کاروان ورزشی فرزندان ایران در هفدهمین دوره پارالمپیک تابستانی با کسب عنوان چهاردهمی به کار خود پایان داد. به همین بهانه، به بررسی عملکرد رشته‌های ورزشی در این مسابقات خواهیم پرداخت و آن را با دور قبلی پارالمپیک مقایسه کرده و نتایج ورزشکاران نابینا و کم‌بینا در این رقابت‌ها را زیر ذره‌بین خواهیم برد.
کاهش 33 درصدی تعداد مدال‌های طلا و سقوط یک پله‌ای در جدول رده‌بندی
حالا که بازی‌های پاریس به اتمام رسیده، می‌توان ارزیابی دقیقی از عملکرد کاروان اعزامی کشورمان به آوردگاه پاریس داشت. درجا زدن برخی رشته‌ها و شکست در عملکرد برخی دیگر از رشته‌های اعزامی. واقعیت این است اما برخی با تحلیل‌های نادرست و انواع شگرد‌های رسانه‌ای قصد دارند نتایج را طور دیگری جلوه دهند. مگر می‌توان آنچه روی داده است را دستاورد دانست؟ برخی کارشناسان اعداد و ارقام را به‌گونه‌ای تفسیر می‌کنند که بتوان از آن موفقیت‌های بزرگ را برداشت کرد. اما یک مرور ساده نشان می‌دهد حاصل سفر کاروان فرزندان ایران به پاریس در برخی رشته‌ها چیزی جز یک شکست مطلق نبوده است. ساده‌ترین نشانه این افول، کاهش عجیب کیفیت مدال‌ها به ویژه طلا است که شاخص ارزیابی عملکرد کشور‌ها در جدول رده‌بندی توزیع مدال‌ها به شمار می‌رود. کاروانی که در پارالمپیک 2020 توکیو با 12 مدال طلا، 11 نقره و یک برنز در جایگاه سیزدهم ایستاده بود، حالا فقط با 8 مدال طلا، 10 نقره و 7 برنز در جایگاه چهاردهم جدول رده‌بندی توزیع مدال‌ها قرار گرفته است. البته از دید مسئولان امر، نگاه خوشبینانه‌تری نیز نسبت به پارالمپیک 2024 پاریس وجود دارد. به گفته دکتر غفور کارگری رئیس کمیته ملی پارالمپیک: تلاش فرزندان ایران در پارالمپیک پاریس از ابعاد مختلفی قابل تأمل است. در این دوره نتایج ارزشمندی برای نخستین بار به دست آمد: کسب بیشترین تعداد مدال (٢۵ مدال)، افزایش حضور بانوان (١٢ خانم) و تاریخ‌سازی آن‌ها، درخشش و رکوردشکنی‌های ورزشکاران کشورمان در پارالمپیک پاریس، همگی نشانه‌هایی از پر بودن نیمی از لیوان است که نباید از آن نیز غفلت کرد. ضمن آن‌که نقد‌های مطروحه در بالا عمدتاً نسبت به تصمیم‌سازان ورزش قهرمانی کشور است، وگر‌نه اغلب ورزشکاران با توجه به امکانات زیرساختی ناکافی و تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری اندکی که در اختیار دارند، در مقایسه با رقبای مطرح جهانی خود در اکثر موارد نتایج قابل قبولی را بدست آوردند.
بررسی عملکرد رشته‌های اعزامی به پاریس در مقایسه با پارالمپیک توکیو
کاروان ورزشی فرزندان ایران با 65 ورزشکار در 10 رشته ورزشی راهی پاریس شد. در این بخش، عملکرد ورزشکاران جانباز و معلول کشورمان مورد بررسی قرار می‌گیرد که با 51 ورزشکار در 8 رشته ورزشی عازم پاریس شدند. در رشته پاراکانو و پاراشنا در پاریس مانند توکیو، طبق انتظار قبلی مدالی بدست نیاوردیم. در والیبال نشسته و تیر‌اندازی همانند پارالمپیک ژاپن یک مدال طلا بدست آمد. این در حالی است که در رشته تیر‌اندازی حداقل کسب 3 مدال دیگر قابل انتظار بود. تیم والیبال نشسته کشورمان برای هشتمین بار قهرمان پارالمپیک شد و ساره جوانمردی با رسیدن به چهارمین طلای پارالمپیک خود، از ورزش حرفه‌ای و قهرمانی خداحافظی کرد. تیم پارا تیر‌و‌کمان در پاریس 2 مدال نقره و 1 برنز و تیم پارا‌تکواندو 1 مدال نقره و 2 برنز بدست آورد؛ در حالی که هر دو رشته در توکیو موفق شده بودند یک مدال طلا و یک نقره را از آن کاروان ورزشی ایران کنند. لذا عملکرد هر دو رشته به نسبت توکیو ضعیف‌تر ارزیابی می‌شود. در رشته پارا دو‌و‌میدانی نیز جانبازان و معلولان کشورمان 2 مدال طلا، 2 نقره و 3 مدال برنز بدست آوردند. این در حالی است که در توکیو 3 طلا و 4 مدال نقره نصیب این تیم شده بود. پارا‌وزنه‌برداری را می‌توان موفق‌ترین رشته کاروان ایران در میان 10 رشته اعزامی به پاریس قلمداد کرد. تیم پارا‌وزنه‌برداری در پاریس 3 مدال طلا و 1 مدال برنز بدست آورد. در 2020 توکیو این تیم فقط 1 طلا، 3 نقره و 1 برنز به دست آورده بود.
