گزارشی از فرایند انتخاب رئیس جدید سازمان بهزیستی کشور
امیر سرمدی: مدیرمسؤول
پس از کش و قوس‌های فراوان سر‌انجام روز هجدهم مهرماه سید جواد حسینی به عنوان سرپرست جدید سازمان بهزیستی کشور انتخاب شد. در این گزارش، به چگونگی روند انتخاب رئیس سازمان بهزیستی از زبان میر‌طاهر موسوی رئیس کمیته انتخاب وزارت تعاون و بررسی چالش‌های پیش روی سکان‌دار جدید بهزیستی در مصاحبه اختصاصی با سهیل معینی مدیرعامل شبکه ملی نابینایان (چاووش) پرداخته شده است.
266 نفر شانس خود را امتحان کردند
وزارت تعاون تصمیم گرفت برای انتخاب رئیس جدید سازمان بهزیستی کشور در دولت چهاردهم دست به انتشار فراخوان عمومی برای ارسال رزومه بزند. در نهایت، اواخر شهریورماه بود که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد: ۲۶۶ نفر تا (۲۰ شهریور ۱۴۰۳) سوابقشان را ارسال کردند و ۲۸ نفر دارای شرایط عمومی و تأیید شده برای ورود به مرحله دوم تشخیص داده شدند. در مجموع، ۵۵ زن و ۲۱۱ مرد رزومه ارسال کردند. از ۲۶۶ نفری که اطلاعات خود را ارسال کردند، ۱۰۱ نفر در مقطع کارشناسی ارشد، ۱۲3 نفر دکتری تخصصی، چهار نفر در دکتری حرفه‌ای، ۱۵ نفر پزشک عمومی، ۱۲ نفر پزشک متخصص، ۲ نفر پزشک فوق تخصص و پنج نفر در مقطع پست دکتری بودند. اطلاعات شرکت‌کنندگان برحسب رشته تحصیلی نشان می‌دهد، ۵۵ نفر رشته مدیریت با انواع گرایش‌ها، ۲۱ نفر جامعه‌شناسی، ۴۰ نفر روانشناسی، ۳۱ نفر پزشک، ۱۳ نفر رشته‌های توان‌بخشی، ۱۱ نفر مددکاری اجتماعی، 5 نفر علوم اجتماعی و 5 نفر در رشته مشاوره بودند.
قرار بود رئیس سازمان بهزیستی از میان گزینه‌های نهایی کمیته انتخاب شود
میر‌طاهر موسوی، رئیس کمیته‌ی انتخاب رئیس سازمان بهزیستی نیز پیش از انتخاب سرپرست سازمان بهزیستی در مورد فضا‌سازی رسانه‌ها مبنی بر اینکه “تلاش‌های این کمیته کنار گذاشته خواهد شد و فردی جز افراد معرفی شده به ریاست سازمان بهزیستی در خواهد آمد” گفت: این کار‌های سازمان‌یافته‌ی رسانه‌ها غیر اخلاقی و غیر موجه است چرا که باید اجازه دهند آقای وزیر خودش تصمیم بگیرد. رئیس کمیته انتخاب رئیس سازمان بهزیستی بیان کرد: ۱۳ شهریور فراخوان عمومی را در سایت وزارت رفاه قرار دادیم. در مجموع ۶۰۴ ایمیل دریافت کردیم. ۲۶۶ ایمیل حاوی رزومه مرتبط با فعالیت بهزیستی بود.
طی جلسات فشرده، این ۲۶۶ رزومه را بررسی کردیم و امتیاز «تحصیلات مرتبط» و «سوابق فعالیت در حوزه‌ی بهزیستی» بررسی شد. منظور از سوابق فعالیت در حوزه‌ی بهزیستی شامل فعالیت در سازمان بهزیستی، سازمان‌های مشابه، عرصه‌های عمومی و نهادهای مدنی در ارتباط با سازمان بهزیستی است. این یک فرصت‌دهی به نیروهای مدنی و اجتماعی بود.
