرم خودم مربی خصوصی بگیرم و شما فقط اجازه دهید در باشگاهتان تمرین کنم یا فقط اجازه استفاده از تردمیل و دوچرخه را به من بدهید، چون من فقط می‌خواهم ورزش کنم اما قبول نکردند و گفتند: تعداد نفرات و دستگاه‌ها زیاد است و ممکن است آسیب ببینی.
او ادامه می‌دهد: من حتی گفتم مسئولیت هر اتفاقی را خودم می‌پذیرم، اما باز نپذیرفتند و گفتند: فقط در صورتی قبول می‌کنیم که یک فرد بینا هر جلسه همراه تو باشد و در طول زمان باشگاه چشم از تو برندارد اما من کسی که بتواند مدام وقتش را صرف من کند ندارم.
بهشتی که به خاطر داروهایش حتماً باید ورزش کند اظهار می‌کند: من به عنوان یک شهروند حق بهره‌مندی از امکانات جامعه را دارم. جامعه را که فقط برای یک گروه از افراد نساخته‌اند، اما چرا این حق باید از من دریغ شود.
یک تجربه مثبت
محدثه رحیمی که ساکن محله مشکین دشت کرج است، نیز اظهار می‌دارد: باشگاه‌های ورزشی ما را ثبت نام نمی‌کنند و یک بار هم که یک جا پذیرش شدم، فردی که با من کار می‌کرد عملاً اجازه نمی‌داد من از جایم تکان بخورم و تأکید داشت برنامه ورزشی مرا مورد به مورد بگوید ولی چون با سایر ورزشکاران هم کار می‌کرد بعد از هر تمرین گاهی ۱۰ دقیقه طول می‌کشید تا دوباره به من سر بزند و بدن من در این مدت سرد می‌شد و ورزش برایم بی‌فایده می‌شد.
او ادامه می‌دهد: اما یک تجربه مثبت در شیراز دارم که در باشگاه آزادی عمل داشتم و دلیل آن هم این بود که باشگاه اجازه ثبت نام به من نداد؛ اما یکی از مربی‌ها مسئولیت مرا پذیرفت و بعد در داخل باشگاه به جای آنکه دستم را بگیرد و به سمت دستگاه‌ها ببرد، راهنمایی‌ام می‌کرد تا خودم آنها را پیدا کنم.
رحیمی می‌گوید: بعداً متوجه شدم که این مربی قبلاً مربی دو ومیدانی نابینایان بود و تجربه کار با این گروه را داشت.
