آنچه افراد بینا لازم است از کمک کردن به نابینایان بدانند

در این شماره بنا داریم به پرسش یکی از مخاطبان بینا پاسخ دهیم؛ پرسشی که شاید در ذهن سایر همراهان بینای ماه‌نامۀ نسل مانا هم باشد.

زهرا کارمند است. او تاکنون چند باری با افراد نابینا در محل کار مواجه شده است. او می‌گوید که بسیار مراقب است تا کسی را ناراحت نکند. روزی از من خواست تا برایش بگویم که افراد بینا چطور می‌توانند به نابینایان کمک کنند.

در ادامه پاسخی را که به او دادم، کمی مفصل‌تر در اینجا می‌نویسم؛ باشد که روزی مطالب این بخش را بخواند.

شاید شما خوانندۀ گرامی! بارها این صحنه را دیده باشید که شخص بینایی فرد نابینایی را از خیابان یا موانع سر راه عبور می‌دهد؛ به او کمک می‌کند تا از دستگاه عابربانک پول نقد بردارد؛ او را به سمت فروشگاهی که می‌خواهد برود هدایت می‌کند؛ در فروشگاه نام اجناس را می‌خواند و او را همراهی می‌کند؛ کمک می‌کند تا فرد نابینا اتومبیل مورد نظرش را پیدا کند و سوار شود؛ او را برای اجرای برنامه تا روی سن همراهی می‌کند؛ و بسیاری موارد که کمتر در انظار عمومی هستند مانند خواندن کتاب، توضیح فیلم، توضیح نوشته‌های روی تخته کلاس، منشی امتحانی و از این قبیل موارد.

اما مواردی هم هستند که کمتر به چشم می‌آیند؛ نه اینکه کم باشند … نه! در معرض دید عموم نیستند مانند فرد نابینایی که در مرکز تلفن یک اداره یا یک بیمارستان تمام ارتباط‌ها را برقرار می‌کند؛ به صحبت‌های تماس‌گیرنده‌ای که نمی‌داند دقیقاً مسئله‌اش را باید با چه کسی در میان بگذارد، گوش می‌دهد و او را به بهترین شکل راهنمایی می‌کند؛ مشاور نابینایی که پشت خطوط ۱۴۸۰ با دقت و بهره‌مندی از دانش مشاوره سبب کاهش رنج و بحران فرد تماس‌گیرنده می‌شود؛ کارمند نابینایی که برای رئیس اداره متن سخنرانی آماده می‌کند؛ والدین نابینایی که جوانان شایسته‌ای را برای حضور فعال در جامعه پرورش می‌دهند؛ افراد نابینایی که دوستانشان روی قدرت تفکر آنها حساب می‌کنند؛ بنابراین همۀ ما انسان‌ها بنا بر اصل تفاوت‌های فردی در موقعیت‌های مختلف به کمک یکدیگر نیاز داریم. شکی نیست که هرکس می‌بایست تا جای ممکن سطح توانایی خود را در مسائلی که به‌طور روزمره با آنها سر و کار دارد افزایش دهد.

امروزه دانش و فناوری در کنار یکدیگر موجب افزایش توانمندی افراد دارای معلولیت، ازجمله نابینایان شده است.

در ادامه به بررسی تعدادی از موقعیت‌های مختلف می‌پردازیم، ازجمله حضور در اتوبوس بین‌شهری، مترو، معابر، فروشگاه و بانک.

در اتوبوس

راننده و کمک‌راننده میزبان مسافران هستند. بهتر است تلاش کند تا فرد نابینا در صندلی‌های جلو بنشیند تا در صورت نیاز به آنها دسترسی داشته باشد. برای دریافت بلیت، پذیرایی و در طول سفر چندین بار به او هر جا که نشسته است سر بزند؛ او را به نام صدا کند و بپرسد که آیا کمکی می‌خواهد یا نه. در زمان توقف، خود راننده به یکی از مسافران پیشنهاد کند که فرد نابینا را همراهی کنند تا ضمن حفظ کرامت انسانی فرد نابینا او هم از این زمان استفاده کند. حواسش به تنظیم ارتفاع اتوبوس باشد تا افراد با توانایی‌های محدود، فاصلۀ پلۀ آخر تا زمین را با خیال آسوده‌تری طی کنند.

