به چهل و چهارمین شماره پیشخوان خوش آمدید. این ماه قرار است با یک کتاب برای حل‌کردن مکعب روبیک ویژه نابینایان آشنا شویم، یک دستگاه پخش رسانه همراه بسیار پیشرفته را معرفی کنیم و در نهایت به یک کلاس آشپزی سر بزنیم. همچنین، از ماه گذشته ما در پادکست پیشخان، شروع به معرفی بازی و اپلیکیشن اندرویدی کرده‌ایم. اگر علاقه دارید بر موضوع خاصی تمرکز شود، از اپلیکیشنی استفاده می‌کنید که دوست دارید سایر همراهان نیز از آن باخبر باشند یا می‌خواهید برای هر نکته دیگری با پیشخان در ارتباط باشید، می‌توانید از طریق آی‌دی تلگرامی @pishkhan404 پیام‌های خود را مستقیماً برای ما ارسال کنید.
تا آخر این شماره از پیشخان با ما همراه باشید.
«مکعب روبیک» در دستان نابینایان: کتابی متفاوت از پاول مارتز
مکعب روبیک، یکی از معروف‌ترین پازل‌های جهان، دهه‌هاست که ذهن علاقه‌مندان به معما را به چالش کشیده است. برای شروع، باید بدانید که روبیک، یک پازل مکعبی‌شکل است که از چند لایه با رنگ‌های متفاوت (برای نابینایان، شکل‌های متفاوت) تشکیل شده که هر لایه به‌صورت جداگانه قابل‌حرکت است. اما آیا تابه‌حال به این فکر کرده‌اید که نابینایان چگونه می‌توانند این مکعب پیچیده را حل کنند؟ «پاول مارتز[1]»، نویسنده، برنامه‌نویس سابق و فردی با تجربه زیسته ازدست‌دادن بینایی، با نوشتن کتابی کاملاً دسترس‌پذیر با عنوان «حلش کن: تنها راهنمای حل سریع برای روبیک بازان نابینا[2]»، پاسخی منحصربه‌فرد به این پرسش داده است. پادکست «دابل تپ[3]» در یکی از جدیدترین اپیزود‌های خود با این نویسنده خلاق مصاحبه کرده است.
پاول مارتز که به بیماری آر‌پی مبتلاست، در نوجوانی متوجه شد که بینایی‌اش به‌تدریج روبه‌زوال است. او با گذر از مراحل مختلف زندگی با بینایی محدود، نهایتاً به جایی رسید که تنها توانایی درک نور را داشت و این محدودیت جسمی، انگیزه‌ای شد برای خلق اثری ماندگار. علاقه مارتز به مکعب روبیک به دوران کودکی‌اش بازمی‌گردد؛ زمانی که کاملاً بینا بود. اما نخستین روبیک برجسته خود را حدود ۱۰ سال پیش خرید و متوجه شد که اکثر منابع آموزش حل روبیک برای نابینایان دسترس‌پذیر نیستند. آموزش‌های موجود عمدتاً در قالب عکس یا ویدئو منتشر می‌شوند و دستورات صوتی مبهمی دارند که به فرد نابینا هیچ کمکی نمی‌کنند. این موضوع جرقه خلق یک راهنمای کامل، نوشتاری و دسترس‌پذیر برای حل سریع مکعب روبیک را در ذهن او زد.
کتاب «حلش کن» نه‌تنها روش مبتدی برای حل مکعب را آموزش می‌دهد، بلکه تکنیک‌های حرفه‌ای سرعتی «اسپید کیوبینگ[4]» را نیز معرفی می‌کند. زبان کتاب ساده، متنی و کاملاً سازگار با نمایشگر‌های بریل و صفحه‌خوان‌ها است؛ چیزی که در منابع مشابه دیده نمی‌شود. مارتز در این کتاب حتی نکاتی درباره نگهداری، تمیز کردن و روان‌سازی مکعب روبیک را نیز ارائه داده تا خوانندگان به طور کامل بر این ابزار تسلط پیدا کنند. او همچنین اشاره می‌کند که این پازل می‌تواند تمرینی عالی برای حافظه، حساسیت لمسی و تمرکز باشد. مارتز با تأکید بر قابلیت‌های درونی افراد نابینا، این پازل را به‌عنوان ابزاری برای رشد ذهنی، سرگرمی و حتی تعامل اجتماعی معرفی می‌کند.
