نواک: نوای کتاب در گفت‌وگو با صاحب‌نظران نابینا
رقیه شفیعی، کتابدار بخش نابینایان نهاد کتابخانه‌های عمومی
یادآور می‌شوم که برای تهیه کتب معرفی‌شده توسط مهمان نواک و همچنین جدید‌ترین کتب معرفی‌شده در پادکست و دیگر نیاز‌های مطالعاتی خود، به بخش‌های نابینایان و کم‌بینایان نهاد کتابخانه‌های عمومی استان خود مراجعه بفرمایید.
در این مجال میزبان عبدالحسین لطیفی، دکترای ادیان و عرفان، مترجم و استاد دانشگاه شده‌ایم تا برای‌مان ابتدا راجع به این رشته صحبت کنند و پس از معرفی، بخشی از راه‌های مطالعه و آشنایی با ادیان تطبیقی را به ما نشان دهند
لطیفی ابتدا در باب دین‌پژوهی مقایسه‌ای می‌گوید: «دین‌پژوهی یک رشته دانشگاهی است که یک نگاه برون‌دینانه‌ای به دین دارد؛ بدین‌گونه که ما ادیان مختلف را با یک نگاه تماشاگرانه و با قرار دادن اصل تعلیق نظر در لحظۀ پژوهش و مطالعه مورد‌نظر قرار می‌دهیم و بخش قابل‌توجهی از کار پژوهشی و حتی آموزشی ما به مقایسه اختصاص می‌یابد. مثلاً یک نکته مشخص که می‌تواند خواه الهیات، احکام یا فقه و خواه کلام یا آیینی، اخلاقی یا عرفانی -که ابعاد مختلف دین هستند- باشد. این مقایسه می‌تواند در بردارنده وجوه اشتراک و وجوه افتراق نیز باشد.» لطیفی اضافه می‌کند: «رشته دین‌پژوهی بسیار وسیع است و برای مطالعه دقیق و خوب در این رشته باید چندین رشته دیگر مانند ادیان مختلف و تاریخ آنها، پدیدارشناسی و جامعه‌شناسی دین، روانشناسی و فلسفه دین، مباحث کلامی و در بعضی دیگر از شاخه‌ها، آگاهی و اطلاعات بالایی موجود باشد و همچنین از ادبیات مانند عرفانی و عربی به اندازه زیادی بهره‌مند بود؛ زیرا که این رشته، یک رشته مقایسه‌ای است و نیاز به چنین آگاهی‌هایی دارد.»
لطیفی در ادامه ادیان زنده جهان را معرفی می‌کند و توضیح می‌دهد که پیروان این ادیان در کدام مناطق گسترش یافته‌اند. نیز راجع به نام اصلی ادیان و نوع تلفظ آنها سخن می‌گوید.
لطیفی در پاسخ به این سؤال که دین‌پژوهی رشته گسترده‌ای است و آیا نیاز به شناخت رشته‌ها و حتی مطالعه دقیق در رشته‌های مختلف دارد، توضیح می‌دهد که این رشته یک رشته ذو‌الابعاد است و اگر کسی می‌خواهد واقعاً مطلع باشد، باید زمینه‌های مختلفی را ببیند. وی معتقد است که هر‌کس بسته به توان، علاقه و امکان خویش، به برخی زمینه‌ها امعان نظر دارد. مثلاً کسی ممکن است علاوه‌بر اطلاع کلی از رشته خود، به روانشناسی دین هم معطوف باشد یا کسی دیگر به فلسفه دین یا دیگری به جامعه‌شناسی دین نظر داشته باشد. عبدالحسین لطیفی سال‌هاست که در دو سه شاخه مختلف مانند روانشناسی دین که برایش جذابیت دارد، فعالیت می‌کند و معتقد است که این رشته افق دیگری را برایش باز کرده است. وی می‌گوید: «شخصیت‌های بزرگی که در روانشناسی فعالیت داشته‌اند، شاید شهرت خود را از توجه به روانشناسی دین به‌دست آورده‌اند.» لطیفی راجع به فروید، یونگ، ویلیام جیمز، گالتون، هال، شارکو، شلایرماخر و… سخن می‌گوید و از کتاب‌های آنان به عنوان حاصل اندیشه‌های‌شان که در جهان جایگاه ویژه‌ای یافته‌اند، نام می‌برد. وی بر این باور است که اگر قرار باشد از این رشته به‌عنوان یک رشته کاربردی استفاده شود، رشته‌ای است که دست‌کم در شناخت بسیاری از دغدغه‌های اجتماعی و اگر امکانش باشد بسترسازی برای حل آنها، بسیار سودمند خواهد بود؛ مخصوصاً دنیای مدرن امروز که الزامات و مشکلات خود را دارد.
عبدالحسین لطیفی در ادامۀ گفت‌وگوی خود، لیستی از کتاب‌هایی که می‌توانند در افزایش آگاهی دربارۀ ادیان و عرفان مفید باشند، با ارائه معرفی کوتاهی، به خوانندگان و اهل مطالعه می‌شناساند. در میان کتب معرفی‌شده، آثاری از فروید، کتابی از مسعود آذربایجانی و محمد موسوی، کتاب «تاریخ جامع ادیان» که یک کتاب مادر محسوب می‌شود، نوشته جان بیناس یا جان بایر ناس و ترجمه علی‌اصغر حکمت، «دین پژوهی» از میرچا الیاده با ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، «جهان مذهبی» نوشته چندین نویسنده امریکایی با ترجمه عبدالرحیم گواهی و دیگر کتب مهم در رشته ادیان و عرفان یا دین‌پژوهی قرار دارند.
این مدرس دانشگاه به‌عنوان حرف پایانی اظهار می‌دارد که با مطالعه دین‌پژوهی یاد می‌گیریم که متر فقط متر ذهن ما نیست و یاد می‌گیریم که اصل تعلیق نظر به صفر نمی‌رسد؛ اما هنر ما باید این باشد که آن را به صفر نزدیک کنیم. سعی کنیم که هر دین یا هر مکتب یا هر شخصی را با عینک خودشان مورد‌بررسی قرار دهیم. ابتدا سعی کنیم تا ببینیم که آنها چه می‌بینند نه اینکه ما چه می‌بینیم و در گام بعدی اگر قصد داشتیم، نظر خود را بگوییم که دیگر بحث آن از مقوله ذکرشده جداست. این نکته می‌تواند در ایجاد مفاهمه و رفع دعوا و سوء‌مفاهمه و سوء‌تفاهم به ما کمک کند.
