انتظارات شطرنج‌بازان نابینا از فدراسیون نابینایان
امیر سرمدی ( مدیر‌مسئول)
شطرنج نابینایان از جمله رشته‌هایی است که در سال‌های اخیر، فراز و نشیب‌های زیادی را تجربه کرده است. انجمن شطرنج فدراسیون نابینایان، باوجود تلاش برای برگزاری مسابقات قهرمانی کشور و رقابت‌های انتخابی تیم ملی، همواره با مخالفت‌های جدی از سوی شطرنج‌بازان نابینا مواجه بوده است. انتخاب نفرات تیم ملی برای حضور در مسابقات پاراآسیایی، ازجمله موضوعات بحث‌برانگیز بوده که نارضایتی بازیکنان را در پی داشته است. در ماه‌های اخیر، جمعی از شطرنج‌بازان نابینا نسبت به عملکرد انجمن شطرنج فدراسیون نابینایان انتقاداتی را مطرح کرده‌اند. در همین راستا، در این یادداشت پای صحبت‌های سه نفر از ملی‌پوشان تیم ملی شطرنج نابینایان نشسته‌ایم.
۱۳ سال است که شطرنج نابینایان به مسابقات جهانی اعزام نشده است
عرفان محمدعلی‌زاده، دارنده مدال برنز مسابقات پاراآسیایی جاکارتا، درباره مشکلات اخیر شطرنج نابینایان می‌گوید:
چند سالی است که شطرنج نابینایان در مسیر بسیار پیچیده‌ای قرار گرفته است. تعداد زیادی از بازیکنان نسبت به روند فعلی انجمن و سیاست‌های فدراسیون نابینایان اعتراض دارند و این اعتراض‌ها در اشکال گوناگون بیان شده است. ایجاد چنددستگی میان بازیکنان شطرنج نابینایان، باعث شده اختلافات بسیاری میان آن‌ها شکل بگیرد. در این بین، عملکرد فدراسیون و انجمن شطرنج نیز قابل‌قبول نبوده است.
او درخصوص اعزام به تورنمنت‌های بین‌المللی توضیح می‌دهد:
از سال ۲۰۱۲ تاکنون، حتی یک اعزام رسمی از سوی انجمن جهانی شطرنج نابینایان (ایپکا) و فدراسیون جهانی نابینایان (ایبسا) نداشته‌ایم. تیم ملی شطرنج نابینایان ایران در ۱۳ سال اخیر، به‌جز مسابقات اوپن اسلوونی در سال ۱۳۹۴ که با حمایت اسپانسر انجام شد، در هیچ‌یک از رقابت‌های جهانی یا آسیایی شرکت نکرده است. تنها حضور برون‌مرزی شطرنج نابینایان، به مسابقات پاراآسیایی محدود شده که نمی‌توان آن را بازی‌های اختصاصی شطرنج نابینایان دانست.
محمدعلی‌زاده ادامه می‌دهد:
نمی‌توان تمامی مشکلات موجود را به عملکرد انجمن شطرنج فدراسیون نابینایان نسبت داد. کم‌کاری انجمن عمدتاً در عدم طالبه‌گری از فدراسیون بوده است. اقدامات انجمن شطرنج، تنها به برگزاری مسابقات قهرمانی کشور آن‌هم با کیفیتی بحث‌برانگیز محدود شده است. واقعیت این است که شطرنج نابینایان روزبه‌روز از نظر کمی و کیفی در حال تضعیف است.
او راه برون‌رفت از این بحران را چنین بیان می‌کند:
تنها راه‌حل این است که فدراسیون نیروهای تازه‌نفسی را وارد انجمن کند. این افراد نباید از بین اعضای فعلی شطرنج نابینایان باشند، بلکه باید از میان متخصصان شطرنج کشور انتخاب شوند. شخصی بی‌طرف و باسواد که بتواند کشتی در حال غرق شدن شطرنج نابینایان را نجات دهد. اگر این مسئولیت به یکی از اعضای جامعه شطرنج نابینایان سپرده شود، قطعاً با مخالفت‌هایی روبه‌رو خواهد شد.
