ضمن تبریک سال نو خورشیدی به مخاطبان گرامی نسل مانا در این یادداشت به معرفی مناسبت‌های جهانی مرتبط با افراد دارای معلولیت، به‌ویژه افراد با آسیب بینایی می‌پردازیم تا ضمن یاد‌آوری به سازمان‌ها و نهاد‌های مرتبط با این افراد، به‌منظور برگزاری برنامه‌های مناسبتی با هدف آگاهی‌بخشی جامعه در طول سال، لزوم توجه به نیاز‌ها و حمایت افراد دارای معلولیت به مسئولان گوشزد شود.
۴ ژانویه؛ روز جهانی خط بریل
لویی بریل روز چهارم ژانویه ۱۸۰۹ در کوپْرِ[1]، دهکده‌ای در شمال فرانسه، چشم به جهان گشود. او وقتی سه‌ساله بود در حال بازی با ابزار‌های مغازۀ پدرش نابینا شد. لویی را در سن ده‌سالگی به مدرسۀ نابینایان پاریس فرستادند، اما در آن زمان کتاب‌های قابل استفاده برای نابینایان بسیار اندک بود. لویی با الهام از شیوۀ نوشتاری لمسی که افسر ارشد ارتش فرانسه، شارل باربیه، اختراع کرده بود، در طول دو سال توانست این خط را برای استفادۀ نابینایان ساده‌سازی و تکمیل نماید.
وقتی لویی پانزده‌ساله شد این خط آماده بود؛ خطی که حالا یادگیری‌اش ساده‌تر و خواندنش سریع‌تر شده بود. سال‌ها طول کشید تا این خط به‌صورت گسترده مورد استفاده قرار گیرد.
اولین کتاب به خط بریل در سال ۱۸۲۷ منتشر شد و در سال ۱۸۷۸ کنگرۀ جهانی نابینایان خط بریل را به‌عنوان خط بین‌المللی نابینایان جهان برای خواندن و نوشتن تصویب کرد. پس از آن جنگ نقطه‌ها آغاز شد تا سر‌انجام در سال ۱۹۳۲ خط بریل انگلیسی معیار برای کشور‌های انگلیسی‌زبان ایجاد شد.
در نوامبر سال ۲۰۱۸، مجمع عمومی سازمان ملل با هدف بزرگداشت آگاهی از اهمیت خط بریل به‌عنوان یکی از ابزار‌های ارتباطی در دستیابی کامل افراد با آسیب بینایی به حقوق بشر ضمن انتشار بیانیه‌ای ۴ ژانویه، زادروز لویی بریل، را «روز جهانی خط بریل» نام‌گذاری کرد.[2]
۱۲ مارس؛ روز جهانی گلوکوم
گلوکوم[3] یا آب سیاه مجموعه‌ای از بیماری‌های چشمی را در برمی‌گیرد که می‌توانند به عصب بینایی چشم شما آسیب وارد کنند و به آرامی سبب کاهش بینایی و درنهایت نابینایی شوند. علت آسیب به عصب بینایی در این بیماری هنوز مشخص نیست، با این حال گلوکوم معمولاً با فشار چشم و سایر عوامل ریسک همراه است. این بیماری قابل درمان نیست، اما می‌توان با تجویز دارو و جراحی از پیشرفت آن جلوگیری کرد. هرچند بیش از ۷۵ میلیون نفر در سراسر جهان دچار گلوکوم شده‌اند، اما هنوز بیشتر مردم از عوامل ریسک و آسیب‌های این بیماری آگاه نیستند.
انجمن جهانی گلوکوم[4] در سال ۲۰۲۰ با هدف ترویج آگاهی افراد از علل، علائم، عوامل ریسک و کنترل این بیماری روز ۱۲ مارس را «روز جهانی گلوکوم» اعلام کرد.
