عکس‌های سه‌بعدی که نابینایان هم می‌توانند آنها را تجربه کنند

در سال‌های اخیر فناوری چاپ سه‌بعدی در جهان گسترش بسیاری پیدا کرده و بسیار هم محبوب شده است. در چاپ سه‌بعدی، یک مدل سه‌بعدی که در واقع یک پروندۀ الکترونیکی است به یک شیءِ سه‌بعدی، مثلاً یک مجسمه تبدیل می‌شود که این شیء می‌تواند از ماده‌های مختلفی، مثل انواع پلاستیک و حتی فلز تشکیل شده باشد. سه‌بعدی بودن نتیجۀ این نوع چاپ، این فناوری را برای افراد نابینا و کم‌بینا بسیار مفید ساخته است، مثلاً یک مدرسۀ ویژۀ نابینایان به‌جای اینکه مجبور باشد مدل‌های گران‌قیمت از عناصر طبیعی، سیاره‌ها، باکتری‌ها، ویروس‌ها و … را با دشواری وارد کشور کند یا به توصیف این موارد بسنده و دانش‌آموزان خود را از یادگیری کامل و جامع مواد درسی محروم کند، می‌تواند مدل‌های سه‌بعدی مورد نیاز خود را که معمولاً در اینترنت موجود است، دریافت و آنها را با چاپگر سه‌بعدی خود یا در نزدیک‌ترین مرکز مجهز به چاپگر سه‌بعدی، به هر تعداد و با هر موادی که لازم است، چاپ کند و در اختیار دانش‌آموزان خود قرار دهد، حتی اگر مدل مورد نیاز موجود نبود، مدرسه می‌تواند یک مدل‌ساز سه‌بعدی را استخدام کند تا مدل مورد نیاز را طراحی و پروندۀ مدل آن را برای چاپ در اختیار مدرسه قرار دهد.

همچنین یک موزۀ آثار باستانی می‌تواند با گرفتن تصاویر سه‌بعدی از اشیایی که به دلیل قدمت، ظرافت و ارزششان قابل لمس نیستند، یک مدل سه‌بعدی از آنها ایجاد کند و به بازدیدکنندگان خود، ازجمله بازدیدکنندگان نابینا و کم‌بینا اجازه دهد این مدل‌ها را لمس کنند.

اینها فقط دو مورد از کاربردهای چاپ سه‌بعدی برای نابینایان و کم‌بینایان است که کارایی این فناوری را برای بهبود زندگی نابینایان، به‌خصوص در زمینۀ آموزش به نمایش می‌گذارد.

منابع مختلفی در اینترنت وجود دارد که به‌صورت رایگان یا با پرداخت هزینه، مدل‌های سه‌بعدی مختلفی را برای چاپ سه‌بعدی در اختیار ما قرار می‌دهند، مثلاً سازمان ناسا مجموعه‌ای از مدل‌های سه‌بعدی رایگان قابل چاپ را در اختیار همگان قرار داده است که می‌تواند برای افراد نابینا و کم‌بینای علاقه‌مند به فضا، منبع ارزشمندی باشد، مثلاً اگر کنجکاوید که بدانید تلسکوپ جیمز وب چه شکلی است، می‌توانید مدل سه‌بعدی آن را از این منبع دریافت و چاپ کنید.

همچنین مؤسسۀ غیرانتفاعی خانۀ چاپ آمریکا که با عنوان «اِی‌پی‌اِچ شناخته می‌شود و بیش از یک و نیم‌قرن است که خدمات آموزشی را به نابینایان و کم‌بینایان آمریکایی ارائه می‌دهد یک کتابخانه تصاویر دارد که در بین تصاویری که در آن ارائه شده است، تعدادی مدل سه‌بعدی هم موجود است. با ثبت‌نام در این کتابخانه و ورود به آن می‌توانید مدل‌های سه‌بعدی موجود را دریافت و آنها را چاپ کنید، البته در حال حاضر تعداد مدل‌های سه‌بعدی در این کتابخانه بسیار کم است و بیشتر آنها مدل‌های مفیدی نیستند، اما امیدواریم که در آینده مدل‌های بیشتر و بهتری در این کتابخانه ارائه شود.

