نواک: نوای کتاب در گفتگو با صاحب‌نظران نابینا
رقیه شفیعی، کارشناس بخش نابینایان نهاد کتابخانه‌های عمومی ایلام
درود بر خوانندگان و همراهان سرویس نوای کتاب نسل مانا! بار دیگر میهمان لحظات شما عزیزان می‌شویم تا باهم از لابه‌لای کتاب‌ها عبور کنیم و به پاس بزرگداشت روز فردوسی که پشت سر گذاشته‌ایم، از زبان یکی از علاقه‌مندانش با تاریخ، اسطوره و حماسه که فردوسی با زبان و بیان شعری برای ما به میراث گذاشته است، بیشتر آشنا شویم.
میزبانِ محمدقاسم کفیلی، متولد تهران، و دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق نفت و گاز دانشگاه تهران شده‌ایم. او علاقه‌مند به ادبیات داستانی و منظوم است و کتاب‌های بسیاری در زمینۀ فلسفه، روان‌شناسی و به‌ویژه ادبیات خوانده است. کفیلی توضیح می‌دهد که از کودکی و زمانی که خواندن و نوشتن نمی‌دانسته به شاهنامه علاقه داشته است و آن‌وقت‌ها والدینش برایش شاهنامه را می‌خواندند. سپس در نوجوانی داستان‌های شاهنامه را به نثر مطالعه کرده و سیزده یا چهارده‌ساله بوده که مادرش شاهنامۀ 25 جلدی به خط بریل را از کتابخانۀ رودکی برایش تهیه کرده است. همین اتفاق سبب شده تا اکنون محمدقاسم کفیلی برای نهمین بار در حال خواندن شاهنامه باشد. او یک‌بار هم شاهنامه را صوتی گوش داده و کتابی را که محمد دبیر سیاقی نوشته جزءِ آثار مطالعاتی خود قرار داده است. کفیلی در ادامه می‌افزاید که با هر بار خواندن شاهنامه نکتۀ جدیدی از این کتاب سترگ به معلوماتش اضافه شده است. او معتقد است که هر ایرانی وطن‌دوست باید یک‌بار شاهنامه را بخواند.
کفیلی دربارۀ تطابق داستان‌های شاهنامه با داستان‌های تاریخی نیز توضیح‌هایی می‌دهد که شنیدن آنها در پادکست برای شنوندگان خالی از لطف نخواهد بود.
میهمان نواک از چگونگی شکل‌گیری شاهنامه سخن می‌گوید و با خواندن بیتی از مقدمۀ شاهنامه ادامه می‌دهد: دقیقی هزار بیت راجع‌به جنگ گشتاسب و ارجاسب را سروده بود که کشته شد و فردوسی تصمیم گرفت کار ناتمام دقیقی را ادامه دهد و شاهنامه را به‌صورت منظوم درآورد.
کفیلی در پاسخ به این پرسش که «آیا شاهنامه فقط شرح داستان‌های حماسی است؟» می‌گوید: شاید مردم جز داستان‌هایی از رستم و سهراب، رستم و اسفندیار و تا حدی داستان سیاوش چیز دیگری راجع‌به شاهنامه نخوانده باشند، اما اتفاق‌های جالب دوران انوشیروان و داستان زال و رودابه و آزمایش‌هایی که از زال به عمل می‌آید؛ داستان متولد شدن کیخسرو و قتل افراسیاب به دست او؛ داستان‌های بهرام گور و برقراری دادگری در سرزمین تحت پادشاهی‌اش و همچنین اعتقادات و باور‌های ایرانیان باستان و دیگر داستان‌های تاریخی و اجتماعی در سرتاسر شاهنامه، جذابیت خاص خود را دارند و باید مورد توجه بیشتر قرار گیرند.
کفیلی راجع‌به نکات دقیق و قابل توجه در شاهنامه نیز بیان می‌کند: فردوسی اولین تولد غیرطبیعی را مختص رستم می‌داند که او را از پهلوی مادر بیرون می‌آورند؛ و دیگر اینکه فردوسی قبل از هر کشفی در بیتی از شاهنامه زمین را گرد می‌دانسته است.
میهمان نواک دربارۀ داستان‌های مورد علاقه‌اش می‌گوید که بعد از نه بار خواندن شاهنامه هنوز هم داستان رستم و سهراب را با بغض می‌خواند، زیرا چگونگی رویارویی سهراب با رستم روح و روان آدمی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. او همچنین به بخشی از داستان بیژن و منیژه اشاره می‌کند که رستم برای آزادی بیژن خود را به شکل یک تاجر درمی‌آورد و اسفندیار هم چنین کاری را برای آزادی خواهرانش در یک جنگ با تورانیان انجام می‌دهد. از نظر کفیلی فرار اردشیر بابکان از دست اردوان پنجم نیز داستان جذابی دارد. او اضافه می‌کند که بین 60 تا 70درصد داستان‌های شاهنامه را دوست دارد و برایش جذاب هستند.
میهمان نواک در پایان راجع‌به شاهنامه می‌گوید: شاهنامه چکیدۀ فرهنگ ایرانی است و کتابی است که با خواندنش مطالب بسیاری در مورد ایران و ایرانی بودن عاید خواننده می‌شود. او توصیه می‌کند هر شخص به هر شکلی که می‌تواند نسخۀ صوتی یا بریل یا الکترونیک شاهنامه را مطالعه کند، البته از نظر او هرکس شاهنامه را بخواند، به یک‌بار مطالعۀ این شاهکار ادبی بسنده نخواهد کرد.
