سرنوشت مادۀ 27 قانون حمایت از معلولان

نگین حیدری: کنشگر حوزۀ حقوق معلولان

4

ماده ۲۷ به کدام معلولان تعلق می‌گیرد؟

در دومین شماره از سلسله‌مطالب معلولان و قوانین ایران با دکتر ناصر سرگران، حقوق‌دان و فعال در حوزۀ حقوق معلولان، با موضوع «سرنوشت مادۀ 27 قانون حمایت از حقوق معلولان» همراه شما هستیم. علاقه‌مندان می‌توانند گفتگوی تفصیلی را در پادکست ضمیمه دنبال کنند.

در فصل نهم از قانون حمایت از حقوق معلولان، با عنوان معیشت و حمایت‌های اداری‌ و ‌استخدامی، مادۀ 27 قانون، الزاماتی را برای دولت به وجود آورده ‌است. مفهوم این مادۀ قانونی چیست و چه تکالیفی را برای دولت به وجود آورده ‌است؟

آنچه به موضوع گفتگوی ما مربوط است و در سال 1402 از سوی بسیاری از فعالان در حوزۀ معلولان، بر اجرای آن تأکید شده، بخش اول مادۀ 27 است که به موجب آن دولت موظف شده است در بودجۀ هرسال، حداقل حقوق کار را برای معلولان شدید و خیلی شدید که شغل و درآمدی ندارند پیش‌بینی کند.

پرسش: با توجه به اینکه در قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، در سال 1383، چنین مقرره‌ای را نداشتیم و این تکلیف برای اولین بار در قانون حمایت از حقوق معلولان سال 1396 به وجود آمده است، چه ضرورتی باعث تصویب این ماده و چنین تکلیفی شده است؟

پاسخ: اول اینکه در زمان تصویب قانون جامع حمایت از حقوق معلولان سال 1383 هنوز خبری از کنوانسیون حقوق افراد معلول نبود. از سوی دیگر قانون سال 83 در قالب طرح بود و نمایندگان مجلس اختیار لازم را نداشتند تا بتوانند مقرره‌های مستلزم بودجه را به‌تصویب برسانند. دیگر اینکه متأثر از کنوانسیون حقوق معلولان و تحول‌های اجتماعی، درخواست‌های معلولان از درخواست‌های حداقلی ازجمله مناسب‌سازی و عدم تبعیض گذر کرد تا به مسائل پیچیده‌تر، ازجمله هزینه‌های جبرانی در زندگی معلولان رسید.

پرسش: کدام گروه از معلولان و با چه شرایطی مشمول بخش اول مادۀ 27 قانون حمایت از معلولان هستند؟

پاسخ: تکلیف دولت به پرداخت حداقل حقوق ادارۀ کار به معلولان با معلولیت شدید و خیلی شدید که شغل و درآمدی ندارند، اعم از دولتی و غیردولتی. اگرچه در اغلب موارد افرادی که شغلی ندارند، درآمد هم ندارند، ولی ممکن است برخی افراد که شغلی ندارند، از راه‌های دیگر درآمد داشته باشند. منظور از حداقل حقوق کار، حداقلی است که شورای عالی کار که زیرمجموعۀ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است، باید سالیانه آن را پیش‌بینی کند که در سال 1402، معادل پنج میلیون و سیصد و هشت هزار تومان است.

بازهم تأکید می‌کنیم که صرفاً مشاغل رسمی اعم از کشوری، کارگری و … فقط مورد‌نظر قانون‌گذار نبوده‌ است. مهم این است که معلولان تأمین مالی داشته باشند. (در پادکست ضمیمه این شرایط و چگونگی پرداخت، به‌تفصیل، توضیح داده شده ‌است).

پرسش: در کارت‌های آی‌سی‌اف (ICF)  که در آنها معلولان طبقه‌بندی شده‌اند و غیر از وضعیت جسمی، حسی و روانی فرد، موضوع‌های دیگر هم در این طبقه‌بندی تأثیر‌گذار است، در مواردی، نوع معلولیت به‌درستی درج نمی‌شود. با توجه به مسئولیت شما در تشکل نابینایان، چه تجربه‌هایی در این خصوص دارید؟

پاسخ: با توجه به تکالیف ‌مالی که برحسب نوع معلولیت برای دولت به وجود می‌آید، در این طبقه‌بندی‌ها، به‌نوعی خساست شده و تلاش می‌شود از شدت معلولیت بکاهند تا فرد معلول از امتیازات ‌قانونی کمتری بهره‌مند شود.

