موضوع انشا: می‌خواهید در آینده چه کاره شوید؟ (بخش دوم)
زهرا همت: روانشناس و آموزگار آموزش و پرورش استثنایی شهر تهران
در ستون آموزش و توان‌بخشی سی و یکمین شماره از ماهنامه نسل مانا به مهارت‌های پیش نیاز اشتغال برای افراد با آسیب بینایی و کاستی‌های آموزشی این حوزه پرداختیم. اکنون قصد داریم مواردی در ارتباط با جستجوی شغل و مصاحبه و آغاز کار مطرح کنیم. همان گونه که در یادداشت قبلی اشاره شد؛ برای یافتن و تصدی یک شغل، صرف داشتن تحصیلات دانشگاهی کافی نیست و جویندگان کار باید به این نکته توجه ویژه داشته باشند و در کنار تحصیلات دانشگاهی به پرورش مهارت‌های ضروری برای یافتن، تصدی و حفظ یک شغل، بپردازند. ممکن است فردی بتواند شغلی پیدا کند و مدتی آن را بر عهده بگیرد؛ اما به دلیل عدم کسب مهارت‌های لازم و به‌روز‌رسانی آنها شغلش را به راحتی از دست بدهد. پس باید همیشه از احتمال از دست رفتن شغلی به دلیل به‌روز نبودن مهارت‌ها آگاه بود و در به‌روز ماندن و کسب و پرورش مداوم مهارت‌ها کوشید.
یکی از نکات بسیار مهم در جستجوی شغل، توجه به این مورد است که شغل فقط به شرکت در آزمون‌های استخدامی و استخدام در دستگاه‌های دولتی محدود نمی‌شود و افراد جویای کار باید نگاه خود را صرفاً به آزمون‌های استخدامی دولتی محدود نکنند و افق گسترده‌تری را ببینند. در گذشته‌های نه چندان دور، شاید فرایند یافتن شغل، این گونه بود که افراد، یا باید در آزمون استخدامی شرکت می‌کردند، یا از طریق دوستان و آشنایان، برای تصدی شغلی معرفی می‌شدند یا روزنامه‌ای تهیه می‌کردند و پس از تماس با آگهی‌دهنده‌ها، در صورت توافق اولیه برای انجام مصاحبه و مراحل بعدی، به کارفرمایان مراجعه می‌کردند و به طور کلی می‌توان گفت که گذراندن این مراحل، از سخت‌ترین لحظات زندگی هر فردی به شمار می‌رفت؛ اما امروزه با پیشرفت فناوری ارتباطات و گسترش و رواج استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، پایگاه‌های اینترنتی بسیاری وجود دارند که می‌توانند پل ارتباطی خوبی میان کارفرمایان و کارجویان باشند. متأسفانه در اینجا قادر به نام بردن یا ذکر نمونه‌هایی از این پایگاه‌ها نیستیم، ولی مخاطبان گرامی می‌توانند با جستجو در اینترنت به راحتی با آنها آشنا شوند. هم اکنون پایگاه‌های اینترنتی بسیاری وجود دارند که پذیرای رزومه افراد هستند و کارجویان می‌توانند، رزومه تحصیلی و کاری و مهارتی خود را در آن قرار دهند و کارفرمایان می‌توانند از میان این رزومه‌ها دست به انتخاب نیروی مناسب کسب و کار خود بزنند.
نوشتن رزومه، اصول و قوانینی دارد که رعایت آنها جلب توجه بیشتر کارفرمایان را به‌دنبال دارد. بنابراین باید در نوشتن رزومه بسیار دقت کنید و تمام سوابق تحصیلی و مهارتی و کاری را در جای صحیح درج کنید. معمولاً توصیه می‌شود که یک رزومه کلی از تمام سوابق خود تهیه کنید ولی متناسب با موقعیت شغلی که برای آن درخواست می‌دهید، رزومه را ویرایش کنید و فقط مواردی را که با آن شغل ارتباط دارد و حدس می‌زنید در پذیرفته شدن درخواستتان اثر‌گذار خواهد بود باقی بگذارید. همزمان با ارسال رزومه باید به این نکته توجه داشته باشید که خوب است در فضای مجازی در زمینه تخصص و علاقه‌تان فعالیت داشته باشید و برای مثال نمونه کارهایتان را در صفحه شخصی‌تان قرار دهید، به گونه‌ای که برند شخصی خود را کسب کنید و با زمینه فعالیتتان شناخته شوید. این کار حتی ممکن است شما را از ارسال رزومه و جستجوی فعالانه شغل بی نیاز کند و کارفرمایان با دیدن نمونه کار‌ها و فعالیت‌های‌تان، خودشان برای همکاری با شما دست به کار شوند.