طلای نابینایان، ٪۷۵ کمتر از توکیو
نابینایان و کم‌بینایان با 14 ورزشکار در قالب سه رشته گلبال، جودو و پارا‌دو‌و‌میدانی عازم پاریس شدند. در یک نگاه کلی، نابینایان در توکیو و پاریس 6 مدال کسب کردند که سهم توکیو 4 طلا و 2 نقره و در پاریس 1 طلا و 5 مدال نقره بود. تیم ملی گلبال کشورمان که در دو دوره قبلی پارالمپیک غایب بود، در این مسابقات در جایگاه پنجم جدول رده‌بندی قرار گرفت. تیم گلبال مردان ایران در گروه نخست این مسابقات ابتدا 12 بر 8 فرانسه را شکست داد، در مقابل برزیل قهرمان دوره قبل پارالمپیک 7 بر 7 به تساوی رسید و در مقابل آمریکا 14 بر 7 شکست خود. تیم ایران با کسب عنوان سومی در گروه خود به مصاف اوکراین تیم دوم گروه b رفت که در لحظات پایانی با نتیجه 6 بر 3 مغلوب شد و برای کسب جایگاه پنجم-ششمی، در برابر آمریکا با نتیجه 4 بر 3 به پیروزی رسید و مانند پارالمپیک 2012 لندن در جایگاه پنجم قرار گرفت. تیم‌های ژاپن، اوکراین، برزیل و چین نیز اول تا چهارم شدند. در رشته جودوی نابینایان که حواشی پیش از اعزام، دامنگیر این رشته شده بود و تأثیر منفی بر روی عملکرد ورزشکاران این رشته گذاشت، تنها به یک مدال نقره دست پیدا کردیم. در حالی که در توکیو، برای جودوی نابینایان 2 مدال طلا به ارمغان آمده بود. میثم بنی‌طبا در وزن 60 کیلوگرم با شکست حریفان چینی و هندوستانی خود راهی فینال شد اما در دیدار نهایی مغلوب رقیب نه چندان مطرح الجزایری شد و به مدال نقره رسید. موسی غلامی که کم‌ترین انتظار از وی رفتن روی سکوی پارالمپیک بود، ابتدا حریف قزاقستانی را شکست داد اما در مرحله نیمه‌نهایی مغلوب نماینده بریتانیا شد و در شانس مجدد نیز در مقابل نماینده مولداوی شکست خورد تا بدون کسب مدال پاریس را ترک کند. لذا حواشی پیش از اعزام باعث شد، جودوی نابینایان یک نماینده خود برای اعزام به پاریس را از دست بدهد و از دو نماینده اعزامی هم هیچ کدام موفق به کسب عنوان قهرمانی نشدند.
