معلولین و ضرورت دسترس‌پذیری
علیرضا حیدری: نایب‌رئیس هیئت‌مدیرۀ مؤسسۀ فرصت برابر آریا سپاهان
معلولین بخش انکار‌ناپذیری از هر جامعه هستند. اگرچه این افراد ممکن است به‌ظاهر تفاوت‌هایی نسبت به دیگر اقشار جامعه داشته باشند، ولی حق مسلم تمامی آنهاست که بتوانند مانند دیگران از امکانات موجود در ابعاد مختلف استفاده کنند؛ چراکه هیچ‌گونه معلولیت و ناتوانی نمی‌تواند نافی حقوق شهروندی و انسانی افراد باشد و این موضوعی است که تمامی موازین مربوط به عدالت اجتماعی بر آن صحه می‌گذارند.
دسترس‌پذیری در ابعاد مختلفش اعم از دسترس‌پذیری محیط فیزیکی، فضای مجازی و بستر فرهنگی و اجتماعی همواره یکی از دغدغه‌های زیربنایی معلولین و تمامی کسانی بوده که در ارتباط با امور مربوط به این قشر به فعالیت می‌پردازند.
هم معلولین و هم فعالان حوزه‌های مربوط به افراد معلول به‌خوبی می‌دانند که اگر قرار باشد در جامعه‌ای نگاه به معلولین متحول شده و نیازهای این قشر در بستری علمی و منطقی مرتفع گردد، مقولۀ دسترس‌پذیری باید به‌طور جد و به‌عنوان عاملی زیربنایی مدنظر قرار گیرد؛ به همین دلیل در کنوانسیون جهانی حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت و در قوانین حمایتی که کشورهای مختلف در ارتباط با افراد معلول مصوب کرده‌اند، به این مبحث نگاهی ویژه شده است.
خوشبختانه در کشور ما نیز اقدام خوبی در این حوزه صورت گرفته که البته تا رسیدن به سرمنزل مقصود، نیاز به پیگیری و تلاش مداوم و مجدانه دارد. کشور ما در سال 2006 به کنوانسیون جهانی حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت پیوست و بعد از آن نیز با تلاش و پیگیری معلولین صاحب‌نظر، نهادهای مدنی فعال در امور مربوط به این قشر و همکاری دولت و مجلس قانون حمایت از معلولین مصوب شد؛ قانونی که در زمینه‌های مختلف، به‌خصوص مبحث مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری مواد حمایتی دارد، البته همواره باید به این نکتۀ مهم توجه کرد که صِرف تصویب قانون، به‌تنهایی، نمی‌تواند برطرف‌کنندۀ نیازهای اقشار مختلف باشد؛ چراکه قانون به‌منظور لازم‌الاجرا بودن به ضمانت‌های اجرایی قوی نیاز دارد. همچنین در راستای اجرایی شدن مفاد مختلف هر قانونی باید از سوی ذی‌نفعان اقدام پیگیرانه صورت گیرد تا مجریان قانون به اجرای صحیح آن ترغیب شوند.
با توجه به این نکته و نظر به ضرورت دسترس‌پذیری به‌عنوان عاملی زیربنایی به‌منظور رسیدن معلولین کشورمان به حقوق مسلم خود، نیاز به تشکیل مؤسسه‌ای که بتواند به‌صورت تخصصی این مقوله را پیگیری کند و ضمن رصد به‌موقع نیازهای جامعۀ هدف، برای رفع آنها اقدام مقتضی را انجام دهد، به‌خوبی ملموس بود؛ بنابراین به همت جمعی از معلولین صاحب‌نظر، دانش‌آموختگان و متخصصین رشته‌های مربوط به مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری و همکاری بهزیستی، مؤسسۀ «فرصت برابر آریا سپاهان» به‌عنوان نخستین مؤسسۀ تخصصی مناسب‌سازی در اصفهان تشکیل شد.
مهم‌ترین چالش این مؤسسه، از بدو تأسیس، آشنا نبودن مسئولین در بخش‌های مختلف با مباحث مربوط به دسترس‌پذیری بود؛ به همین دلیل در گامی زیر بنایی، اجرای برنامه‌های آموزشی در سرلوحۀ اقدام اعضای مؤسسۀ فرصت برابر آریای سپاهان قرار گرفت. اقدام آموزشی که بتواند مسئولین و مجریان بخش‌های مختلف را با شیوۀ صحیح تعامل با شهروندان معلول آشنا و آنها را نسبت به اصول و ضوابط مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری آگاه کند.
در کنار اجرای برنامه‌های آموزشی به‌عنوان اقدامی زیربنایی، این مؤسسه توانسته با انجام فعالیت‌هایی همچون ارزیابی شاخص‌های مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری در دستگاه‌های اجرایی شهر و استان اصفهان، بازدیدهای میدانی به‌منظور پیگیری مصوبات مربوط به دسترس‌پذیری، تولید محتوای فرهنگی به‌منظور آشنایی آحاد جامعه با نیازهای معلولین در موضوع دسترس‌پذیری، حضور فعال در نمایشگاه‌های عمران و صنعت ساختمان، حضور فعال، مداوم و مؤثر در کمیته‌های مناسب‌سازی استانداری و فرمانداری اصفهان، برگزاری نشست‌های تخصصی پیرامون مباحث مربوط به مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری با مسئولین و مجریان و ارائۀ مشاورۀ تخصصی در زمینۀ مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری مسیرها و بناها برای تحقق هدف خود گام بردارد.
خوشبختانه درنتیجۀ پیگیری‌ها و اقدامی که تاکنون صورت گرفته است، با توجه روزافزون مسئولین استان و شهر اصفهان به مباحث مربوط به مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری، امید آن می‌رود که در آینده در سایۀ الطاف ایزد یکتا، حمایت مسئولین، همکاری و هم‌افزایی جامعۀ هدف، مشارکت نهادهای مدنی مرتبط و افراد صاحب‌نظر، شاهد محیطی دسترس‌پذیر در تمامی ابعاد در سطح شهر و استان اصفهان برای معلولین باشیم.