علاوه بر این، فعالیت در زمینه تخصص و علاقه، موجب می‌شود که همواره در زمینه تخصصی‌تان به‌روز باشید. کم نیستند افرادی که در زمینه‌ای در دانشگاه تحصیل می‌کنند یا در دوره‌های مهارت‌آموزی حرفه‌ای و تخصصی شرکت می‌کنند؛ اما پس از پایان آموزش، هیچ فعالیتی نمی‌کنند و فقط به مدرک تحصیلی یا حرفه‌ای خود اتکا می‌کنند. این حالت نه تنها موجب می‌شود که آموخته‌هایشان را به‌روز نکنند، بلکه همان آموخته‌های پیشین هم فراموش می‌شوند. بنابراین اهمیت فعالیت در زمینه تخصصی و کسب دانش به‌روز همواره باید مد نظر باشد.
ارتباط با افراد با زمینه تخصصی مشابه، از موارد دیگری است که باید در نظر داشت. در بسیاری از موارد، فرصت‌های شغلی از دل همین ارتباطات بر‌می‌خیزند و علاوه بر این، داشتن چنین ارتباطاتی موجب تلاش و انگیزه بیشتر برای به‌روز‌رسانی دانش و مهارت‌های افراد است.
یکی از مراحل مهم و دشوار تصدی شغل، شرکت در مصاحبه استخدامی است. جلسات مصاحبه به گونه‌ای طراحی می‌شوند تا کارجویان بتوانند خود و مهارت‌هایشان را به معرض نمایش بگذارند. بنابراین شیوه حضور و رفتار در فرصت کوتاه جلسه مصاحبه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. متأسفانه با وجود تغییرات بسیار در دیدگاه افراد و جامعه، هنوز تعداد کسانی که اشخاص با آسیب بینایی را انسان‌هایی ناتوان و نیازمند می‌دانند؛ بالا است و فرد با آسیب بینایی باید در جلسه مصاحبه، حتی پیش از بیان و به نمایش گذاشتن مهارت‌های تخصصی شغلی خود، استقلال و مهارت‌های فردی را نشان دهد. بنابراین خوب است که حتماً با عصای سفید که نماد استقلال افراد با آسیب بینایی محسوب می‌شود در جلسه حاضر شوید. بیان این نکته، بسیار غم‌انگیز است که متأسفانه هنوز اشخاص و خانواده‌هایی در جامعه افراد با آسیب بینایی هستند که استفاده از عصای سفید را موجب خجالت و تنزل ارزش انسانی فرد با آسیب بینایی می‌دانند و این در حالی است که عصای سفید، نماد استقلال افراد با آسیب بینایی است. برخی با این تصور که وجود عصای سفید، آسیب بینایی را نمایان‌تر و برجسته‌تر می‌کند؛ سعی می‌کنند با عدم استفاده از آن و اتکا به کمک دیگران، آسیب بینایی را پنهان کنند؛ ولی پوچی و نادرستی این تصور احتمالاً بر هیچ کس پوشیده نیست و تجربیات افراد با آسیب بینایی، همیشه مؤید سودمندی استفاده از عصای سفید در تمام موقعیت‌هاست.
رسیدگی به وضعیت ظاهر و پوشیدن لباس مرتب نیز از مواردی است که احتمالاً همه افراد از اهمیت و تأثیر آن در جلسه مصاحبه آگاه هستند. بنابراین خوب است که افراد با آسیب بینایی در روز جلسه مصاحبه، اهمیت ویژه‌ای برای لباس و آرایش ظاهریشان بگذارند و در صورت نیاز از مشورت اطرافیان یا امکاناتی مانند بی مای آیز، بهره بگیرند.
با وجود پیشرفت‌های چشم‌گیر در دیدگاه مردم نسبت به افراد با آسیب بینایی، هنوز هم در اثر کم‌کاری رسانه‌ها، بسیاری از افراد، اطلاعات صحیح و کاملی از آسیب بینایی و شرایط ناشی از آن ندارند؛ بنابراین شایسته است که خود ما افراد با آسیب بینایی در این فرهنگ سازی بکوشیم و در هر موقعیتی از جمله جلسه مصاحبه، حالت تدافعی را کنار بگذاریم و با آرامش و گشاده‌رویی به پرسش‌های افراد در موضوع آسیب بینایی پاسخ دهیم. خوب است توجه افراد به این موضوع جلب شود که آسیب بینایی قطعاً محدودیت‌هایی برای فرد ایجاد می‌کند؛ اما راه‌های بسیاری برای غلبه بر این محدودیت‌ها وجود دارد. در اینجا اندکی، طنز و شوخ‌طبعی می‌تواند بسیار راهگشا باشد و به افراد جسارت کنجکاوی و انگیزه کسب اطلاعات صحیح مرتبط با آسیب بینایی را بدهد. به این ترتیب کارفرمایان با نگاه صحیح و اطلاعات کامل و نه صرفاً با اتکا به پیش فرض‌های نادرست خودشان در‌باره آسیب بینایی، برای آغاز همکاری با فرد با آسیب بینایی تصمیم می‌گیرند. در شماره‌های بعد، ابعاد دیگری از موضوع اشتغال افراد با آسیب بینایی را بررسی می‌کنیم.