۱ طلا و 4 نقره رهاورد دو‌و‌میدانی نابینایان در پاریس
هر چند دوندگان و پرتابگران نابینا و کم‌بینا در پاریس در مقایسه با توکیو یک مدال طلا کمتر بدست آوردند، اما در مجموع عملکرد این رشته را می‌توان با کسب 1 طلا و 4 نقره در پاریس قابل قبول ارزیابی کرد. دو‌و‌میدانی نابینایان در توکیو 2 مدال طلا و 2 نقره کسب کرده بود. امیرحسین علیپور در ماده پرتاب وزنه کلاس f11 با پرتابی به طول 14 متر و 78 سانتی‌متر به مدال طلا رسید. مهدی اولاد نیز در همین ماده با 13 متر و 89 سانتی‌متر دوم شد. هاجر صفرزاده اولین دونده نابینا و نخستین بانوی مدال‌آور در تاریخ پارالمپیک ایران بود که برای اولین بار موفق به کسب مدال در مواد دو شد. صفرزاده در دوی 400 متر و در کلاس t12، با 55 ثانیه و 39 صدم ثانیه ضمن شکستن رکورد آسیا نایب قهرمان شد. وی در دوی 200 متر نیز رکورد آسیا را جابجا کرد اما با 24 ثانیه و 91 صدم ثانیه چهارم شد. حسن باجولوند در ماده پرتاب دیسک کلاس f11 با رکورد 41 متر و 75 سانتی‌متر به مدال نقره رسید. مهدی اولاد نیز در همین ماده با 39 متر و 15 سانتی‌متر چهارم شد. در ماده پرتاب نیزه کلاس f13 علی پیروج با رکورد 69 متر و 74 سانتی‌متر به مدال نقره دست یافت و سجاد نیکپرست در همین ماده، با 60 متر و 44 سانتی‌متر پنجم شد. نابینایان در رشته پارا دو‌و‌میدانی با 6 ورزشکار راهی پاریس شدند و به غیر از سجاد نیکپرست همگی موفق به کسب مدال شدند که عملکرد قابل قبولی را برای نابینایان در این رشته رقم زد.
فدراسیون نابینایان از ورزش همگانی غفلت نکند
آنچه در پاریس رقم خورد، چکیده عملکرد فنی فدراسیون نابینایان، سرمربیان، مدیران ورزشی و ورزشکاران کشورمان در 4 سال گذشته بود که با عقبنشینی 75 درصدی در کسب مدال طلا، عیار خود را نشان داد. اگر عدم راهیابی فوتبال نابینایان و عدم کسب سهمیه در شنای نابینایان را به این جمع اضافه کنیم، در مجموع فدراسیون نابینایان نتایج ضعیفی را در رشته‌های اعزامی به پارالمپیک 2024 پاریس بدست آورد. اما آنچه مهم‌تر از کسب مدال و توجه به عرصه قهرمانی است، عملکرد فدراسیون نابینایان در زمینه ورزش همگانی است. بی‌تردید توسعه ورزش همگانی در میان جامعه افراد با آسیب بینایی به اندازه ورزش قهرمانی حائز اهمیت است. در زمینه ورزش قهرمانی نهایتاً 10، 15 یا 20 نفر می‌توانند هر 4 سال یکبار میادین بزرگ قاره‌ای و جهانی مانند پارالمپیک را تجربه کنند. اما توسعه ورزش همگانی با جسم و روح نابینایان در طول سال گره خورده است. متأسفانه در این زمینه نمره عملکرد فدراسیون نابینایان بسیار پایین ارزیابی می‌شود. اگر در زمینه ورزش قهرمانی فدراسیون با کمک کمیته ملی پارالمپیک اردو‌های ملی و یا مسابقات قهرمانی کشور و لیگ باشگاهی را برگزار و در قالب طرح‌های استعداد‌یابی برخی از چهره‌ها را به ورزش نابینایان معرفی می‌کند، عملکرد این فدراسیون در حوزه ورزش همگانی در سال‌های اخیر فاجعه‌بار بوده است. لذا شایسته است این فدراسیون با گسترش مراکز ورزش همگانی و توجه بیشتر به این امر، شور و نشاط اجتماعی را از این طریق به اعضای جامعه هدف برگرداند. در زمینه ورزش قهرمانی نیز از همین حالا توجه به 3 تورنمنت مهم پیش رو باید در دستور کار باشد. فدراسیون نابینایان و کمیته ملی پارالمپیک ضمن آسیب‌شناسی نتایج بدست آمده در پاریس، باید برای بازی‌های پاراآسیایی جوانان تاشکند ۲۰۲۵، پاراآسیایی آیچی-ناگویا ٢٠٢۶ و پارالمپیک لس‌آنجلس ۲۰۲۸ از همین حالا برنامه‌ریزی کنند تا تیم کشورمان بتواند در 2028 آمریکا در زمره 10 کشور برتر دنیا در جدول رده‌بندی توزیع مدال‌ها قرار گیرد. امری که از نظر فنی پتانسیل آن در ورزش جانبازان و معلولان و نابینایان و کم‌بینایان کشورمان وجود دارد.