گام دوم تطبیق رزومه‌ها با معیارهای اعلامی بود یعنی تحصیلات مرتبط و بالاتر از مقطع کارشناسی ارشد و نیز حداقل ده سال فعالیت در این حوزه چه در سازمان و چه در عرصه‌ی عمومی. عملاً ۲۷ برنامه ارائه شد. این ۲۷ برنامه در جلسات متعدد بررسی شد. بر اساس امتیازدهی اعضای کمیته، ۱۳ نفر انتخاب شدند و به مرحله‌ی سوم رفتند. در مرحله سوم، افراد برنامه‌هایشان را ارائه دادند و با اعضای کمیته گفت و‌گو کردند. یک ساعت برای هر فرد اختصاص داده شد. طی سه روز کاری، با این ۱۳ نفر مصاحبه صورت گرفت. نهایتاً سه نفر انتخاب شدند. آقای میدری گفته بودند منتخب کمیته را حکم خواهند داد. ما برای اینکه امکان انتخاب جناب وزیر وسیع‌تر باشد، سه نفر برتر را طی نامه‌ای رسمی اعلام کردیم. نفر اول، حمیدرضا صفی‌خانی، با ۲۵ سال سابقه کار در حوزه‌ی سلامت و تأمین اجتماعی بود. نفر دوم، حبیب‌الله مسعودی فرید از مدیران شناخته شده بهزیستی با 20 سال سابقه کار در این سازمان بود. نفر سوم نیز وحید فرهودی از عرصه‌ی عمومی و نهادهای مدنی بودند. ایشان نزدیک به ۱۸ سال در حوزه توانمندسازی در استان‌های مختلف کشور کار مدنی کرده‌اند.
سرپرست آموزش و پرورش دولت دوازدهم رئیس جدید بهزیستی شد
پس از کش و قوس‌های فراوان، در نهایت روز هجدهم مهرماه، سید جواد حسینی مدیر اجرایی و سیاستمدار اصلاح‌طلب به عنوان سرپرست جدید سازمان بهزیستی کشور منصوب شد. حسینی که با ارائه برنامه خود توانسته بود به مرحله سوم انتخاب کمیته وزارت تعاون راه پیدا کند، با سابقه درخشانی که از مدیریت خود در رأس سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور در زمان دولت دوازدهم از خود به جای گذاشته بود، توانست اعتماد وزیر تعاون را جلب کند و سکان‌دار جدید سازمان بهزیستی کشور شود. حسینی متولد ۱۳۴۶ و دارای مدرک دکترای تخصصی جامعه شناسی از دانشگاه ملی علوم روسیه است. وی از خرداد تا شهریور 1398 در دولت حسن روحانی سرپرست وزارت آموزش و پرورش بود. ریاست سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور از 11 آبان 1398 تا دی‌ماه 1400 از دیگر سوابق جواد حسینی است. وی سوابق دیگری از جمله: مدیرکلی آموزش و پرورش استان خراسان رضوی و معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی و قائم مقامی استانداری خراسان رضوی را در کارنامه خود دارد. حسینی مدتی فرماندار مشهد بود و در شورای اسلامی شهر سبزوار عضویت داشت.
فرایند انتخاب رئیس سازمان بهزیستی را مناسب نمی‌دانم
سهیل معینی مدیرعامل شبکه ملی نابینایان چاووش در مصاحبه با نسل مانا در خصوص فرایند انتخاب رئیس جدید سازمان بهزیستی کشور گفت: من این روند را فرایند مناسبی برای انتخاب رئیس سازمان نمی‌دانم. اگر هدف ایجاد تحول و دگرگونی در انتخاب پست‌های کلیدی و جلوگیری از انتخاب‌های پشت پرده در یک سیستم بسته باشد، این مسئله به خودی خود یک نکته مثبت محسوب می‌شود. اما این بدان معنا نیست که پست‌ها در معرض انتخاب افکار عمومی قرار گیرد و سطح شاخص‌ها را تا جایی تنزل دهیم که 266 نفر به خود این حق را بدهند برای یک سازمان تخصصی مانند بهزیستی رزومه ارسال کنند.