تخلفات انجمن شطرنج فدراسیون نابینایان بسیار گسترده است
مهدی رومی‌فرد، دارنده مدال برنز مسابقات پاراآسیایی جاکارتا، درباره شرایط این روزهای شطرنج نابینایان می‌گوید:
تخلفات علی‌اکبر هدهدی، رئیس انجمن شطرنج نابینایان، بسیار گسترده است. از زمان حضور او در فدراسیون، مسابقات باشگاهی هر چهار یا پنج سال یک‌بار برگزار می‌شود و لیگ مشخصی نداریم. رقابت‌های قهرمانی کشور نیز معمولاً در نامناسب‌ترین شرایط آب‌وهوایی و در ماه‌های آذر یا دی‌ماه برگزار می‌شود. در این مدت، تنها دو بار استعداد‌یابی صورت گرفته است.
او در مورد اعزام به تورنمنت‌های بین‌المللی اضافه می‌کند:
در سال‌های اخیر، هیچ اعزامی به مسابقات جهانی نداشته‌ایم و هزینه‌های مربوط به مسابقات پاراآسیایی نیز توسط کمیته ملی پارالمپیک پرداخت می‌شود. رئیس انجمن شطرنج نابینایان، هیچ تلاشی برای جذب اسپانسر جهت حضور در مسابقات بین‌المللی نکرده است.
رومی‌فرد به دیگر مشکلات نیز اشاره دارد:
در تمامی کشورهای دنیا، مسابقات شطرنج نابینایان با ساعت گویای مخصوص برگزار می‌شود، اما در ایران چنین امکانی وجود ندارد. همچنین، انجمن شطرنج نابینایان هنوز به تعداد کافی صفحه‌های مخصوص شطرنج تهیه نکرده است و ما مجبوریم تجهیزات شخصی خود را به مسابقات ببریم.
حضور علی‌اکبر هدهدی به‌عنوان سرمربی در مسابقات پاراآسیایی، تخلف است
مهدی رومی‌فرد در ادامه می‌گوید:
آقای هدهدی نمی‌تواند عنوان سرمربی را داشته باشد، زیرا طبق قوانین کمیته ملی المپیک، سرمربیان تیم ملی باید دارای کارت مربی‌گری درجه ۱ باشند. برای دریافت کارت درجه ۲، فرد باید حداقل ریتینگ ۱۸۰۰ فیده داشته باشد و برای درجه ۱، باید ریتینگ ۲۳۰۰ را لمس کند. درحالی‌که آقای هدهدی هیچ‌یک از این شرایط را ندارد.
برای مسابقات پاراآسیایی هانگژو در حق من ظلم شد
امید کریمی، دارنده مدال طلای مسابقات پاراآسیایی جاکارتا، نسبت به عملکرد انجمن شطرنج نابینایان معترض است:
در روند انتخاب تیم ملی برای مسابقات ۲۰۲۲ هانگژو، در حق من ظلم شد. من در مسابقات قهرمانی کشور سال ۱۴۰۰، با اختلاف امتیاز، در جدول B2-B3 اول شدم. در آیین‌نامه مسابقات قهرمانی کشور ۱۴۰۱ ذکر شده بود که شش نفر اول به اردوی تیم ملی می‌روند. اما بعد از برگزاری مسابقات، کمیته فنی برخلاف آیین‌نامه، افراد دیگری را نیز به تیم ملی اضافه کرد و برخی بازیکنان را حذف کردند.
او ادامه می‌دهد:
چطور ممکن است فردی که سال‌ها عضو تیم ملی بوده و مدال طلای آسیا را در کارنامه دارد، از تیم ملی خط بخورد، اما بازیکنی که بزرگ‌ترین افتخارش یک یا دو عنوان سومی است، به مسابقات هانگژو اعزام شود؟
فدراسیون باید زودتر موضع خود را مشخص کند
شطرنج، یکی از رشته‌های مدال‌آور برای ایران در مسابقات پاراآسیایی است. اما اگر اختلافات میان بازیکنان و کادر فنی حل نشود، این رشته با چالش‌های بیشتری روبه‌رو خواهد شد. تجربه اختلافات اخیر در جودوی نابینایان نشان داد که چنین تنش‌هایی می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به ورزشکاران وارد کند.
انتظار می‌رود محمدرضا مظلومی، رئیس فدراسیون نابینایان، هرچه زودتر موضع خود را درباره مشکلات مطرح‌شده مشخص کند. اگر فدراسیون دفاعی در برابر این انتقادات دارد، نسل مانا آمادگی دارد که نظرات آن‌ها را نیز منتشر کند.