از مسافر نابینا بپرسد که در مقصد به چه کمکی نیاز دارد. آیا دقیقاً می‌داند کجا باید پیاده شود؟ کسی به دنبالش می‌آید؟ قرار است در ترمینال پیاده شود یا بیرون از ترمینال راحت‌تر ماشین پیدا می‌کند؟ همچنین بعد از پیاده شدن موقعیت مسافر را به او اطلاع بدهد، مثل اینکه زیر کدام تابلو و یا رو به روی کدام فروشگاه ایستاده است.

در مترو

بهتر است فرد نابینا به هیچ راهنمای غریبه‌ای که قصد دویدن در آن فضای پُرپیچ و خم، پرجمعیت و دارای اختلاف سطح بسیار را دارد، اعتماد نکند؛ چراکه ممکن است بر اثر برخورد با کسی یا مانعی دچار آسیب‌دیدگی شود یا به کسی آسیب برساند، البته اگر حادثه‌ای در حال رخ دادن باشد، بمب‌گذاری یا آتش‌سوزی، اعتماد به نزدیک‌ترین کسی که پیشنهاد می‌دهد، موجب نجات او خواهد شد.

برای عبور از پله‌برقی کافی است فرد نابینا با قرار دادن عصا روی اولین پله یا لمس دستگیرۀ متحرک از جهت حرکت آن مطلع شود. چنانچه بخواهید او را محکم نگه دارید، ممکن است تعادل حرکت هردو به هم بخورد.

به‌محض ورود فرد نابینا به واگن کمک کنید تا دستش را به نزدیک‌ترین دستگیره برساند و اگر صندلی خالی وجود داشته باشد، به او خبر دهید. کمک کنید تا صندلی را پیدا کند یا روی صندلی ضربه بزنید یا دستش را بگیرید و به سمت صندلی هدایت کنید. بدانید که او قادر نیست جهت اشارۀ دست شما را ببیند.

در معابر

اگر شخص نابینایی را در گذرگاهی منتظر می‌بینید، به سمتش بروید و از او بپرسید که آیا کمکی می‌خواهد یا نه. اگر در جای ناامنی ایستاده است، موضوع را به او اطلاع دهید و کمک کنید تا به جای امنی برسد. ممکن است فرد نابینا زیر بارش باران و یا زیر تابش آفتاب منتظر کسی ایستاده باشد، درحالی‌که بیشتر از یک متر با سایبان فاصله ندارد. حواستان باشد که او هم مثل شما می‌خواهد زیر سایبان بماند.

در فروشگاه

چنانچه کارمند یک فروشگاه هستید، به‌محض ورود فردی نابینا به سمتش بروید، خود را معرفی کنید و بپرسید چه کمکی می‌خواهد. تلاش کنید تا خودتان یا یکی از همکارانتان در طول خرید او را همراهی کند.

در بانک

اگر مشتری بانک هستید، با ورود فرد نابینا به سمتش بروید و از او بپرسید آیا شماره می‌خواهد یا نه. بهتر است افراد نابینا هم شماره دریافت کنند و در نوبت خود به سمت باجۀ مورد نظر بروند. تجربه ثابت کرده که در این صورت کارمندان بانک برخورد مناسب‌تری دارند.

اگر کارمند بانک هستید و مایل هستید به کار فرد نابینا زودتر رسیدگی کنید، او را به سمت خودتان راهنمایی کنید.

صحت اطلاعات مندرج در فرم‌های فرد نابینا را با او بررسی کنید و مراقب حفظ حریم شخصی او باشید.

نتیجه اینکه با افراد نابینا صحبت کنید. آنها را در جریان موقعیتی که در آن هستند قرار دهید. اگر با او آشنا هستید، به‌محض دیدنش، بی‌اغراق، جذابیت‌های ظاهری‌‌اش را به او بگویید. اگر ناهماهنگی در وضعیت ظاهری او می‌بینید، آهسته او را مطلع کنید و در صورت امکان کمک کنید تا مشکل برطرف شود. اگر در مسیر حرکتش مانعی وجود دارد، یک‌بار طوری که بشنود اسم مانع را بگویید.

نکته در این باره بسیار است. تا شما مخاطبان گرامی چه بپسندید.
روزهایتان پر از شوق زندگی!