خط بریل در سال ۱۸۲۴ به دست لوئی بریل، نابینای فرانسوی، اختراع شد و انقلابی در زندگی نابینایان ایجاد کرد. پیش از بریل، این افراد برای خواندن و نوشتن به روش‌های مختلفی مانند خطوط برجسته، حروف چاپی بزرگ یا سیستم‌های شنوایی تکیه می‌کردند، اما هیچ‌کدام از این روش‌ها به اندازۀ بریل کار‌آمد و مؤثر نبودند. بریل به‌سرعت در سراسر جهان به‌عنوان خط رسمی نابینایان شناخته شد و به آنان امکان داد تا در زمینه‌های مختلف تحصیلی و شغلی پیشرفت کنند، اما در اواخر قرن بیستم، با ظهور فناوری‌های جدید، به‌ویژه صفحه‌خوان‌ها، استفاده از بریل رو به کاهش گذاشت. صفحه‌خوان‌ها مزایای بسیاری دارند، ازجمله سرعت، قابلیت حمل و دسترسی آسان.
با وجود مزایای صفحه‌خوان‌ها، برخی از افراد معتقدند که بریل هنوز هم ابزاری ضروری برای نابینایان است و نمی‌توان از مزایای منحصر‌به‌فرد آن چشم‌پوشی کرد. در این مقاله به بررسی این موضوع می‌پردازیم که آیا زمان استفاده از بریل سر آمده و این خط در حال پیوستن به تاریخ است یا اینکه هنوز هیچ ابزاری نتوانسته جای بریل را بگیرد؟ در ادامه به بررسی دلایل هردو دیدگاه خواهیم پرداخت.
مدافعان بریل: ضرورتی برای استقلال و توانمندسازی
مدافعان استفاده از بریل معتقدند که این خط ابزاری ضروری برای استقلال و توانمندسازی افراد نابینا است. آنها به چند دلیل کلیدی برای اثبات مدعای خود اشاره می‌کنند.
۱. تمرکز و درک عمیق‌تر: مطالعات نشان داده‌اند که خواندن و نوشتن بریل به تمرکز بیشتر و پردازش اطلاعات به طور دقیق‌تر منجر می‌شود؛ درواقع بریل با درگیر کردن حس لامسه، تجربۀ یادگیری را عمیق‌تر و پایدارتر می‌کند.
۲. مزیت شغلی: تسلط بر بریل در برخی مشاغل مانند مترجمی، ویراستاری و موسیقی مزیت بزرگی محسوب می‌شود. در این مشاغل، دقت و سرعت عمل در خواندن و نوشتن بسیار حائز اهمیت است و بریل می‌تواند به افراد نابینا در رقابت با افراد بینا کمک کند. کسی که به بریل مجهز نباشد از عهدۀ برخی از مشاغل برنمی‌آید.
۳. دسترسی در لحظه: بریل به افراد نابینا امکان می‌دهد تا در هر زمان و مکانی به اطلاعات دسترسی داشته باشند و بتوانند آن را برای مخاطبان خود ارائه کنند؛ به‌عنوان‌مثال در هنگام تدریس یا سخنرانی، بریل امکان دسترسی به مطلب را در لحظه فراهم می‌کند و فرد نابینا می‌تواند درحالی‌که مطالب را برای مخاطبان خود بیان می‌کند، یادداشت‌های بریل را مورد استفاده قرار دهد.
علاوه بر این مدافعان بریل به موارد زیر نیز اشاره می‌کنند.
ـ بریل حس استقلال و اعتماد به نفس را در افراد نابینا تقویت می‌کند.
ـ بریل ابزاری برای خلاقیت و خوداظهاری است.
ـ بریل به حفظ و ترویج فرهنگ و هویت نابینایان کمک می‌کند.
منتقدان بریل: چالش‌هایی در عصر دیجیتال
منتقدان استفاده از بریل بر این باورند که این خط در عصر حاضر با محدودیت‌های زیر روبه‌رو است که استفاده از آن را برای افراد نابینا دشوار می‌کند.
۱-حجم و حمل و نقل: نوشته‌های بریل فضای زیادی را اشغال می‌کنند و حمل و نقل کتاب‌ها و اسناد بریل حجیم و سنگین بسیار دشوار است و فضای بسیاری را در قفسه‌ها و کیف‌ها به خود اختصاص می‌دهد.