پرسش: آیا قبل از تصویب قانونی، محل و ساز‌و‌کار تأمین بودجه مورد‌نیاز برای اجرای آن در نظر گرفته نمی‌شود؟

پاسخ: قوانینی که دغدغۀ اکثریت نمایندگان نیست، به جزئیات آن هم توجهی نمی‌شود. از سوی دیگر دولت‌ها از نظر سیاسی صرفاً تلاش می‌کنند در طول زمان جامعه را راضی نگه دارند که این نگرش در قانون‌گذاری‌ها هم تأثیر‌گذار است. از ‌نظر حقوقی شورای‌ نگهبان بدون در‌ نظر گرفتن این مصلحت‌اندیشی‌ها اجازۀ تأیید قانون‌ مصوب ‌مجلس را ندارد.

پرسش: آیا از نظر حقوقی، نبودن یا کمبود اعتبارات و بودجۀ لازم برای اجرای قانون، می‌تواند مستمسک عدم اجرای یک تکلیف قانونی باشد؟

پاسخ: قانون الزام‌آور است و با نوشته‌های عادی افراد تفاوت دارد. از سوی دیگر این قانون در قالب لایحه است و دولت، خود این تکلیف‌مالی را پذیرفته ‌است و  با توجه به شرایط نا‌مناسب اقتصادی موجود، این تکلیف جزءِ حداقل‌ها برای زندگی معلولان است. در آرای وحدت‌رَویۀ دیوان عدالت اداری که الزام‌آور است، تأکید شده که نبود یا کمبود بودجه نمی‌تواند حقی را ساقط کند.

پرسش: آیا دولت به تکلیف قانونی خود در این زمینه عمل کرده و بودجۀ موردنیاز را پیش‌بینی کرده است؟

پاسخ: پس از گذشت مدت‌زمانی از تصویب و اجرایی شدن قانون، دولت بودجۀ حد‌اقلی را پیش‌بینی کرد، ولی در قانون بودجۀ سال 1402، ردیف بودجۀ مربوط به قانون حمایت از معلولان حذف شد؛ با این استدلالِ غیرقانونی که در بودجۀ سازمان بهزیستی گنجانده شده ‌است! این ماده شامل دو نوع مستمری؛ مستمری ماهانه، یعنی موضوع مادۀ 79 قانون برنامۀ ششم توسعه و کمک‌هزینۀ معیشت معلولان می‌شود.

(در پادکست ضمیمه موضع دولت و چگونگی پرداخت هر یک از مستمری‌ها، مورد‌بررسی قرار گرفته ‌است).

پرسش: مانع و چالش اصلی در اجرای مادۀ 27 چیست؟

پاسخ: چالش اصلی این است که معلولان، در برنامه‌ریزی‌ها و قانون‌گذاری‌ها دیده نمی‌شوند. دولت بر اساس میزان مشکلاتی که ممکن است گروه‌های مختلف به وجود بیاورند، برنامه‌ریزی می‌کند و اولویت را به گروه‌های‌ صاحب فشار سیاسی بیشتر می‌دهد. معلولان کمترین فشار را بر دولت دارند. تجربۀ معلولان در کشورهای دیگر هم این نکته را تأیید می‌کند.

پرسش: برای اینکه معلولان مشمول این ماده، به حقوق خود دست یابند، چه اقدامات قضایی متصور است؟

پاسخ: یکی از ساز‌و‌کارها برای اجرای قانون، استفاده از اهرم قضایی است. معلولان به‌عنوان جزئی از جامعه می‌توانند از تصمیم‌های خلاف قانون دولت و وظایف قانونی که دولت انجام نداده است، در دیوان ‌عدالت ‌اداری شکایت کنند.

(برای آگاهی از چگونگی انجام این شکایت به پادکست ضمیمه مراجعه کنید).

پرسش: از منظر قضایی چه اقدامی تابه‌حال انجام شده است؟

پاسخ: به ‌دنبال پرسش‌ها و مطالبه‌گری معلولان، به‌موازات بهره‌گیری از ابزارهای قانونی و اجرایی، دادخواست اولیه تنظیم و در کانال کمپین پیگیری حقوق معلولان قرار گرفت. بسیاری از معلولان دادخواست‌های خود را از طریق دفاتر خدمات ‌قضایی در دیوان عدالت ثبت کردند.

(علاقه‌مندان می‌توانند نتیجۀ این دادخواست‌ها را در پادکست ضمیمه دنبال کنند).