علاوه‌بر ایجاد امکان استفاده از منابع موجود، فناوری سه‌بعدی راه را برای افراد خلاق باز کرده است تا با استفاده از آن زندگی نابینایان و کم‌بینایان را بهبود ببخشند، مثلاً اخیراً یک دانشجوی ایرلندی با استفادۀ خلاقانه از فناوری چاپ سه‌بعدی، عکاسی را به دنیای نابینایان و کم‌بینایان آورده است. در ادامۀ این مطلب با پروژۀ عکاسی سه‌بعدی مک‌اووی آشنا می‌شویم.

مدرسۀ هنر بِلفاست دانشگاه اُولستِر، دانشگاهی در ایرلند شمالی، اخیراً نمایشگاه سالانۀ خود را برگزار کرد که در آن دانشجویان سال آخر فرصت به نمایش گذاشتن آثار خود را داشتند. در میان آثار برجستۀ این نمایشگاه، یک سری عکس‌های سه‌بعدی نوآورانه با عنوان «فضای میان» دیده می‌شد که دانشجوی عکاسی، امیلی مک‌اووی، آنها را طراحی کرده بود.

مک‌اووی از والدینش که یکی کم‌بینا و دیگری نابینا است، الهام گرفت تا عکس‌های قابل لمسی را طراحی کند که با ارائۀ روشی جدید و همه‌شمول برای تجربۀ عکس‌ها، این امکان را ایجاد کند که افراد نابینا و کم‌بینا هم بتوانند از آنها لذت ببرند.

مک‌اووی در طراحی عکس‌های سه‌بعدی خود از ماده‌ای به نام «لیتوفان» استفاده کرده است؛ ماده‌ای شفاف که در قرن نوزدهم میلادی محبوب بود و می‌توان آن را در ضخامت‌های مختلف قالب‌گیری کرد. وقتی از پشت به لیتوفان نور تابانده می‌شود، یک تصویر تشکیل داده می‌شود، البته فرایندی که مک‌اووی از آن استفاده می‌کند، بسیار مدرن‌تر از آن چیزی است که در قرن نوزدهم مورد استفاده قرار می‌گرفت. او یک پرونده با قالب جِی‌پی‌ای‌جی را با استفاده از یک نرم‌افزار تولید لیتوفان به یک پرونده با قالب اِس‌تی‌اِل تبدیل می‌کند و آن را برای چاپ سه‌بعدی می‌فرستد. مک‌اووی با استفاده از ضخامت‌های مختلف، در عکس‌های خود بافت ایجاد کرده است که افراد نابینا و کم‌بینا را قادر می‌سازد از طریق لمس این عکس‌ها را کاوش و تفسیر کنند.

هنر مک‌اووی به‌عنوان هنری انقلابی ستایش شده است و او اخیراً جایزۀ معتبر عکاسی «جیل تاد» را دریافت کرده است که برای آثار او توجه و اثربخشی بیشتری را به ارمغان می‌آورد.

مک‌اووی در دورۀ کارشناسی ارشد عکاسی هنرهای زیبا در دانشگاه اولستر پذیرفته شده است؛ جایی که او قصد دارد طرح خود را بیشتر توسعه دهد. هدف نهایی او ایجاد عکس‌های سه‌بعدی است که به کمترین توصیف ممکن نیاز داشته باشند و به افراد با آسیب بینایی این اجازه را بدهند که به‌طور مستقل از این رسانه لذت ببرند.

عکس‌های سه‌بعدی انقلابی مک‌اووی فرصت‌های جدیدی را برای افراد نابینا و کم‌بینا برای تجربه و تعامل با عکاسی ایجاد کرده است. با بهره‌گیری از لیتوفان و عناصر لمسی، مک‌اووی مجموعه‌ای از آثار هنری را ایجاد کرده است که شکاف بین ادراک دیداری و لمسی را پر می‌کند. مک‌اووی که به‌خاطر رویکرد نوآورانه‌اش شناخته شده است، به گسترش پروژه‌اش و دستیابی به مخاطبین بیشتر متعهد است تا زندگی افراد دارای آسیب بینایی را از طریق هنر خود غنی کند