پیشخوان: مروری بر نشریات و پادکست‌های انگلیسی‌زبان ویژۀ افراد با آسیب بینایی
امید هاشمی، سردبیر
مرور این ماه را با مدیر فنی دسترسی‌پذیری بنیاد موزیلا آغاز خواهیم کرد؛ او دربارۀ دسترسی‌پذیری مرورگر فایرفاکس برایمان خواهد گفت. از یک زوج خواهیم شنید که دست به یک رکوردزنی تاریخی خواهند زد و همچنین با شما در دنیای اشتغال گشتی خواهیم زد و با یک شرکت قدیمی آمریکایی آشنا خواهیم شد که حل معضل اشتغال نابینایان را به‌عنوان هدف اصلی‌اش برگزیده است.
یار قدیمی ان‌وی‌دی‌ای، مدیر امروز در بنیاد موزیلا
برای بسیاری از آنها که کاربران قدیمی و پیگیر صفحه‌خوان‌ها باشند، «جِیمز تِه»،[1] نامی آشنا است و نیازی به معرفی او نیست، اما کم نیستند نابینایانی که از صفحه‌خوان محبوب این سال‌ها استفاده می‌کنند و با بنیان‌گذارانش آشنایی ندارند. غرض از آوردن نام او، البته نه مرور تاریخچۀ صفحه‌خوان ان‌وی‌دی‌ای، که فعالیت‌هایی است که جیمز پس از جدا شدن از گروه طراحی کمپانی ان‌وی‌اکسِس[2] انجام می‌دهد.
جیمز و همراه دیگرش، مایکل کُرُن،[3] در اردویی که در سال‌های آغازین قرن حاضر برای آشنایی موزیسین‌های نابینا باهم ترتیب داده شده بود، سر راه هم قرار گرفتند. دغدغۀ مشترک آنها در زمینۀ ایجاد دسترسی‌پذیری در استفاده نابینایان از رایانه به ایده‌ای انجامید که حالا میلیون‌ها نابینا و کم‌بینا از ثمراتش در سرتاسر دنیا بهره‌مند می‌شوند. جیمز، ده سالی را با این طرح همکاری کرد و پس‌از‌این همکاری، با کوله‌باری که به‌عنوان رزومه برای خود اندوخته بود، جایگاه شغلی قابل‌توجهی در صنعت آی‌تی به دست آورد. او در سال 2016م به همکاری‌اش با مؤسسۀ غیرانتفاعی ان‌وی‌اکسس پایان داد و جذب بنیاد موزیلا[4]، عرضه‌کنندۀ مرورگر فایرفاکس،[5] شد.
جیمز حالا مدیر فنی تیم دسترسی‌پذیری است و انتشار نسخۀ تازه‌ای از مرورگر فایرفاکس هم بهانه‌ای شده تا مهمان اپیزود 2320 از پادکست «آیز آن ساکسِس»[6] باشد. جیمز که حالا بیش از پنج‌سال و نیم است که با موزیلا همکاری می‌کند، در این گفت‌وگو به یکی از چالش‌های قابل توجه مدیران دسترسی‌پذیری در دنیای امروز وب اشاره می‌کند و می‌گوید: «در روزگار گذشته، تنها دغدغۀ فعالان این حوزه این بود که محصولات موجود را برای استفاده کاربران با نیاز‌های ویژه دسترسی‌پذیر کنند، اما حالا ماجرا به‌کلی تغییر کرده است. امروزه اینکه با هشت بار فشردن کلید تَب روی صفحه‌کلید به یک کادر ویرایش برسیم و اطلاعات مورد نظر را در آن درج کنیم، ما را راضی نمی‌کند، درست مثل سایر طراحان تجربۀ کاربری که می‌کوشند تجربه‌ای خوشایند از استفادۀ محصولاتشان برای کاربران رقم بزنند، ما هم تلاش می‌کنیم در کنار ایجاد دسترسی‌پذیری، حس لذت‌بخشی از کاربری را در کاربران با نیاز‌های ویژه ایجاد کنیم.» او در توضیح این حس لذت‌بخش، از یک مثال واضح و رسا استفاده می‌کند؛ اینکه این روز‌ها طراحان وب، همۀ تلاششان را معطوف این می‌کنند که با بهره‌گیری از المان‌های تصویری، محیط چشم‌نوازی را برای بازدیدکنندگانشان فراهم کنند. این کار مستلزم اضافه شدن یک یا چند ثانیه به زمان انتظار باز شدن صفحه است. کاربر بینا، در ازای این صبر چندثانیه‌ای، با یک رابط کاربری زیبا مواجه می‌شود، اما کاربر نابینایی هم که بهره‌ای از این زیبایی نخواهد برد، باید همان چند ثانیه را صبر پیشه کند. این قبیل موارد جزءِ چالش‌های فکری این روز‌های فعالان حوزۀ دسترسی‌پذیری محسوب می‌شود.