طبیعتاً خیلی‌ها سوابق 10 ساله داشتند. اما دیدیم که در غربالگری دوم به 28 نفر و در فیلتر سوم به 13 گزینه رسیدند. معینی ادامه داد: این فرایند در مقابل روند قبلی که برای انتخاب وزرا به کار گرفته شد، انتخاب درستی نبود. آسیب دیگری که فراخوان‌های کلی مانند آنچه در انتخاب رئیس سازمان بهزیستی صورت گرفت به همراه دارد، آن است که موجب یک عوام‌گرایی در میان معلولان شد. هر کسی به خود این اجازه را داد از میان معلولان و سمن‌های آنها یارگیری کند. هر کسی یک پرچم برداشت و نا آگاهانه دنبال یک نفر راه افتاد. در حالی که بسیاری از این افراد تصور می‌کنند سازمان بهزیستی تنها بخش معلولان دارد و از چالش‌های حوزه اجتماعی آن کوچک‌ترین اطلاعی ندارند که تا چه اندازه این بحث تخصصی است. معینی بیان کرد: یک عده هم از فضای ایجاد شده سوء استفاده کردند، معلولان را پشت سر خود راه انداختند تا لابی‌گری کنند و رسانه‌ها را تحت تأثیر قرار دهند. دیدیم که این شرایط کمکی به انتخاب فرد اصلح و گزینه نهایی نکرد.
معینی در ارتباط با نفرات منصوب شده برای کمیته انتخاب رئیس سازمان بهزیستی گفت: در نهایت ترکیب مناسبی انتخاب نشد. هر چند گزارش شفافی در خصوص اعضای کمیته اعلام نشد. باید کارشناسانی برای این کمیته انتخاب می‌شدند که با اشرافی که از چالش‌های سازمان دارند و مأموریت‌ها را به خوبی درک می‌کنند، با شاخص‌گزاری‌های دقیق‌تر کاندیدا‌ها را انتخاب کنند.
وی در خصوص اعضای کمیته انتخاب رئیس سازمان گفت: بر اساس شنیده‌ها و تا جایی که من اطلاع دارم، آقای میر‌طاهر موسوی، دکتر بندپی، دکتر جغتایی و خانم فرزین که دبیر کمیته بودند حضور داشتند. در میان این جمع، فردی که کارشناس حوزه افراد دارای معلولیت باشد، وجود ندارد. آقای موسوی کارشناس حوزه اجتماعی است. دکتر جغتایی از منظر توان‌بخشی پزشکی و از زاویه وزارت بهداشت درباره بهزیستی اشراف دارد و دکتر بندپی از چرخه پزشکان بیرونی سازمان است. لذا ساختار کمیته می‌توانست متفاوت باشد.
معینی در خصوص ویژگی‌های رئیس سازمان بهزیستی کشور بر اساس شرایط موجود تصریح کرد: اولین چیزی که رئیس سازمان باید به آن اشراف داشته باشد، تشریح چالش‌های پیش روی بهزیستی است. نه اینکه یک مشت تحلیل را در اینترنت سرچ کند. رئیس سازمان باید بر اساس واقعیت‌های موجود، برای رفع چالش‌های سازمان راه‌کار عملیاتی داشته باشد. یکی دیگر از ویژگی‌های رئیس بهزیستی، شناخت سیستم تأمین منابع مالی است. این فرد باید انسان توانمندی در این زمینه باشد و در مذاکره با مجلس و هیئت دولت امتیاز بگیرد. واقعیت آن است که بهزیستی نیازمند ایجاد تحول در ساختار و مأموریت‌ها است.
حل بسیاری از مشکلات پیش روی سازمان بهزیستی در سطح وزارت تعاون و هیئت دولت است و رئیس سازمان باید بتواند با برشی که در این سطوح دارد، منابع مالی رفع چالش‌های فعلی را فراهم کند. مدیرعامل انجمن باور در پاسخ به این سؤال که بسیاری اعتقاد دارند رئیس بهزیستی باید از درون این سازمان انتخاب شود گفت: الزامی در این ارتباط وجود ندارد. اگر فردی تمامی شاخص‌های مطروحه در بالا را دارا بود و از درون سازمان نیز انتخاب شد فبها، در غیر این صورت دلیلی ندارد گزینه انتخاب شده حتماً از درون سازمان باشد و تأکید بر این امر، سطحی‌نگری و فریب معلولان است. وقتی یک مدیرکل در دوران مدیریتی و معاونت خود موفق نبوده، حالا چگونه با جمع‌آوری امضا مدعی ریاست سازمان بهزیستی شده است؟
در دهه‌های اخیر نیز مدیران موفق سازمان بهزیستی به صورت نسبی عمدتاً خارج از این سازمان بوده‌اند. متأسفانه ریاست بهزیستی معمولاً یک پست سیاسی است و افراد برای گرفتن یک پست بالاتر به این سازمان می‌آیند. در گذشته هم شاهد آن بودیم بهزیستی را سکوی پرتاب خود به استانداری یا نمایندگی مجلس شورای اسلامی کردند.