کتاب «حلش کن» هم‌اکنون از طریق «وب‌سایت تکتایل کیوبر» با قیمتی مناسب در دسترس است. او همچنین در تلاش است تا نسخه‌ای از این کتاب در کتابخانه‌های نابینایان از جمله «آر ان آی بی[5]» (بریتانیا) و «سِلا[6]» (کانادا) قرار گیرد.
پنجره‌ای ویژه به جهان کتاب و سرگرمی: اوربیت ریسرچ دستگاه پخش‌کننده همراه ویژه نابینایان عرضه می‌کند
امروزه مطالعه و سرگرمی بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی انسان مدرن شده‌اند. وجود ابزار‌های همه‌کاره مانند گوشی‌های هوشمند احتمالاً نیاز به یک دستگاه مجزا برای سرگرمی مانند پخش‌کننده موسیقی را از بین می‌برد؛ اما اگر شما هم مثل من دوست داشته باشید هنگام مطالعه یا سرگرمی، از وسوسه شبکه‌های اجتماعی دور بمانید و فقط بر لذت‌بردن از محتوا تمرکز کنید، چنین دستگاه‌هایی هنوز برایتان جذاب خواهند بود.
شرکت «اوربیت ریسرچ» [7]که در زمینه فناوری‌های دسترس‌پذیر برای افراد نابینا شناخته شده است، محصول جدیدی به نام «اوربیت پلیر» [8]را به بازار جهانی عرضه کرده است. «لیام اروین[9]» – یکی از یوتیوبر‌های نابینا – در جدیدترین استریم خود، به معرفی و آنباکس این دستگاه که قصد دارد دسترسی افراد نابینا و کم‌بینا را به کتاب‌های صوتی، پادکست‌ها و محتوای دیجیتال آسان‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر از همیشه کُنَد پرداخته است.
اوربیت پلیر دستگاهی کوچک، سبک و قابل‌حمل است که به‌راحتی در جیب یا کیف جای می‌گیرد. وزن آن تنها ۱۳۰ گرم و ابعاد آن ۱۲.۳ در ۶ در ۱.۵ سانتی‌متر است. بر خلاف بسیاری از دستگاه‌های لمسی امروزی، اوربیت پلیر با دکمه‌های برجسته طراحی شده تا کاربران نابینا بتوانند به‌راحتی و بدون نیاز به دیدن، با آن کار کنند. در قسمت بالای دستگاه، یک صفحه‌کلید عددی به سبک تلفن‌های قدیمی قرار دارد. در مرکز این صفحه‌کلید، یک پد جهت‌نمای چهار جهته با دکمه “انتخاب” در وسط آن تعبیه شده است. اطراف این پد، دکمه‌های دیگری برای دسترسی به منو، بازگشت، صفحه اصلی و ضبط صدا قرار دارند. در لبه بالایی دستگاه، جک ۳.۵ میلی‌متری هدفون و در لبه سمت چپ، درگاه کارت حافظه SD با اندازه استاندارد قرار دارد. لبه سمت راست نیز میزبان دکمه پاور و دکمه‌های تنظیم صدا است. در قسمت پایینی دستگاه، یک بلندگوی داخلی باکیفیت تعبیه شده است.