بخش عمدۀ زمان این گفت‌وگو به توضیح تغییرات نسخۀ جدید فایرفاکس اختصاص یافته است. ازجمله تغییراتی که جیمز و همکارانش سبب‌ساز آن شده‌اند، امکان دسترسی کاربران نابینا به نوارابزار فایرفاکس است. حالا کاربران می‌توانند به‌سادگی از گزینه‌های این نوار استفاده کنند. او همچنین به تهیۀ فهرستی از کلید‌های میانبر در مرورگر فایرفاکس اشاره می‌کند و پیشنهاد می‌کند پس از بارگذاری و نصب این مرورگر، فهرست میان‌بر‌ها را برای راحتی استفاده از نظر بگذرانند.
ورود جیمز به بنیاد موزیلا هم‌زمان با روز‌هایی بود که تغییری در معماری پردازنده‌ها منجر به قطع دسترسی کاربران نابینا به فایرفاکس شده بود. کاربران قدیمی‌تر حتماً به خاطر می‌آورند که با انتشار نسخۀ 57 از مرورگر فایرفاکس، صفحه‌خوان‌ها دیگر قادر به پشتیبانی از این مرورگر نبودند و طرفداران نابینای فایرفاکس تا مدت‌ها مجبور به جایگزین کردن آن با سایر مرورگر‌ها شدند. جیمز در این گفت‌وگو از علت این اختلال و چگونگی برطرف کردن آن و همچنین شیوۀ فعالیت گروهش در بنیاد موزیلا هم برایمان توضیحاتی را ارائه کرده است که پرداختن به آن را به نسخۀ صوتی پیشخوان وامی‌گذاریم. زندگی شخصی جیمز هم جنبه‌های جالب‌توجهی دارد که اگر شنوندۀ نسخه صوتی پیشخوان باشید با شما به اشتراک گذاشته خواهد شد.
یک آسمان پرندۀ عاشق
از دست دادن بینایی برای کسی که شغل و تخصصش، مستقیم، به دیدن ربط داشته، اتفاقی غیرقابل‌پذیرش است، به‌خصوص که این شغل، با پرواز هم مرتبط باشد. مایک اسکُلز[7] از همین قماش آدم‌ها است. او یازده سال پیش که تنها ظرف مدت چند هفته ناگهان 85 درصد از بینایی‌اش را به خاطر یک بیماری نادر ژنتیکی از دست داد، تمام امید‌هایش را بر‌باد‌رفته می‌دید. اسکُلز آن زمان‌ها خلبان بالن‌های هوای گرم بود و در نیروی دریایی بریتانیا خدمت می‌کرد. کسب‌و‌کار کوچکی هم مرتبط با همین موضوع برای خودش دست‌وپا کرده بود که این اتفاق او را وادار به تعطیلی آن کرد. حالا خبری در وبگاه کهنه‌سربازان نابینای بریتانیا[8] منتشر شده است که از بازگشت خلبان قدیمی بر فراز آسمان‌ها خبر می‌دهد؛ بازگشتی که اگر موفقیت‌آمیز باشد، با رکوردی جهانی همراه خواهد شد و نام او را در کتاب رکورد‌ها جاودان خواهد کرد.
