نقش نظم در زندگی افراد نابینا
فاطمه جوادیان: کارشناس نابینایان آموزش و پرورش استثنایی گیلان
یکی از مسائلی که افراد نابینا را از سایرین متمایز می‌کند، منظم‌بودن رفتار آن‌هاست. به این گونه که در بیشتر موارد هرچیز را در جای معینی قرار می‌دهند و از دیگران هم انتظار دارند که چنین رفتار کنند؛ چراکه در این صورت آسوده‌تر به اشیای موردنیاز خود دسترسی پیدا می‌کنند و در مسیرهای هموارتری حرکت می‌کنند.
در این روزها با نزدیک‌شدن به فصل بهار ساکنان خانه‌ها تصمیم می‌گیرند دستی بر سروگوش خانه بکشند. با ایجاد تغییراتی هرچند ساده، به استقبال روزهای نو بروند. افراد نابینا نیز از این قاعده مستثنا نیستند. هر یک متناسب با نقشی که در خانه دارند و همچنین با توجه به نوع و میزان توانایی که در خود سراغ دارند، در این نو شدگی سهیم هستند.
اگر فرد نابینایی بخواهد اتاقش را مرتب کند، بهتر است طبقات قفسه‌ها را منظم کند. این طبقات می‌تواند در کمد، کتابخانه، یخچال یا حتی یک قفسۀ جداگانۀ ایستاده روی زمین یا نصب‌شده روی دیوار باشد.
برای مرتب‌کردن طبقات بهتر است یک سینی بزرگ کنار دستمان بگذاریم. محتویات هر طبقه را یکی‌یکی در سینی قرار دهیم تا زمانی که می‌خواهیم آن‌ها را سر جایشان بگذاریم، به‌راحتی در دسترس ما باشند. گردوغبار هر طبقه را با دستمال‌های نم‌دار و خشک پاک کنیم؛ روکشی اگر دارد آن را تعویض یا شست‌وشو کنیم؛ محتویات داخل سینی را هم تمیز کنیم و یکی‌یکی سر جای خودشان قرار دهیم. برای همۀ طبقه‌ها همین کار را انجام دهیم. یادمان باشد وسایل، کتاب‌ها و ابزارهای سنگین را در طبقات پایین‌تر بگذاریم.
ممکن است به این نتیجه برسیم که با توجه به میزان استفاده‌مان، جای بعضی چیزها را تغییر دهیم. بهتر است به پیشنهاد اطرافیان هم با توجه کامل گوش کنیم. آن‌هایی که نسبت به ما و ترکیب کلی محیط زندگی‌مان شناخت بیشتری دارند، معمولاً پیشنهادهای مطلوبی را ارائه می‌کنند. گاهی اوقات در ابتدا ممکن است کمی سخت به‌نظر برسد که با کمی تفکر و محاسبه، قادر به پذیرش آن‌ها خواهیم شد.
در مورد لباس‌ها بهتر است یکی‌یکی آن‌ها را بررسی کنیم؛ اگر دکمه‌ای کنده شده باشد یا درزی باز شده باشد، آن را تعمیر کنیم و سر جایش بگذاریم. ممکن است به بعضی لباس‌ها دیگر احتیاج نداشته باشیم. آن‌ها را تا کرده در یک کیسۀ پلاستیکی که از قبل کنار دستمان گذاشته‌ایم، بگذاریم تا در زمان مناسب پس از بررسی دقیق به فرد مدنظرمان تحویل دهیم. می‌توانیم شال‌ها و روسری‌ها را در پلاستیک‌های فریزر بگذاریم؛ رنگ هریک را روی کاغذ بریل بنویسیم و کاغذ را هم در پلاستیک بگذاریم یا روی پلاستیک بچسبانیم. می‌توانیم بغچه‌های زیپ‌دار تهیه کنیم و جوراب‌ها و لباس‌های زیر را در این بغچه‌ها جا بدهیم. برای اینکه یک جفت جوراب همیشه کنار هم باشند، بهتر است آن‌ها را به یکدیگر گره بزنیم یا یکی را در دیگری بگذاریم. به این ترتیب که یک لنگه را به کف دستمان بپوشانیم و لنگۀ دیگر را روی همین لنگه بپوشانیم؛ سپس دستمان را بیرون بیاوریم.