اوربیت پلیر بر پایه اندروید و با پردازنده مرکزی هشت هسته‌ای قدرتمند طراحی شده است. این دستگاه از طیف گسترده‌ای از فرمت‌های کتاب‌های صوتی و الکترونیکی پشتیبانی می‌کند و کاربران می‌توانند به‌راحتی در میان کتاب‌ها بر اساس صفحه، فصل، بخش، پاراگراف، جمله و حتی کلمه جابه‌جا شوند. قابلیت نشانه‌گذاری نیز در این دستگاه وجود دارد. کتاب‌های متنی به کمک موتور صوتی «گوگل» [10]و «وکولایزر[11]» خوانده می‌شوند.
علاوه بر کتاب‌خوانی، اوربیت پلیر امکانات سرگرمی متعددی مانند پخش فایل‌های صوتی با فرمت‌های محبوب، دسترسی به رادیو‌های اینترنتی و پادکست‌ها، ضبط صدا باکیفیت بالا از طریق میکروفون داخلی یا خارجی، ساعت، زنگ هشدار، تقویم، دفترچه تلفن و ماشین‌حساب را نیز به کاربران ارائه می‌کند. راهنمای صوتی داخلی کاربران را در تمام مراحل کار با دستگاه، از ناوبری در منوها گرفته تا تنظیمات یاری می‌کند و در زمان روشن‌شدن، دستگاه با ویبره‌های متوالی، کاربر را از فرایند راه‌اندازی مطلع می‌سازد.
اوربیت پلیر دارای ۱۶ گیگابایت حافظه داخلی است که با پشتیبانی از کارت حافظه می‌توان آن را به مقدار نیاز افزایش داد. این دستگاه به وای‌فای دو بانده و بلوتوث برای اتصال به اینترنت، اسپیکر‌ها و تجهیزات جانبی مجهز است. باتری دستگاه نیز طول عمر بالایی دارد و از شارژ سریع پشتیبانی می‌کند.
شرکت اوربیت ریسرچ به ارائه محصولات باکیفیت و مقرون‌به‌صرفه مشهور است و قیمت این دستگاه پخش‌کننده نیز مانند سایر محصولات اوربیت نسبت به رقبای خود پایین‌تر است. «نسخه جهانی اوربیت پلیر[12]» با قیمت 299 دلار عرضه می‌شود؛ عددی که نسبت به دستگاه‌های مشابه مانند «ویکتور ریدر[13]» که برچسب 500 دلاری دارند بسیار کمتر است.
آشپزی برای لمس استقلال: خلق تجربه‌ای نو برای نوجوانان نابینای آمریکا در دوره آموزشی «سه، دو، آشپزی»
آشپزخانه‌ای مجهز به فر، مایکروویو، سرخ‌کن، همزن، ماشین ظرف‌شویی و یخچال را تصور کنید که در آن صدای گفت‌وگوهای پرشور نوجوانان شنیده می‌شود؛ کسانی که علاوه بر یادگیری هنر آشپزی، در حال تجربه نوعی اعتماد‌به‌نفس و استقلال بی‌نظیر هستند. چنین محیط پرشور و نشاطی را می‌توان در «سه، دو، آشپزی[14]»، برنامه‌ای آموزشی برای نابینایان نوجوان یافت. این دوره با هدف آموزش مهارت‌های عملی زندگی، به‌ویژه آشپزی، توسط «خدمات ایالتی برای نابینایان مینه‌سوتا[15]» برگزار می‌شود. پادکست «بلایند ابیلیتیز[16]» در جدیدترین اپیزود منتشر شده، سری به این دوره آموزشی زده است.
«سه، دو، آشپزی»، بخشی از ابتکار برنامه «ایوالو وی آر[17]» است و با مشارکت معلمان آموزش توان‌بخشی همچون «کیا سدلر[18]» و مشاوران متخصص مانند «کیت لارسون[19]» اجرا می‌شود. آنچه این کلاس را از سایر دوره‌ها متمایز می‌سازد، تمرکز آن بر تجربه واقعی در آشپزخانه‌ای کاملاً دسترس‌پذیر است؛ جایی که تجهیزاتی همچون دکمه‌های مایکروویو، تنظیمات دمای فر و دکمه‌های ماشین ظرف‌شویی به علائم قابل‌لمس و نقطه‌های برجسته مجهز شده‌اند تا استفاده ایمن و مستقل برای نابینایان فراهم شود.