۲۳ مارس؛ روز جهانی بینایی‌سنجی
انجمن بین‌المللی بینایی‌سنجی[5] که در حال حاضر با عنوان «شورای جهانی بینایی‌سنجی»[6] شناخته می‌شود، برای اولین بار در سال ۱۹۹۲ «روز جهانی بینایی‌سنجی» را جشن گرفت. هدف اصلی این رویداد، افزایش آگاهی از اهمیت مراقبت از چشم‌ها و ترویج نقش بینایی‌سنجی در ایجاد امکان دسترسی به خدمات مراقبت از چشم در سراسر جهان بود. روز جهانی بینایی‌سنجی هرسال با زمینۀ ویژه‌ای برگزار می‌شود که نشانگر جنبۀ متفاوتی از مراقبت از چشم است. این زمینه‌های جامع نه‌تنها بر اهمیت دسترس‌پذیری خدمات مراقبت از چشم برای همگان تأکید دارند، بلکه به ایجاد آگاهی از بینایی‌سنجی به‌عنوان گزینۀ شغلی برای علاقه‌مندان به حوزۀ سلامت نیز کمک می‌کنند.
۱۶ می؛ روز جهانی آگاهی از دسترس‌پذیری
هر کاربر شایستۀ تجربۀ دیجیتال عالی در فضای وب است. افراد معلول نیز باید امکان تجربۀ خدمات و محتوای مبتنی بر وب و سایر محصولات دیجیتالی را با همان کیفیت مطلوبی که افراد دارای سلامت کامل جسمانی تجربه می‌کنند داشته باشند.
این آگاهی و تعهد نسبت به ایجاد دسترس‌پذیری، هدف تعیین روز ۱۶ می به‌عنوان «روز آگاهی از دسترس‌پذیری عمومی»[7] است؛ رویدادی جهانی که بر اهمیت دسترسی دیجیتال و ایجاد آن برای افراد معلول تأکید دارد.
بنیاد گاد[8] نیز در سال ۲۰۲۱ برای بزرگداشت دهمین سالگرد روز آگاهی از دسترس‌پذیری عمومی راه‌اندازی شد. کارکرد این بنیاد دگرگونی فرهنگ فناوری و توسعۀ محصولات دیجیتال با هدف گنجاندن دسترس‌پذیری به‌عنوان یکی از الزامات اصلی در طراحی این محصولات است.
۱۲ اکتبر؛ روز جهانی بینایی
نمایندگی بین‌المللی پیشگیری از نابینایی[9] با حمایت بیش از دویست سازمان عضو، روز ۱۲ اکتبر را «روز جهانی بینایی» نامیده است. سازمان‌ها و نهاد‌ها می‌توانند از این روز به‌عنوان فرصتی برای متمرکز کردن توجه مردم سراسر جهان به سمت سلامت چشم به‌عنوان مسئله‌ای فراگیر و افزایش آگاهی افراد، خانواده‌ها و جوامع از سلامت چشم استفاده کنند.
۱۵ اکتبر؛ روز ایمنی عصای سفید
عصای سفید یکی از ابزار‌های حرکتی است که برای افراد نابینا اختراع شده و قرن‌ها است که مورد استفادۀ این قشر قرار می‌گیرد. اکنون عصای سفید نماد آزادی، استقلال و اعتمادبه‌نفس نابینایان است؛ چراکه امکان رفت و آمد یا حرکت آزادانه و استقلال در انجام کار‌های شخصی را برای این قشر فراهم کرده است. «روز ایمنی عصای سفید»[10] ازجمله مناسبت‌های ملی ایالات‌متحدۀ آمریکا است که از سال ۱۹۶۴ در 15 اکتبر هرسال برگزار می‌شود. این روز به‌تدریج به‌عنوان یکی از رویداد‌های مهم جهانی برای به رسمیت شناختن افراد نابینا، نقش فعال آنها در جامعه و گرامیداشت استقلال آنها در نظر گرفته شده است.
۳ دسامبر؛ روز جهانی معلولان
این روز از سوی سازمان ملل متحد با هدف ترفیع حقوق و افزایش رفاه افراد معلول در همۀ سطوح جامعه و توسعه و افزایش آگاهی از موقعیت معلولان در تمام جنبه‌های زندگی در نظر گرفته شده است.
[1] Coupvray
[3] glaucoma
[4] the World Glaucoma Association.
[5] the International Optometric and Optical League (IOOL).
[6] the World Council of Optometry (WCO).
[7] Global Accessibility Awareness Day (GAAD)
[8] The GAAD Foundation
[9] The International Agency for the Prevention of Blindness
[10] White Cane Safety Day