سهیل معینی در خصوص چرایی انتخاب جواد حسینی برای اداره سازمان بهزیستی کشور گفت: منطقاً وزارت باید به این نتیجه رسیده باشد سایر گزینه‌هایی که از درون سازمان انتخاب شده بودند، به اندازه ایشان صلاحیت مدیریت سازمان بهزیستی را نداشتند. مگر آنکه مسائل غیر فنی مانند استعلام‌های امنیتی مطرح باشد.
معینی در خصوص جواد حسینی نیز می‌گوید: دکتر حسینی را از زمان ریاست بر آموزش و پرورش استثنایی می‌شناسم و دو یا سه جلسه با ایشان داشته‌ام. وی را مدیری با ذهنی باز نسبت به دیدگاه‌های تحول‌خواهانه می‌شناسم که نسبت به نقد عملکرد سازمان خود سعه صدر دارد. دکتر حسینی در تصمیم‌گیری، مدیر با جسارتی است و اسیر بروکراسی‌ها نمی‌شود. تجربه مدیریت دو ساله ایشان در سازمان آموزش و پرورش استثنایی نشان می‌دهد، وی توانست با ارتباطاتی که در بیرون از سازمان برقرار می‌کند، امکانات بسیاری را برای آموزش و پرورش استثنایی فراهم کند که مدیران قبلی به هیچ عنوان نتوانسته بودند این اقدامات را انجام دهند.
طرح توان‌افزایی ایشان به خوبی در حال اجرا شدن بود اما با تغییرات دولت فرد دیگری از سال 1400 جایگزین وی شد. معینی یکی دیگر از محاسن انتخاب جواد حسینی برای سازمان بهزیستی را شناخت ایشان نسبت به معلولان می‌داند و می‌گوید: به هر حال کسی برای ریاست بهزیستی انتخاب شده است که با افراد دارای معلولیت در حوزه آموزشی و توان‌بخشی کار کرده است. البته من برنامه‌های ایشان برای بهزیستی را هنوز ندیده‌ام.
معینی در پاسخ به این سؤال که چرا جواد حسینی به عنوان سرپرست بهزیستی انتخاب شده است می‌گوید: بندی در مدیریت خدمات کشوری وجود دارد مبنی بر آنکه فردی که خارج از یک حوزه تخصصی انتخاب شده باشد، باید 6 ماه سرپرست باشد تا بتواند به عنوان رئیس دائم انتخاب شود. فرض دوم آن است که ایشان را سرپرست گذاشته‌اند تا وزیر درباره وی به تصمیم نهایی برسد و فرصت قضاوت داشته باشد.
معینی در پایان ابراز امیدواری کرد: دولت چهاردهم بتواند تنش‌های موجود سیاسی در کشور را مدیریت کند. در غیر این صورت، منابع مالی برای تحقق چالش‌های اجتماعی پاسخگو نخواهد بود. واقعیت آن است دولتی که به 9 دهک درآمدی خود یارانه می‌دهد، دیگر پولی برای دهک‌های اول تا سوم باقی نمی‌ماند. لذا دولت باید از خود جسارت به خرج دهد. در غیر این صورت، منابع مالی ماده 27 قانون حمایت از حقوق معلولان را حتی در چند سال آینده هم نمی‌تواند فراهم کند.
از ریاست جدید سازمان بهزیستی کشور انتظار می‌رود با لابی‌گری‌های منطقی که در سطح دولت، مجلس و وزارتخانه صورت می‌دهد، بتواند منابع بیشتری را نصیب سازمان بهزیستی کند. مهم‌ترین چالش پیش روی جواد حسینی، تأمین منابع مالی است که اگر این امر در لایحه بودجه 1404 از سوی دولت به مجلس پر‌رنگ‌تر دیده شود، می‌تواند روزنه‌هایی را برای معلولان ایجاد کند. هر چند فرصت این امر تقریباً از دست رفته و کار بسیار دشوار است.