پرسش: پس از این دعاوی، آیا حداقل حقوق برای عده‌ای برقرار شده است؟

پاسخ: در مورد گروهی به سازمان‌ بهزیستی اجرای رأی ابلاغ شده است، عده‌ای هم از این مرحله گذشته‌اند و حداقل حقوق را دریافت می‌کنند.

پرسش: آرای صادره از سوی شعب دیوان، به ‌لحاظ ‌کمی، به ‌نفع معلولان ‌واجد ‌شرایط یا علیه آنها بوده است؟

پاسخ: علی‌رغم عدم دسترسی به آمار دقیق در این خصوص، تقریباً نیمی از آرا به نفع معلولان واجد‌ شرایط صادر شده است.

پرسش: ادامۀ راهکار قضایی چه خطراتی دارد؟

پاسخ: بهزیستی به دنبال تصویب آیین‌نامه‌ای برای به حد‌اقل رساندن مشمولان مادۀ 27 است.

(علاقه‌مندان برای آگاهی از دیگر تبعات و خطرات احتمالی، از منظر اداری و قضایی، به پادکست ضمیمه مراجعه کنند).

پرسش: مطالبه‌گری معلولان از طریق برگزاری تجمع‌ها و کمپین‌ها تا چه میزان می‌تواند در دسترسی معلولان به این حق مؤثر باشد؟

پاسخ: تجربۀ تاریخی نشان داده، تجمع‌ها در صورت انسجام بیشتر و حضور فعالانۀ تشکل‌های معلولان، مؤثر و راهگشا خواهند ‌بود.

علی‌رغم تلخی بعضی مباحث، درهرحال معلولان باید موضع خود نسبت به قوانین و چگونگی مطالبه‌گری نتیجه‌بخش را بدانند و ابزار رسانه بازوی توانمندی در کنار این مطالبه‌گری‌ها خواهد ‌بود.

باید معلولان در این مطالبه‌گری‌ها آگاه باشند و به سمت لفاظی‌های سیاسی فقرزدایی و اصلاح قانون و عناوینی از این دست منحرف نشوند و ضمن استفاده از ابزارهای مختلف که در گفتگوی تفصیلی به آن پرداخته‌ایم، به مطالبات به‌حق ‌خود ادامه دهند.

4 نظرات
  1. م ح می گوید

    یکی از آداب زکات و صدقه، این است که سرمایه و پول‌ها ابتدا در همان شهر خرج شود و به دست فقرا و نیازمندان همان شهر برسد و بقیه به مرکز و بیت‌المال، واریز تا خرج سایر نقاط دیگر شود.
     
    امام علی (ع) در نامه‌ای به یکی از فرمانداران خویش، می‌نویسند: اموالی که اکنون نزد تو هستند، متعلق به خداوند است و در مصرف آنان باید دقت کنی و ابتدا به مصرف نیازمندان و گرسنگان شهر خویش برسانی و پس از آن‌که به‌صورت درست و مساوی به‌ دست همه رساندی، مازاد آن را نزد ما بفرست تا میان کسانی که این‌جا هستند، تقسیم کنیم. [۱۲]
    مسعولان محترم لطفاً پیگیری کنید ممنون ماده ۲۷ معلولان که ۶ساله اجرا گذاشته شده ولی هنوز اجرایش نکردند ممنونم مسعولان محترم بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی ره و ریس جمهور محترم حامی قشر ضعیف و مصتعصفان خواهشمندیم ماده ۲۷ معلولان اجرا کنید…رهبر انقلاب اسلامی… ریاست محترم ریس جمهور و ریاست مجلس نمایندگان و ریاست قوه قضاییه حامیان قشر ضعیف و کمیته امداد امام خمینی ره و بهزیستی…لطفاً لطفاً لطفاً ماده ۲۷ معلولان سرپرست خانواده که اکثراً بدون خونه اجاره نشین هستند ممنون میشیم ماده ۲۷ از چندین سال ها مجلس و نمایندگان به اجرا گذاشته اند ولی اجرایی نشده چندین ساله سپاسگزارم حامیان قشر و مستعضفان محترم 🙏 ما معلولان از سال ۹۹ سهام عدالت خود فروختیم به کفته رهبری هرکس فروخت پولش واریز کنند امام خبری نیست واریزیش که فروختیم سال ۹۹ لطفاً پیگیری کنید واریز شود پول فروش سهام عدالت مان🙏سهام عدالت جاماندکان بهزیستی و کمیته امداد هم واریز کنید حساب سرپرستان خانوار هاشون ممنونم‌ برای مددجویان عیدی هم از دیسال قطع شده علتش معلوم نیست چرا ؟