بنیاد کهنه‌سربازان نابینا اخیراً اعلام کرده که قرار است در تابستان پیش رو، عرض اقیانوس اطلس را با یک بالن هوای گرم بپیماید، البته این بار نه به‌عنوان خلبان، که در جایگاه دستیار. خلبان این مسافرت محیر‌العقول کسی نیست، جز دبورا دِی،[9] یار و همسر مایک. کسی که تحت حمایت و آموزش‌های مایک توانسته گواهینامۀ خلبانی دریافت کند. آن دو قرار است مسیری را که از نقطه‌ای در ساحل اقیانوس اطلس در کانادا آغاز می‌شود و در جایی نامعلوم و غیرقابل‌پیش‌بینی در ساحل شرقی اطلس به پایان می‌رسد، در مدت تقریبی شش روز بپیمایند. این مسیر دویست مایل بر فراز خشکی و بیش از 2500 مایل روی آب‌های اقیانوس طی خواهد شد. در صورت موفقیت‌آمیز بودن این سفر، دبورا نخستین زن و مایک اولین نابینایی خواهد بود که دست به پیمودن این مسیر با بالن می‌زنند. این سفر قرار بود در ماه ژوئیۀ 2019 انجام شود، اما به دلیل مشکلاتی نظیر کمبود جهانی هلیوم، دنیاگیر شدن کرونا و ابتلای مایک به سرطان، سه سال به تعویق افتاد. مایک پیش از نابینا شدنش توانسته بود پنج رکورد در زمینۀ هوانوردی با بالن هوای گرم را ازآنِ خود کند و حالا امیدوار است با این کار، در دوران نابینایی‌اش هم دست به رکوردشکنی بزند. او تصمیم گرفته به پاس حمایت‌های بنیاد کهنه‌سربازان نابینای بریتانیا از او و سایر هم‌قطارانی که دچار نابینایی می‌شوند، تمام درآمد‌های حاصل از این رویداد را به این مؤسسه اختصاص دهد. در نسخۀ صوتی پیشخوان با جزئیات بیشتری از این رویداد با شما خواهیم بود.
فانوسی به قدمت یک قرن
وقوع جنگ‌های جهانی و توجه جوامع آمریکایی و اروپایی به بازماندگان این جنگ‌ها موجب به وجود آمدن مؤسسه‌ها و مراکزی شده که برخی از آنها تا همین امروز هم به فعالیتشان ادامه داده و از وجودشان میلیون‌ها نابینا در سراسر دنیا بهره‌مند شده‌اند. شرکت «لایتهاوس»[10] ازجمله همین شرکت‌ها است که در سال 1918م و با هدف کمک به بازماندگان جنگ اول جهانی تأسیس شده است. حالا این شرکت که بیش از یک قرن از عمرش گذشته، به یکی از مؤثر‌ترین مراکز در زمینۀ بهبود کیفیت زندگی نابینایان بدل شده است. اشتغال یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های گردانندگان لایتهاوس است. آنها تابه‌حال توانسته‌اند در قالب طرح‌های گوناگون، بیش از 260 نفر نابینا، ناشنوانابینا و نابینایان دارای معلولیت مضاعف را مشغول به کار کنند. یکی از روش‌های لایتهاوس برای ایجاد اشتغال نابینایان این است که با کمپانی‌ای بزرگ مذاکره کند تا تولید بخشی از محصولات یا ملزوماتشان را به نابینایان بسپارند. در لایتهاوس خطوط تولیدی به کمک دستگاه‌های سی‌ان‌سی راه‌اندازی شده و نرم‌افزار‌های مربوط را برای استفاده با صفحه‌خوان‌ها مناسب‌سازی کرده‌اند و نابینایان را برای کار با این دستگاه‌‌ها آموزش داده‌اند؛ به‌این‌ترتیب تعداد زیادی نابینا از درآمد مکفی برخوردار شده‌اند و لایتهاوس هم به مدد فروش محصولاتی که به دست نابینایان تولید شده است، می‌تواند خطوط تولید را گسترش دهد و نابینایان بیشتری را هم از نعمت شغل بهره‌مند سازد.
لایتهاوس در این مسیر اقدامات فراوانی را انجام داده و در همین راستا وبگاه جامع و کاملی را هم راه‌اندازی کرده است که پرداختن به همۀ این جزئیات از حوصلۀ این نوشته خارج خواهد بود. اگر با نسخۀ صوتی پیشخوان همراه باشید می‌توانید تاریخ صدساله و ریز عملکرد گردانندگان لایتهاوس را با ما مرور کنید. همچنین در نسخۀ صوتی پیشخوان، بیشتر به موضوع اشتغال خواهیم پرداخت و دربارۀ چگونگی استفاده نابینایان از اینترنت برای یافتن شغل با شنوندگانمان گفت‌وگو خواهیم کرد.
شما می‌توانید نسخۀ صوتی پیشخوان را ذیل این نوشته در وبگاه نسل مانا یا از طریق کانال‌ها و صفحاتمان در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها دریافت کنید.
[1] James Teh
[2] NVAccess
[3] Michael Curran
[4] Mozilla Foundation
[5] Firefox
[6] Eyes on Success
[7] Mike Scholes
[8] Blind Veterans
[9] Deborah Day
[10] The Lighthouse for the Blind Inc