برای نظم‌دادن به کفش‌ها بهتر است جعبه‌های کفش را دور نیندازیم. کفش‌ها را در جعبه‌ها بگذاریم و آن‌ها را در یکی از طبقات قرار دهیم. کافی است یک جفت کفش که بیشتر استفاده می‌کنیم در جاکفشی بماند.
در همین رابطه به سراغ خانم زهرا رمضانی می‌رویم تا نظر ایشان را هم در مورد نقش نظم در زندگی افراد نابینا جویا شویم. او با سی سال سابقۀ کار در آموزشگاه استثنایی به‌عنوان معاون و مدیر آموزشگاه، همواره با همکاران و دانش‌آموزان نابینا در ارتباط مستقیم بوده است.
می‌گوید: «افراد نابینا هم مانند سایرین از تفاوت‌های فردی برخوردار هستند. بعضی از آن‌ها سخت‌کوش و اهل محاسبه و برخی دیگر فاقد این‌همه تلاش و حساب‌گری هستند. آنچه در همۀ نابینایان یکسان به چشم می‌خورد این است که وجود نظم و آگاهی‌دادن به فرد نابینا، درمورد هرگونه تغییری سبب بهبود کیفیت زندگی آن‌ها و نزدیکانشان می‌شود.
من در سفرهای اردویی که بیشتر آن‌ها اردوهای ورزشی بودند، با افراد نابینای کودک، نوجوان و بزرگ‌سال همراه بوده‌ام؛ همچنین در این اردوها با هدف یادگیری بیشتر، شیوه‌های رفتاری نابینایان سایر استان‌ها و همراهان‌شان را نیز مشاهده کرده‌ام.
فرد نابینایی را می‌شناسم که مسئولیت نگهداری از یک بیمار را بر عهده گرفته است. او هر روز ساعت ۸ صبح بستۀ داروهای روزانه را برمی‌داشت، پشت میز کارش می‌نشست و داروهای بیست‌وچهار ساعت آینده را مشخص می‌کرد و در ظرف‌های همان روز قرار می‌داد. به این‌گونه که یکی از افراد بینای دنیا با استفاده از یک نرم‌افزار مخصوص، (بی‌مای‌آیز)[1] نام و مشخصات دارو را برایش می‌خواند.
او قادر بود تمام کارهای روزمرۀ فرد بیمار را انجام دهد. از جمله آماده‌کردن غذا و دارو، تعویض لباس‌ها، شست‌وشو در حمام، کنترل میزان فشار و قند خون. او نتیجۀ فعالیت‌هایش را در یک گزارش متنی به‌صورت روزانه برای پزشک می‌فرستاد. وقتی برای سرکشی به خانه‌اش می‌رفتیم، او برای کسب اطمینان بیشتر از ما می‌خواست وضعیت خانه را بررسی کنیم تا اگر مشکلی در جایی ایجاد شده باشد، برایش توضیح دهیم؛ همچنین فرد نابینای دیگری را می‌شناسم که هر روز صبح به محل کارش می‌رود و طبق برنامۀ هفتگی برای تعداد معینی از افراد، در دو وعدۀ ناهار و شام، غذاهای مختلف درست می‌کند. او مقدمات هر غذا را از روز قبل آماده می‌کند تا کارش را به بهترین شکل انجام داده باشد. هر روز با ابزاری چون کبریت، فندک، کارد و چاقوی آشپزخانه، دستگاه‌های برقی خردکن و مخلوط‌کن و نیز با آب جوش، اجاق روشن و مواد اولیه در حجم بالا سروکار دارد. حضور دیگران در آشپزخانه ممکن است تمرکز او را به هم بزند. این است که در صورت لزوم، خود، تعیین می‌کند که از چه کسی چه نوع کمکی دریافت کند».
همان‌طور که می‌بینید، نظم در زندگی و پیشبرد اهداف این افراد نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. افراد نابینا قادر هستند مسئولیت‌های بزرگی را بپذیرند؛ کافی است پیش از انجام هر کار، یک بار از ابتدا تا پایان آن را در ذهن خود مرور کنند و موانع احتمالی را مدنظر قرار دهند.
با سپاس از حضور همکار ارجمندمان به امید اینکه در سال پیش رو اندوخته‌ها و آموخته‌هایمان راهگشای مسیر زندگی‌مان باشد
روزهایتان پر از شوق زندگی.
[1] BeMyEyes