  2. م ح می گوید

    یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا قَوَّامِینَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ ۖ وَلَا یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَیٰ أَلَّا تَعْدِلُوا ۚ اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَیٰ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿ مائده/۸
    با سلام علیکم السلام علیک مسعولان محترم ماده ۲۷معلولان اجرایی کنید ۶سال است اجرا شده ولی خبری نیست اجرا والله معلوم نیست چرا اخه این اندک ماهانه واقعا معلولان بدون خونه اجاره نشین میتونند زندگی کنند صددرصد نه
    ای کسانی که ایمان آورده‌اید! همواره برای خدا قیام کنید، و از روی عدالت، گواهی دهید! دشمنی با جمعیّتی، شما را به بیدادگری نکشاند! دادگر باشید که داد به تقوا نزدیک‌تر است! و از خدا پروا کنید، که از آنچه انجام می‌دهید، با خبر است
    (ما معلولان نه سیاسی هستیم نه ضد انقلاب نه خاعن نه دزدو غارتگر تنها مشکل ما اینه خدا معلولمان کرده همین آقا جان)
    مسئله رعایت حقوق افراد دارای معلولیت در کشور، چالشی طولانی مدت و پر فراز و نشیب است که دولت‌های سال‌های اخیر کشور را دچار استیصال و چالش کرده است.
    اولین قانون مدون در حوزه معلولان در سال ۱۳۸۳ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. پس از آن و با توجه به کمبودهایی که در این قانون وجود داشت، تشکل‌ها و فعالان حقوق معلولان در جلسات متعدد با مدیران، وزرا و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، خواستار بازنگری و اصلاحات اساسی در متن قانون شدند که نتیجه این پیگیری‌ها سرانجام منجر به تصویب قانون جدیدی تحت عنوان «قانون جامع حمایت از حقوق معلولان» در سال ۱۳۹۶ شد که تمامی بندهای این قانون با همراهی تشکل‌های حقوق معلولان و متناسب با نیازهای این قشر تنظیم و تصویب شد.
    دولت در سال جاری، حداقل دستمزد سالانه بدون احتساب به سنوات و دیگر مزایای شغلی را مبلغ ۵ میلیون و ۳۰۷ هزار و ۳۰۳ تومان تعیین کرده است و معنای آن این است که برای اجرای ماده ۲۷، دولت به هر معلول شدید و خیلی شدید و از کار افتاده باید چنین مبلغی را بپردازد؛ بنابراین دولت برای اجرای این قانون در مشهد، ماهانه ۱۳۹ میلیارد و سالانه هزار و ۶۷۰ میلیارد تومان باید تخصیص دهد که عددی قابل توجه و تا اندازه‌ای ناممکن است. اما راهکارها برای جبران حقوق از دست رفته معلولان چیست؟ ولی چندین سال است ماده ۲۷ معلولان اجرایی نشده و نمیشود اکثرا مددجویان تحت پوشش بدون خونه اجاره نشین هستند سپاسگزارم پیگیری کنید تا کمی از درد معلولان فقرا کاسته باشد با سپاس فراوان

  3. م ح می گوید

    اندک ماهیانه معلولان سرپرست خانواده بدون خونه اجاره نشین تنها پول گرایه خونه نمیشود چه برسد پول دکتر دارو درمان بیماریهای معلولان سرپرست معلولیت ذهنی جسمی ناشنوایی…سه کانه معلولیت خرج مخارج زندگی معشیتی و هزاران مشکلات دیگری…جان عزیزت اشتراک بگذارید بلکه مسعولان محترم ببینند مشکلات زندگی معشیتی معلولان 🥀💔استوری عمو پورنگ در انتقاد از گرانی وسایل بهداشتی و دارو

    عمو پورنگ(داریوش فرضیایی) در استوری اینستاگرام خود نوشته؛
    امروز رفتم برای مادرم وسایل مورد نیازش ) پوشک ، شیرخشک انشور ، پد زیرانداز، مقداری دارو بخرم، سرم سوت کشید، همه اینها داخل کشور تولید میشه اما قیمتها کلی تغییر کرده !! یعنی چی آخه؟ هر چند وقت یکبار یه سونامی قیمت اتفاق میفته و هیچکس جوابگو نیست !!
    یعنی نگهداشتن مادر یا سالمندان که اینقدر در دین و فرهنگ ما سفارش شده با این وضعیت برای خانواده ها چطور امکان پذیره؟ اگه کسی نتونه تهیه کنه و تمکن مالی نداشته باشه چه گلی باید سرش بزنه !!؟؟

    کمپین؛ عموپورنگ جان!