۲-هزینه: نمایشگرها و یادداشت‌بردارهای بریل ابزارهای نوینی هستند که به افراد نابینا امکان می‌دهند تا به نوشته‌های بریل دسترسی داشته باشند؛ بی آنکه مشکلات حجم و سنگینی اسناد آنها را اذیت کند؛ با‌این‌حال این ابزارها بسیار گران هستند و بسیاری از افراد نابینا توانایی خرید آنها را ندارند.
۳-سرعت: سرعت خواندن بریل در اغلب موارد به سرعت مطالعه با صفحه‌خوان نمی‌رسد. صفحه‌خوان‌ها می‌توانند متن را با سرعت بسیار بالایی بخوانند و به افراد نابینا امکان می‌دهند تا در زمان کوتاهی حجم زیادی از اطلاعات را پردازش کنند.
استفاده از صفحه‌خوان‌ها: آسان و در دسترس
مدافعان برتری صفحه‌خوان‌ها برای طرح دیدگاه خود به مزایای این ابزارها اشاره می‌کنند. آنان معتقدند این مزایا ما را از بریل بی‌نیاز می‌کنند و برای دستیابی به مزایای منحصر‌به‌فرد بریل می‌توان راه‌کار‌های جایگزینی در نظر گرفت.
از جمله مزایای صفحه‌خوان‌ها عبارت‌اند از:
۱-دسترسی در هر جا: صفحه‌خوان‌ها به دلیل قابل استفاده بودن در کامپیوتر‌ها و تلفن‌های هوشمند، همیشه و همه‌جا در دسترس‌اند. این موضوع به افراد نابینا امکان می‌دهد تا در هر زمان و مکانی به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند.
۲-سرعت بالا: سرعت استفاده از صفحه‌خوان‌ها بسیار بالا است. این ابزارها می‌توانند متن را با سرعتی حتی بیشتر از انسان بخوانند و به افراد نابینا امکان می‌دهند تا در زمان کوتاهی حجم زیادی از اطلاعات را پردازش کنند. این مزیت در مقابل اشکال سرعت در خواندن بریل بسیار اهمیت دارد.
۳-قیمت مناسب: صفحه‌خوان‌ها در مقایسه با ابزارهای بریل، مانند نمایشگرها، یادداشت‌بردارها و چاپگر‌ها بسیار ارزان‌ترند. این موضوع دسترسی به این ابزار را برای افراد نابینا آسان‌تر می‌کند.
نقد دیدگاه حذف بریل: ضرورت حفظ تنوع
مدافعان استفاده از بریل معتقدند که حذف این خط، تنوع روش‌های یادگیری و خواندن را برای افراد نابینا از بین می‌برد و می‌تواند به استقلال و توانمندسازی آنها آسیب برساند. آنها در دفاع از دیدگاه خود به این دلایل اشاره می‌کنند.
۱-آسیب به سواد: بسیاری معتقدند بریل سواد افراد نابینا است. همان‌طور که افراد بینا با دانستن یک خط می‌خوانند و می‌نویسند، بریل همین کار را برای فرد نابینا انجام می‌دهد. از زمانی که صفحه‌خوان‌ها فراگیر شدند، بسیاری از افراد نابینا با ضعف در مهارت املا دست و پنجه نرم می‌کنند. آسیب به مهارت املا به‌عنوان یکی از معیار‌های سواد، پیامد‌های نامناسبی را در زندگی فرد نابینا در پی دارد.
۲-محدودیت‌های صفحه‌خوان‌ها: در بسیاری از موقعیت‌ها، افراد نابینا ناگزیر به استفاده از بریل هستند؛ به‌عنوان‌مثال صفحه‌خوان‌ها در هنگام دیدن برچسب‌ها، تابلو‌های برجسته یا نقشه‌های ویژه پاسخ‌گوی نیازها نیستند.
۳-نیازهای افراد با معلولیت‌های دوگانه: افرادی که به‌جز نابینایی، دچار آسیب شنوایی نیز هستند، بسته به شدت آسیب نمی‌توانند از صفحه‌خوان‌ها بهرۀ کافی را ببرند. بریل برای این افراد، راهی مهم‌تر برای دسترسی به اطلاعات و ارتباط با دنیای بیرون است.
آیا بریل رفتنی است؟
برخی معتقدند نفس‌های خط بریل به شماره افتاده است و ما با دنیای بدون بریل فاصله‌ای نداریم، اما گروهی دیگر بر این باورند که هنوز جایگزینی مناسب برای خط بریل به وجود نیامده است و تا آن زمان، تلاش برای احیای بریل کمک بیشتری به جامعۀ نابینایان می‌کند.
شما چه فکر می‌کنید؟