کلاس‌ها در فضایی صمیمی و مجهز برگزار می‌شوند. در کنار آشپزخانه، سالن بزرگی با میزهای بلند و کوتاه تعبیه شده است؛ مکانی که دانش‌آموزان در آغاز هر جلسه دور هم جمع می‌شوند، گفت‌وگو می‌کنند، دستور پخت‌ها را بررسی می‌کنند و گاه مواد اولیه را آماده می‌سازند. صدای خنده‌ها، همکاری و تبادل نظر در فضا جریان دارد؛ گویی همه چیز مهیا است تا این نوجوانان خود را در یک محیط امن ببینند.
مخاطبان این کلاس‌ها اغلب نوجوانانی هستند که ممکن است تنها فرد کم‌بینا یا نابینای مدرسه یا محله خود باشند. «کیت لارسون» در توضیح فلسفه راه‌اندازی این کلاس می‌گوید: «ما می‌خواستیم فضایی فراهم کنیم که بچه‌ها در آن احساس تعلّق کنند، مسئولیت بپذیرند، اشتباه کنند، یاد بگیرند و رشد کنند. این آشپزخانه برای خودِ آن‌هاست.»
در طول جلسات، شرکت‌کنندگان مهارت‌های گوناگونی از جمله شستن صحیح دست‌ها، استفاده از تجهیزات آشپزخانه، پخت تخم‌مرغ، تهیه برنج، درست‌کردن شیرینی با دو ماده ساده، و حتی غذاهای بین‌المللی مانند کیم‌باپ کره‌ای را یاد می‌گیرند. در یکی از جلسات، شش زبان مختلف میان دانش‌آموزان شنیده می‌شد و فرهنگ‌های گوناگون در کنار یکدیگر، سفره‌ای از آموزش و همدلی را شکل داده بودند.
نکته جالب دیگر، تمرکز بر تعامل اجتماعی در کنار یادگیری حرفه‌ای است. دانش‌آموزان تشویق می‌شوند تا در فضای محدود آشپزخانه با یکدیگر هماهنگ باشند، به هم کمک کنند، و با مسئولیت‌پذیری کار را به سرانجام برسانند. یکی از شرکت‌کنندگان می‌گوید: «من ممکن است از تابه برای پخت تخم‌مرغ استفاده کنم، اما کسی دیگر با همان ابزار نان خاصی بپزد که حتی اسمش را هم نشنیده‌ام!»
دوره «سه، دو، آشپزی» شامل چهار جلسه دوساعته است. در پایان، شرکت‌کنندگان نه‌تنها نحوه استفاده از وسایل آشپزخانه را می‌آموزند، بلکه باور پیدا می‌کنند که می‌توانند در خانه نقش فعال‌تری ایفا کنند. هدف نهایی این است که نوجوانان نابینا بتوانند توانایی‌های خود را به خانواده‌ها نشان دهند و به آن‌ها بیاموزند که مشارکت در آشپزی برای همه امکان‌پذیر است.
[1] Paul Martz
[2] Solve It: The Only Speed Solving Guide for Blind Cubers
[3] Double tap
[4] Speedcubing
[5] rnib
[6] cela
[7] Orbit Research
[8] Orbit Player
[9] Liam erven
[10] Google tts
[11] vocalizer
[12] Orbit player global
[13] Victor Reader
[14] Ready, Set, Prep
[15] State Services for the Blind of Minnesota
[16] Blind Abilities
[17] Evolve VR
[18] Kia Sadler
[19] Kate Larson