    خیلی از معلولان و سالمندان به دلیل گرونی دیگه قادر به تامین پوشک و سوند،پد وسایر وسایل بهداشتی یک‌بار مصرف نیستند؛ بنابراین ناچارند از پارچه کهنه به جای پوشک و از سایر وسایل یک‌بار مصرف،بارها استفاده کنند که همین باعث عفونت می‌شه

    عموپورنگ جان وضعیت معلولان و سالمندان خیلی وقته که خیلی بحرانیه وقتی هم اعتراض می‌کنیم جوابمون کتک، فحش رکیک، سرکوب و توقیف وسایلی مثل گوشی و کارت ملیه

    dscampaign. ما معلولان نه سیاسی هستیم نه ضد انقلاب نه خواعن نه دزد نه اختلاسکر کشورمان ایران دوس داریم از همه بیشتر جانم فدای رهبر عزیزم جانم فدای نظام جمهوری اسلامی ایران 🇬🇶مشکل ما معلولان اینه تنها خدا معلولمان کرده…لطفاً مسعولان محترم…ماده ۲۷معلولان اجرایی کنید ۶سال است اجرا شده توسط نمایندگان مجلس و دولت هنوز خبری نیست معلولان بدون خونه اجاره نشین اندک ماهانه گرونی ثانیه به ثانیه مدل به مدل عوض میشود جنس بازار قیمت امروز میخری فردا میری میبینی چقدر اومده روش همیشه شرمنده زنو بچه‌ها هستیم خدایا 🙏 دقیقا کجایی شکرت بدادمان برسه🙏💔🥀💔 هر لحظه آرزوی مرگ میکنیم اینقدر شرمنده خانواده شدیم دیگه توان قدرتش نداریم بخدا قسم 💔🥀توان پول دکتر دارو گرایه خونه نمیشود داد با اندک ماهانه معلولان زندگی معشیتی وووووو جان عزیزت اشتراک بگذارید شاید مسعولان محترم دیدند درد معلولان را دریابید معلولان فقرا مستعظفان را لطفاً 🙏 گالا برگ باید همون قدرم نقدی واریز کنیم سهام عدالت جاماندکان فرزندان معلولان آقای خاندوزی قولی داده بودند واریز خواهد شد قبل عید اونم واریز نشد دو ساله عیدی معلولان قطع شده علتش چیه خدایا معلولان چه گناهی کردن مگر 💔🥀💔

  4. م ح می گوید

    تماس ناتمام؛ چرا مسئولان از مناظره با منتقدان فراری هستند؟!

    بهروز مروتی، مدیر کمپین معلولان، در تماسی با مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، خواستار پیگیری عدم اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان شد. متاسفانه این تماس ناتمام ماند و دلیل آن به طور دقیق مشخص نیست!

    این موضوع بار دیگر سوال همیشگی را مطرح می‌کند که چرا مسئولان از مناظره با منتقدان در حضور کارشناسان خود و در فضای واقعی فراری هستند؟ آیا از پاسخگویی به مطالبات به حق معلولان هراس دارند؟ یا دلایل دیگری در کار است؟

    خبر ۲۰:۳۰ امشب شبکه دو گویا قراره گزیده‌ای از ارتباط تلفنی وزیر با تعدادی از فعالان حوزه معلولان رو نشون بده….بیایید همه ما معلولان را ببرید تیر باران کنید خلاص بشیم از این زندگی والله سید محرومان بداد معلولان برسید ریس قوه قضائیه ایران لطفاً پیگیری کنید ممنونم رهبر فرزانه انقلاب اسلامی لطفاً پیگیری کنید ممنونم مسعولان محترم اصلأ از تلفنم فرار می‌کنند لطفاً پیگیری کنید ماده ۲۷معلولان اجرایی شده چندین سال است ولی هنوز خبری نیست

    dscampaignما معلولان نه سیاسی هستیم نه ضد انقلاب نه خواعن نه وطن فروش وطنمان جمهوری اسلامی ایران 🇬🇶 دوس داریم از همه بیشتر و تمام مراحل از رأی نمایندگان مجلس و دولت ریس جمهور وووو مثل ۲۲ بهمن همه جوره پشت نظام جمهوری اسلامی ایران هستیم مشکل ما معلولان تنها اینه خدا معلولمان کرده همین و دنبال حق حقوق قانونی خودمان هستیم تمام

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

حاصل عبارت را در کادر بنویسید. *-- بارگیری کد امنیتی --