نواک: نوای کتاب در گفتگو با صاحبنظران نابینا
رقیه شفیعی: آموزگار دانشآموزان با آسیب بینایی
در لا به لای تاریخ و در دنیای شعر و غزل به سراغ شاعری بزرگ و نام آشنا میرویم؛ شاعری که به قول میهمان نواک هرکسی از ظن خود یارش میشود و عارفان و عاشقان شعرهایش را بنا بر حال خود میخوانند و تفسیر و تعبیر میکنند.
مهدی محمدقاسمی دکترای زبان و ادبیات فارسی گرایش ادبیات عرفانی دانشگاه اصفهان و دبیر آموزش و پرورش کسی که سالهاست در زمینه کمک به دوستان خود از طریق پایگاه محله نابینایان برای خوانندگان معروف حضور است، میهمان این ماه پادکست نواک شده است. در گفتگوی این ماه راجع به شعر حافظ و کتابشناسی و شناخت و درک اشعار حافظ با وی سخن خواهیم گفت.
میهمان نواک در مقدمه صحبتهایش از زبان قاسم غنی در کتاب تاریخ عصر حافظ میگوید: اگر بخواهیم خود را محدود کنیم و از میان شعرای زبان فارسی چند شاعر بزرگ را نام ببریم به فهرست محدودی چون فردوسی، سعدی، خیام و دیگر شاعران خواهیم رسید. و از بیان مرحوم قزوینی ذکر میکند که اگر مجبور باشیم یک شاعر را به جهانیان معرفی کنیم، آن کسی جز حافظ نخواهد بود زیرا حافظ حافظه تاریخی ماست و شعر حافظ شعر مردم است و حرفهایی که در اشعارش زده حرفهای جامعه ایرانی است.
در پاسخ به این سؤال که شعر حافظ بیان سنگینی دارد و برای همگان به راحتی قابل فهم نیست؛ علاقهمندان چگونه میتوانند اشعار حافظ را بخوانند و متوجه شوند؟ محمدقاسمی میگوید: یکی از اصول درست خواندن یک شعر این است که در وهله اول آن را بفهمی که بتوانی تکیههای آن را درست رعایت کنی و آن را درست بخوانی؛ لذا شرحهای زیادی برای شعر حافظ نوشته شده که خیلی از این شروح سنگین هستند زیرا شعر حافظ نیز بیان سنگینی دارد؛ اما شرحنویسانی هم هستند که شعر را در حد ساده معنی کردهاند که ممکن است مخاطب یک معنای سطحی از شعر حافظ را متوجه شود و نباید انتظار داشته باشد عمق اصلی شعر حافظ را دریابد. از این رو دیوان غزلیات حافظ شرح دکتر خلیل خطیب رهبر از شروحی بر شعر حافظ است که اشعار را فقط به صورت کلی معنی کرده است و به اصطلاح به یک شرح دبیرستانی از شعر حافظ معروف است. برای کسانی هم که میخواهند درک عمیق و دید وسیعتری نسبت به شعر حافظ پیدا کنند و با اندیشه حافظ و اصطلاحات شعر او آشنا شوند نیز شروحی بر شعر حافظ نوشته شده و میهمان نواک به معرفی آنها در پادکست میپردازد. در مورد بررسی شعر حافظ نیز کتبی موجود است که محمدقاسمی آنها را نام میبرد و توضیحاتی درباره این کتب نیز ذکر میکند؛ یکی از این کتابها از کوچه رندان نوشته عبدالحسین زرینکوب است؛ زرینکوب در این کتاب به بیان زندگی تاریخی حافظ میپردازد و در خلال آن گذری هم به نمونهای از اشعار حافظ میزند. بیان زرینکوب یک بیان ساده است و سعی میکند لحن سخنرانی گونه و داستانی خود را در هنگام بیان اشعار حفظ کند تا کتاب شیوه علمی صرف به خود نگیرد. کتابهای گمشده لب دریا از تقی پورنامداریان و مکتب حافظ از منوچهر مرتضوی از دیگر کتابهایی هستند که میهمان نواک برای علاقهمندان به شعر حافظ که میخواهند درک و دریافت عمیقتری را تجربه کنند معرفی میکند.
محمدقاسمی راجع به اینکه چندین دیوان را مصححهای مختلف از اشعار حافظ چاپ کردهاند توضیحاتی میدهد و بیان میکند کدام دیوان و به چه دلیلی برای مطالعه مناسبتر است که شنیدن آن در پادکست خالی از لطف نخواهد بود. در نهایت پایان این گفتگو با خوانش غزلی از حافظ توسط مهدی محمدقاسمی مزین شد.
دوستداران مطالعه و علاقهمندان به کتاب برای تهیه منابع گویا و بریل مورد نیاز خود میتوانند به بخشهای نابینایان و کمبینایان کتابخانههای عمومی در سراسر کشور مراجعه کنند.